Η πλατεία Κλαυθμώνος και η ιστορία της

Η πλατεία Κλαυθμώνος και η ιστορία της

«ΚΗΠΟΣ του Κλαυθμώνος» και όχι Πλατεία Κλαυθμώνος είναι το σωστό όνομα για την περιοχή αυτή, την τόσο γνωστή της Αθήνας που άλλοτε ήταν από τους πιο σημαντικούς χώρους της πρωτεύουσας καθώς και σήμερα.

Η Πλατεία Κλαυθμώνος σε άλλες εποχές ήταν από τα ωραιότερα στολίδια της Αθήνας. Τήν κοσμούσαν όμορφα κτίρια χτισμένα γύρω από έναν μαγευτικό κήπο πού στην άκρη του (κάτω γωνία), ήταν (και είναι ακόμη) το μικρό κομψό βυζαντινό εκκλησάκι των Αγίων Θεοδόρων πού ονομαζόταν και εκκλησία τού Καλόμαλου. Κατά την παράδοση ή  εκκλησία των Αγίων  Θεοδώρων ήταν μία από τις 12 εκκλησίες της Βασιλοπούλας και χτίστηκε το 1049 από κάποιον «Νικόλαο Σπάθαροκανδιδάτο Καλόμαλο», όπως φαίνεται και από επιγραφή τού ναού.

Μετά την Επανάσταση τού 1821 ένας από τους Έλληνες πού προτίμησαν την Αθήνα για τόπο κατοικίας τους ήταν και ο Χιώτης Σταμάτιος Δεκόζης Βούρος (1792 - 1881) έμπορος και τραπεζίτης. Εγκαταστάθηκε στο μικρό χωριουδάκι πού ήταν τότε ή Αθήνα το 1832. Βρήκε μια περιοχή τελείως αδιαμόρφωτη· τή σημερινή Πλατεία Κλαυθμώνος. Σωζόταν ακόμη γύρω της το τούρκικο τείχος τού Χασεκή πού είχε χτίσει το 1778. Εκεί ο Βούρος έχτισε το σπίτι του στα 1833 - 34. Ήταν ένα από τα πρώτα οικοδομήματα της Αθήνας της περιόδου αυτής. Το 1834 αρχίζει ή κατεδάφιση τού τούρκικου τείχους και διανοίγεται ή οδός Σταδίου (πού ας σημειωθεί έχει το ίδιο πλάτος και σήμερα). Τον ίδιο χρόνο στη βορεινή γωνία της πλατείας, εκεί πού βρίσκεται σήμερα το Υπουργείο Εσωτερικών, οικοδομείται το Εθνικό Νομισματοκοπείο, πού μια σκοτεινή νύχτα αργότερα το ξάφρισαν ληστές.

Το 1836 ή πλατεία ήταν στολίδι της Αθήνας. Έτσι ο Όθωνας και η Αμαλία, μετά το γάμο τους, έκριναν ότι ωραιότερο σπίτι δεν υπήρχε στην Αθήνα για να μείνουν παρά το σπίτι του Βούρου. Αργότερα το σπίτι αυτό το ονόμασαν όλοι οι Αθηναίοι «Το παλιό παλάτι». Εδώ έμεινε ό Όθωνας μέχρι το 1843, χρονιά πού τέλειωσαν τα ανάκτορα (σημερινή Βουλή), και μεταφέρθηκε εκεί.

Εδώ μέσα έδωσαν ο Όθωνας και η Αμαλία και τον πρώτο τους χορό πού ήταν και η πρώτη «φαντασμαγορική» εκδήλωση στην Αθήνα. Στα δύο μικρά σαλόνια είχαν μεταφέρει αγάλματα (για διάκοσμο) και οι Φαναριώτισσες και μερικές Αθηναίες φάνταζαν μέσα στα παρισινά φορέματα τους κάτω από το φώς των δαδιών. Ό χορός κράτησε ως τις δύο το πρωί ενώ ή πλατεία (Κλαυθμώνος) ήταν γεμάτη από τους φτωχούς «χωριάτες» Αθηναίους πού χάζευαν.

Το αρχοντικό του Βούρου -Ευταξία ήταν καμωμένο σε σχέδια και μελέτες τών Γερμανών αρχιτεκτόνων Λέντερς και Χόφφερς από τα πρώτα δείγματα της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Πολύ αργότερα το σπίτι αυτό θα γίνει γραφεία εφημερίδας. Θα στεγάσει την σύνταξη και τις τυπογραφικές εγκαταστάσεις της εφημερίδας «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη, του πρωτοπόρου   της   ελληνικής δημοσιογραφίας. Όταν ο Γαβριηλίδης έφερε το πρώτο ταχυπιεστήριο στην Ελλάδα και πάτησε το κουμπί για να λειτουργήσει, ξεσηκώθηκε η Αθήνα. Λέγεται ότι ό θόρυβος που έκανε αφήνιασε τα γαϊδουράκια που έφερναν τα ζαρζαβατικά από τα περιβόλια της Καλλιθέας στην πρωτεύουσα. Μέσα σ' αυτό το σπίτι πέθανε το 1920 από καρκίνο ό Βλάσης Γαβριηλίδης και ακριβώς απέναντι από την οικοδομή έστησε λίγο μετά τον θάνατο του ή Ένωση Συντακτών την προτομή του.

