Β. ΜΑΘΙΟΠΟΥΛΟΥ : Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΣΩΡΤΣΙΛ-ΧΙΤΛΕΡ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΣΩΡΤΣΙΛ-ΧΙΤΛΕΡ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΤΟΥ 1944

Για να επιβάλει τη βρετανική πολίτικη στην Ελλάδα ο Τσώρτσιλ έκλεισε συμφωνία με τον Χίτλερ, τη μοναδική σε όλο τον πόλεμο

Γράφει ο Βάσος Μαθιόπουλος*

Σε συνέντευξη που μου έδωσε και είχε δημοσιευθεί στο «ΒΗΜΑ» στα 1976, ο Άλμπερτ Σπέερ, υπουργός της Πολεμικής και Βιομηχανικής Παραγωγής του Χίτλερ και μια από τις πιο αξιόπιστες πηγές της «αντίπερα όχθης», δήλωσε:

«Είμαι αυτήκοος μάρτυς ενός γεγονότος που μας είχε προκαλέσει πολύ μεγάλη εντύπωση το φθινόπωρο του 1944. Θυμάμαι συγκεκριμένα ότι ο στρατηγός Γιοντλ, αρχηγός του Γενικού (γερμανικού) Επιτελείου, ήρθε μια μέρα και μου ανέφερε ότι επήλθε συμφωνία σε υψηλό επίπεδο μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας, που αφορούσε την Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή, πρωτοφανής μέχρι τότε κι όπως γνωρίζω ΜΟΝΑΔΙΚΗ σε όλο το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αφορούσε, όπως τουλάχιστον μου είπε ο Γιοντλ, την εκκένωση της Ελλάδας από τα γερμανικά στρατεύματα χωρίς βρετανική ενόχληση. Η συμφωνία αυτή έγινε στη Λισαβόνα και το ποιος είχε την πρωτοβουλία δεν ξέρω, αλλά πιστεύω ότι δεν έγινε σε διπλωματικό επίπεδο αλλά πολύ υψηλότερα, για να μην υπάρξουν ακριτομυθίες. Η πληροφορία για το περίεργο αυτό 'τζέντλεμαν αγκρίμεντ' μεταξύ Λονδίνου και Βερολίνου προκάλεσε σε όσους το έμαθαν κατάπληξη. Και πράγματι οι Άγγλοι την τήρησαν. Τα γερμανικά πολεμικά και μεταγωγικά σκάφη φορτώθηκαν στρατό από τα ελληνικά νησιά —που εκκένωναν— πέρασαν, το φθινόπωρο του 1944, ανενόχλητα μπροστά από τα μάτια των Βρετανών και ανάμεσα από τα βρετανικά υποβρύχια στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Το τίμημα της συμφωνίας, κατά τη γνώμη μου», πρόσθεσε ο Σπέερ, «ήταν να παραχωρήσουν οι Γερμανοί τη Θεσσαλονίκη στους Άγγλους αμαχητί και μ' αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα να περιέλθει στο δυτικό στρατόπεδο. Και βέβαια ο Χίτλερ θα διατηρούσε ανέπαφες τις δικές του δυνάμεις που κατείχαν τον ελληνικό χώρο.

»Θα ήθελα να προσθέσω ότι τη συμφωνία αυτή τη γνώριζε και ο Φον Όβεν, που ήταν διευθυντής Τύπου στο υπουργείο της Προπαγάνδας. Σε βιβλίο, που έγραψε στα 1975, αναφέρει ότι ο Γκαίμπελς είχε πάρει μέρος στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη της συμφωνίας αυτής που έγινε στη Λισαβόνα. Και μάλιστα ο Γκαίμπελς με ιδιαίτερη χαρά μου την ανέφερε, σημειώνει ο φον Όβεν, γιατί πίστευε ότι η συμφωνία αυτή μπορούσε να είναι απαρχή και για άλλες ανάλογες. Όμως ο Χίτλερ», κατέληξε ο Σπέερ, «απαγόρευσε ρητά να επαναληφθεί ανάλογη βρετανογερμανική συμφωνία».

