Ο ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΑ SIXTIES

 

Ο ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΑ SIXTIES

«Βρε πως πέρασαν τα χρόνια»

Ο τραγουδοποιός διάλεξε «δικές του» εικόνες από τη δεκαετία που άλλαξε την Ελλάδα και τον κόσμο, με αφορμή μια μεγάλη έκθεση φωτογραφίας του Μουσείου Μπενάκη που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβρη του 2009.

Ο πρώτος κιόλας χρόνος εκείνης της δεκαετίας έδειχνε πως ο ρυθμός των γεγονότων θα ήταν καταιγιστικός στην πολιτική, την κοινωνία, στις τέχνες. Ήταν 1960 όταν ο Τζον Κένεντι εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ, φέρνοντας την ελπίδα για μια «νέα Αμερική», και όταν το αντισυλληπτικό χάπι ανακαλύφθηκε από τον καθηγητή Μαιευτικής και Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Τζον Ροκ, ανοίγοντας το δρόμο στο γυναικείο κίνημα και στη σεξουαλική απελευθέρωση. Την ίδια χρονιά, ο Έλβις Πρίσλεϊ έπαιρνε το απολυτήριο του στρατού και επέστρεφε στην πατρίδα από τη Γερμανία όπου υπηρετούσε, για να γίνει ο αδιαμφισβήτητος «βασιλιάς» του ροκ εν ρολ, και στα κλαμπ του Λίβερπουλ ένα άσημο γκρουπ έκανε τις πρώτες εμφανίσεις του: ήταν οι Silver Beatles, τα κατοπινά «Σκαθάρια».

 1961 Τα μπάνια των Πειραιωτών στη «Σπηλιά του Παρασκευά», στην Καστέλλα. (©Ηνωμένοι Φωτορεπόρτερ,Ν.Ε.Τόλης)

Αλλά και στην Ελλάδα, η αυγή των sixties έφερνε σημαντικές αλλαγές, ειδικά στην πρωτεύουσα. Ο Γρηγόρης και ο Σταμάτης, τα πρώτα φανάρια διαχείρισης της κυκλοφορίας, μπήκαν στη ζωή των Αθηναίων στις 4 Αυγούστου 1960, ενώ, λίγες ημέρες νωρίτερα, είχαν δημιουργηθεί οι πρώτοι μονόδρομοι -Ερμού, Μητροπόλεως, Σόλωνος και Σκουφά-, κάνοντας τους αισιόδοξους να μιλούν για οριστική επίλυση του κυκλοφοριακού χάους της πόλης. Για φαντάσου! Λίγους μήνες αργότερα, το σαββατόβραδο 15 προς 16 Οκτωβρίου, τα τραμ πραγματοποιούσαν τα τελευταία δρομολόγια τους: Ομόνοια - Ρουφ και Αριστείδου - Κολοκυνθού. Η Αθήνα άλλαζε λοιπόν, όχι όμως αναγκαστικά και οι κάτοικοι της· με καμπάνια του, τότε, ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αθήνας διαμαρτυρόταν πως μόνο το 8 % των Ελλήνων χρησιμοποιούσαν οδοντόβουρτσα και καλούσε το κοινό να ανακαλύψει τα οφέλη της στοματικής υγιεινής...

 Η νεολαία «ξεδίνει» με τη νέα μανία της εποχής: τα ποδοσφαιράκια... (© Ηνωμένοι Φωτορεπόρτερ /Ν.Ε.Τόλης)

Το 1960 ο Διονύσης Σαββόπουλος ήταν μόλις 16 ετών. Και το 1963 αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Θεσσαλονίκη και τις σπουδές του στη Νομική και να κατεβεί στην Αθήνα για να ζήσει το όνειρο του, να ανακαλύψει τα όρια του - να ασχοληθεί με τη μουσική. Μια τέτοια επιλογή είχε οπωσδήποτε το τίμημα της: αναγκάστηκε να δουλέψει ως γκαρσόνι, μπογιατζής, ακόμη και... γυμνό μοντέλο στη Σχολή Καλών Τεχνών, μέχρι που το 1964 αποφάσισε να χτυπήσει την πόρτα του Αλέκου Πατσιφά, που μόλις είχε ιδρύσει τη δισκογραφική εταιρεία Lyra. Ο ίδιος ο Πατσιφάς θα έλεγε, μερικά χρόνια αργότερα, σε συνέντευξη του: «Ηρθε στο γραφείο μου ένας νέος ψηλός -και πολύ αδύνατος τότε- και μου είπε: "Είμαι μουσικός, θα ήθελα να βρω έναν εργοδότη να με εκμεταλλευτεί καταλλήλως". Όταν πρωτοπήγαμε στο στούντιο ηχοληψίας και άρχισε να τραγουδάει, μόνος με την κιθάρα του, έρχεται ένας από τους διευθυντές και με ρωτάει: "Τώρα, αυτόν τι τον θέλετε; Τι περιμένετε να βγει από αυτό το πράγμα;". Τέλος πάντων. Κάτι βγήκε...»