Αρχικά ή πλατεία Κλαυθμώνος ονομαζόταν Πλατεία 25ης Μαρτίου, προς τιμή της Ελληνικής Επαναστάσεως. Προηγούμενα ονόματα της πλατείας ήταν Πλατεία των κήπων του Παλαιού Παλατιού (επί Όθωνα), πλατεία του Νομισματοκοπείου. πλατεία του κήπου του υπουργείου Οικονομικών, Πλατεία 25ης Μαρτίου, Πλατεία Δημοκρατίας και από το 1878, το όνομα που έχει μέχρι και σήμερα, «Πλατεία Κλαυθμώνος» καθώς και Πλατεία Εθνικής Συμφιλιώσεως το 1989.

Το όνομα «Πλατεία Κλαυθμώνος» το πήρε μετά από χρονογράφημα του περιοδικού Εστία, επειδή εκεί, μπροστά από το υπουργείο Οικονομικών, μαζεύονταν οι απολυμένοι δημόσιοι υπάλληλοι μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση για να διαμαρτυρηθούν για την απόλυσή τους, δεδομένου ότι τότε δεν υπήρχε μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και η κάθε νέα κυβέρνηση απέλυε τους υπαλλήλους που είχε προσλάβει η προηγούμενη κυβέρνηση και προσλάμβανε τους δικούς της ψηφοφόρους. Ο ανάδοχος του ονόματος της πλατείας Κλαυθμώνος, ο αρθρογράφος της Εστίας στον οποίο οφείλεται το όνομά της, ήταν ο συγγραφέας Δημήτριος Καμπούρογλου (αργότερα μέλος της Ακαδημίας Αθηνών).

 Το μέγαρο Βούρου -Ευταξία. Ό 'Όθωνας και ή Αμαλία το διάλεξαν για κατοικία τους. Σήμερα το κτίριο στεγάζει το Μουσείο τής Αθήνας.

Το όνομα που πρότεινε ο Λέο φον Κλέντσε (Leo von Klenze), αρχιτέκτονας που υπέβαλε σχέδια για την πόλη των Αθηνών με πρόσκληση του βασιλιά Όθωνα, ήταν «Πλατεία Αισχύλου». Το όνομα «Πλατεία Νομισματοκοπείου» το πήρε γιατί εκεί βρισκόταν το κτίριο του Νομισματοκοπείου. To 1838 και για μεγάλη χρονική περίοδο είχε το όνομα «Πλατεία 25ης Μαρτίου» (γιατί στον κήπο της πλατείας έγινε ο πρώτος Εορτασμός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που θεσμοθετήθηκε το 1838 να γίνεται στις 25 Μαρτίου) και στη συνέχεια «Πλατεία Δημοκρατίας». Μετά το 1878 πήρε το όνομα «Πλατεία Κλαυθμώνος», ενώ το τέλος του Ιουνίου του 1989 με αφορμή τα αποκαλυπτήρια του ομώνυμου γλυπτού (δες και σχετική φωτογραφία) μετονομάστηκε σε «Πλατεία Εθνικής Συμφιλιώσεως», όνομα το οποίο δε βρίσκεται σε χρήση.

Η πλατεία την εποχή που άρχισαν τα έργα για τη διαμόρφωση της και κατασκευή πάρκινγκ

Από το 1972 δημοπρατήθηκε η δημιουργία υπόγειου σταθμού στάθμευσης, το οποίο κατασκευάστηκε και βρίσκεται και σήμερα σε χρήση.

Σήμερα από τα αρχοντικά της πλατείας σώζονται το «Παλιό Παλάτι» που τον Ιανουάριο του 1981 στέγασε το Μουσείο της Αθήνας, το παλαιό κτίριο του Υπουργείου Ναυτικών και φυσικά το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων του Ν. Καλόμαλου πνιγμένο κυριολεκτικά στη μέση πανύψηλων πολυκατοικιών.

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών βρίσκεται στην πλατεία Κλαυθμώνος και στεγάζεται σε δυο από τα παλαιοτέρα (και άγνωστα στο ευρύ κοινό) κτίρια της πρωτεύουσας. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν ζωγραφικούς πίνακες, χαρακτικά, γλυπτά, έπιπλα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης αλλά και σημαντικά κειμήλια και τεκμήρια της νεώτερης ελληνικής ιστορίας.

Αθήνα τέλη δεκαετίας 1950 . Η οδός Σταδίου, στο ύψος της πλατείας Κλαυθμώνος. Εκείνη την εποχή βέβαια, μεγάλο μέρος της σημερινής πλατείας είχε διαμορφωθεί ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, πολύ πριν την κατασκευή του υπόγειου parking.

Σε εκείνον τον χώρο βρισκόταν προπολεμικά το κτίριο του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο κατεδαφίστηκε το 1939. Στη γωνία της Σταδίου (αριθμός 27) και Δραγατσανίου, η Οικία Κωνσταντίνου Καραπάνου έχει δώσει τη θέση της σε πολυώροφο κτίριο (το σημερινό Υπουργείο Εσωτερικών). Επρόκειτο για ένα κτίσμα του 19ου αιώνα και κατεδαφίστηκε περί τα μέσα της δεκαετίας του '50.

Πηγές:

http://www.iefimerida.gr

Περιοδικό Ιστορία εικονογραφημένη

http://pisostapalia.blogspot.gr/2015/03/blog-post_32.html