Η περίπτωση δείχνει μέχρι πού ήταν αποφασισμένος να προχωρήσει ο Τσώρτσιλ, προκειμένου να κρατήσει την Ελλάδα στην αγγλική σφαίρα επιρροής. Όχι μόνο με τους Τούρκους συμφωνία (σημ. kgrek: έγινε και αυτό και θα αναφερθούμε σε άλλη ανάρτηση) αλλά και με τον Χίτλερ.  

Οι Γερμανοί που εγκατέλειψαν την Ελλάδα διέθεταν το Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 1944 εννέα μεραρχίες ετοιμοπόλεμες. Έμειναν άθιχτοι με τη συμφωνία κι έφτασαν σώοι στην Κεντρική Ευρώπη. Όσοι γλίτωσαν από τους Παρτιζάνους του Τίτο, θ' αντιμετώπιζαν, βέβαια, τους τελευταίους μήνες του πολέμου, Άγγλους και Αμερικανούς στο δυτικό μέτωπο. Θυσίασε έτσι ο Τσώρτσιλ χωρίς δισταγμούς τους άνδρες του, που σκοτώθηκαν σε μάχες μ' αυτούς τους Γερμανούς. Γιατί, χωρίς τη συμφωνία με τον Χίτλερ, μεγάλο τουλάχιστον μέρος από τους άνδρες των εννέα γερμανικών μεραρχιών θα είχαν συλληφθεί αιχμάλωτοι στην Ελλάδα.

Οι Γερμανοί εγκαταλείπουν την κατοχή της Ελλάδας ανενόχλητοι

Οι οδηγίες του Χίτλερ μετά τη συμφωνία του με τον Τσώρτσιλ της Λισαβόνας για την Ελλάδα αντικατοπτρίζονται από τη διαταγή που έστειλε στις 16 Σεπτεμβρίου 1944 το Ανώτατο Αρχηγείο των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων από το Βερολίνο προς τον ανώτατο στρατιωτικό διοικητή Ελλάδας Λέερ στη Θεσσαλονίκη, όπου και η έδρα του:

 «Η θετική στάση των Άγγλων απέναντι στην αποχώρηση από την Ελλάδα και από τα νησιά προέρχεται από τις διεκδικήσεις της Ρωσίας για ολόκληρο το βαλκανικό χώρο. Δεν εξυπηρετεί τα γερμανικά συμφέροντα να εμποδίσουν συγκρούσεις και αιματοχυσία ανάμεσα σε κομμουνιστικές κι εθνικιστικές δυνάμεις και σ’ επέκταση ανάμεσα σε Ρώσους και Αγγλοσάξονες. Σε συνεργασία με τον πρεσβευτή του Ράιχ στην Αθήνα Νοϋμπάχερ, θα πρέπει γι’ αυτό να αποκομίσουμε όλα τα δυνατά πλεονεκτήματα για να εξασφαλίσουμε αδιατάραχτη την αποχώρηση μας. Από την άλλη μεριά, όμως, θα πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να συμβάλουμε στη σύγκρουση των δύο εχθρικών παρατάξεων, αμέσως μετά τη γερμανική «αποχώρηση («από την Ελλάδα)».

Η εντολή ήταν ρητή: να γίνουν οι καταλληλότεροι δυνατοί χειρισμοί για να ενταθεί η διαμάχη και στις τάξεις του ελληνικού αντιστασιακού κινήματος και για να οξυνθούν οι σχέσεις των Άγγλων με τους Ρώσους στα Βαλκάνια. Τελικός στόχος του Βερολίνου ήταν μόλις θα 'φευγαν οι Γερμανοί να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα με πρωταγωνιστές τους Άγγλους, που η εμπλοκή τους θα τους προκαλούσε γενικότερα προβλήματα, όπως κι έγινε.