1962: Η Αθήνα της αντιπαροχής και του μπετόν. Εδώ, το κτίριο των υπαλλήλων της ΔΕΗ.(©Δ.Α.Χαρισιάδης / Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη)

Φωτογραφίες με βαρύ «φορτίο»

Πολλά βγήκαν, για την ακρίβεια: γεγονότα, ιδέες, συναισθήματα, σημαντικά τραγούδια και κείμενα. Η δεκαετία του '60 ήταν μια δεκαετία γεμάτη και μαγική για τον Διονύση Σαββόπουλο αλλά και για τη γενιά του. Από την αυλαία της, το 1969, συμπληρώθηκε το 2009 μια 40ετία και με αυτή την αφορμή ο τραγουδοποιός αποφάσισε να φέρει λίγη από την ατμόσφαιρα των sixties στη τότε γιορτινή Αθήνα, με ένα «πανηγύρι» που απλώθηκε σε όλη την πόλη: στο Παλλάς, στο Μικρό Παλλάς, στο Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, στην Παλαιά Βουλή, στο City Link, στο μετρό Συντάγματος και στον κινηματογράφο Τριανόν.

Όμως, οι εικόνες έχουν πάντα μια μοναδική δύναμη. Έτσι, η έκθεση φωτογραφίας που φιλοξενήθηκε -στο πλαίσιο αυτής της... υπερπαραγωγής- στο Μουσείο Μπενάκη έτυχε της θερμής υποδοχής των Αθηναίων. Τίτλος της ήταν «Του '60 οι εκδρομείς. Πώς ζήσαμε τα '60s στην Ελλάδα». Το σχεδιασμό και την καλλιτεχνική επιμέλεια υπέγραφε ο Σταμάτης Ζάννος, επιμελητής της ήταν ο Τάσος Σακελλαρόπουλος, με συνεργάτες την Αλεξάνδρα Χαριτάτου και τον Λάμπρο Λιάβα. Τι είδαν εκεί οι επισκέπτες της έκθεσης ; Φωτογραφίες από το προσωπικό λεύκωμα του Διονύση Σαββόπουλου αλλά και εικόνες « με βαρύ πολιτικό και συναισθηματικό φορτίο », όπως επισημαίνει ο Τάσος Σακελλαρόπουλος, από τα γεγονότα που σημάδεψαν τον πλανήτη μέσα στη δεκαετία: από τα εξαθλιωμένα παιδιά της Μπιάφρας και τον πόλεμο του Βιετνάμ, στο Μάη του '68 και στην κατάκτηση της Σελήνης. Από την ανέγερση του Τείχους του Βερολίνου και την άνοιξη της Πράγας, στο Γούντστοκ και στις δολοφονίες του Τζον Κένεντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

 0 αντιπρόεδρος της χούντας, Στυλιανός Παττακός, απολαμβάνει τη... θέα στα καλλιστεία που γίνονται στο πλαίσιο της Γιορτής Κρασιού του 1969. (©Αρχείο Μεγαλοκονόμου)

Αλλά και το ελληνικό «κομμάτι» της έκθεσης ήταν ιδιαίτερα μεγάλο: η Αθήνα της ανοικοδόμησης, οι συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι, μια παρέα σε μια τυπική αθηναϊκή ταβέρνα, οι Stones στο γήπεδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας, οι Beatles στην Αράχοβα, η Μαργκό Φοντέιν στο Ηρώδειο, η κηδεία του Σωτήρη Πέτρουλα, τα Ιουλιανό, οι γιορτές πολεμικής αρετής της χούντας στο Παναθηναϊκό Στάδιο, το Νέο Κύμα και οι «σταρ» του λαϊκού τραγουδιού.

The Beatles

Οι ασπρόμαυρες εικόνες κυριάρχησαν στην έκθεση. Ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε μια εξήγηση γι' αυτό: «Τους Beatles ή το κίνημα του 114 μόνο ασπρόμαυρα τα νιώθω, ενώ τον Τζίμι Χέντριξ να παίζει τον ύμνο των ΗΠΑ ή τους βουδιστές μοναχούς να αυτοπυρπολούνται στους δρόμους της Σαϊγκόν τους σκέφτομαι μόνο έγχρωμους», έλεγε τότε στο «Κ». «Ένα περίεργο πράγμα συμβαίνει. Είναι όπως στο σινεμά. Το ασπρόμαυρο μας φαίνεται πιο παραμυθένιο και το έγχρωμο πιο ρεαλιστικό, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο. Φαίνεται πως η ωμότητα πάντα έχει χρώμα, ενώ το παραμύθι όχι...»

 Jimi Hendrix

Τον ρώτησα τότε αν μπαίνει στη διαδικασία ενός απολογισμού εκείνης της μυθικής δεκαετίας, που για τον ίδιο έφερε αλλαγές τόσο καλλιτεχνικές -τη δυναμική είσοδο του στα μουσικά πράγματα και πολλούς σημαντικούς δίσκους - αλλά και προσωπικές - από τα έδρανα της Νομικής Θεσσαλονίκης στο Παρίσι και στα κρατητήρια της οδού Μπουμπουλίνας, ο γάμος του με την Άσπα και η γέννηση του Κορνηλίου, του πρώτου γιου του. «Απολογισμό δεν κάνω», απάντησε εκείνος. «Μόνο, μερικές φορές, λέω: Βρε, πώς πέρασαν τα χρόνια! Αλλά με ένα ευχάριστο συναίσθημα. Όχι με θλίψη ». Και αν έπρεπε κάποια στιγμή να μιλήσει για τη δεκαετία του '60 στους δύο εγγονούς του, που σήμερα (2009) είναι πέντε και τριών ετών, πώς θα την περιέγραφε;« Θα τους έλεγα: Φανταστείτε Χριστούγεννα που να κρατάνε δώδεκα μήνες και όλο αυτό επί δέκα χρόνια. Θα αρκούσε, φαντάζομαι...»  

Από άρθρο της Τασούλας Επτακοίλη στο «Κ»