Με τη συμφωνία της Λισαβόνας δόθηκε η δυνατότητα και στους χιτλερικούς να συμβάλουν στο έργο των Άγγλων το Δεκέμβριο του 1944. Η συμφωνία βοήθησε το στρατηγό Σκόμπυ να μη χρησιμοποιήσει τα βρετανικά όπλα κατά των Γερμανών. Ανενόχλητοι έφυγαν από την Κρήτη 50.000 Γερμανοί κι έμειναν εκεί άλλες 20.000 μέχρι τις 8 Μαΐου 1945. Από τα Δωδεκάνησα έφυγαν ανενόχλητες 17.000. Κι ακόμη, υποχώρησαν μπροστά στα μάτια των Άγγλων η 11η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών, η 117η «Μεραρχία Κυνηγών» και η 41η Μεραρχία Πεζικού. Οι μόνοι που τους έκοβαν τις διόδους και τους χτύπησαν με επιθέσεις σε όλη την έκταση της γραμμής υποχώρησης ήταν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο, τη Στερεά και τη Βόρεια Ελλάδα και του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο, όπως βεβαιώνουν οι γερμανικές στρατιωτικές εκθέσεις. Οι άθικτες από τους Άγγλους γερμανικές δυνάμεις —ο κύριος όγκος τους τουλάχιστον— προωθήθηκαν έτσι προς το κεντροευρωπαϊκό μέτωπο, ενώ θα μπορούσαν ν' αποκοπούν και να αιχμαλωτιστούν.

Ο Ουίνστων Τσώρτσιλ προτίμησε να τους αντιμετωπίσουν οι σύμμαχοι τους επόμενους μήνες σε άλλα θέατρα του πολέμου, από τον «κίνδυνο» να χάσει τον ελληνικό χώρο που από το 1943 είχε προγραμματίσει να τον μετατρέψει πληρώνοντας κάθε τίμημα —ακόμα και με συνεργασία με τον Χίτλερ, πράξη που ιστορικά θ' αποτελέσει την ανεξίτηλη κηλίδα της όλης πολιτείας του Βρετανού ηγέτη— σε βρετανικό προτεκτοράτο.

Ο Άγγλος στρατηγός σερ Ρόναλντ Μαρκ Σκόμπυ φύλαξε, σύμφωνα με τις εντολές του σερ Ουίνστων Τσώρτσιλ, τον Οκτώβριο του 1944, άθιχτα τα βρετανικά όπλα. Τα χρησιμοποίησε δύο μήνες αργότερα εναντίον Ελλήνων, τότε που ο Άγγλος πρωθυπουργός του χάραζε με το τηλεγράφημα του, της 5ης Δεκεμβρίου 1944, τη γραμμή που όφειλε ν' ακολουθήσει για να εξασφαλιστεί η σύγκρουση με το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα. Γράφοντας για την Αθήνα τού τόνισε:

«Μη διστάζετε, σε κάθε περίπτωση, να ενεργείτε σαν να βρίσκεστε σε κατεχόμενη πόλη...»

Από το βιβλίο «Ο Δεκέμβριος του 1944»

Ο ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΒΑΣΟΣ Π. ΜΑΘΙΟΠΟΥΛΟΣ

Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Βάσος Π. Μαθιόπουλος (1929-2013) ήταν διδάκτωρ Δικαίου του Πανεπιστημίου της Βόννης.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας 1967-74 διετέλεσε πολιτικός σχολιαστής της Ντόιτσε Βέλε, ενώ, παράλληλα, ανέπτυξε και έντονη αντιστασιακή δράση. Συγγραφέας πολλών βιβλίων για την Αντίσταση, συνεργάστηκε με γερμανικές και ελβετικές εφημερίδες και ραδιοφωνικά συγκροτήματα, καθώς και με τις εφημερίδες «Τα Νέα» και «Το Βήμα», ως ανταποκριτής στη Δυτική Ευρώπη.

Στα μέσα της δεκαετίας του '80 ανέλαβε καθήκοντα γενικού διευθυντή στην ΕΡΤ-1.

Υπήρξε στενός φίλος πολλών σημαντικών ευρωπαίων πολιτικών, μεταξύ των οποίων και ο Βίλι Μπράντ

ΤΟ ΒΗΜΑ