Στον
Κώστα Γεωργάκη:
Αχ
βρε παιδί μου ..... για πια "δημοκρατία" θυσιάστηκες......
Τα ξημερώματα της 19ης
Σεπτεμβρίου 1970, η ομάδα οδοκαθαριστών που καθάριζε την πλατεία Ματεότι, στη
Γένοβα, βρέθηκε μπροστά σε μια εικόνα που έμελλε να αποτελέσει την αρχή της
διεθνούς αντίδρασης για τη χούντα στην Ελλάδα. Ένας νέος, τυλιγμένος στις
φλόγες, έτρεχε μπροστά από το δικαστικό μέγαρο και φώναζε «Ζήτω η Ελλάδα, κάτω
η δικτατορία». Αρνήθηκε την βοήθειά τους και πέθανε εννιά ώρες αργότερα, στο
κοντινό νοσοκομείο. Το όνομά του ήταν Κώστας Γεωργάκης και γεννήθηκε, στις 23
Αυγούστου 1948.
Ο Γεωργάκης καταγόταν από
την Κέρκυρα και ήταν γιος ράφτη. Τελείωσε το σχολείο με άριστα και τον Αύγουστο
του 1967, λίγους μήνες μετά την επιβολή της δικτατορίας, έφυγε για να σπουδάσει
Γεωλογία στην Ιταλία. Το 1968, έγινε μέλος της ΕΔΗΝ, της νεολαίας της Ένωσης
Κέντρου.
Η δικτατορία, γνωρίζοντας
την αντιχουντική προπαγάνδα που έκαναν οι φοιτητές του εξωτερικού, τους εκβίαζε
με πολλούς τρόπους: με την τρομοκρατία εναντίον τους μέσα από τα εκάστοτε
προξενεία κάθε χώρας, με πάγωμα των εμβασμάτων που έρχονταν από τους γονείς
τους, με διακοπές των αναβολών στράτευσης ώστε να επιστρέψουν εσπευσμένα στη
στρατοκρατούμενη πατρίδα και με εκβιασμούς προς τους δικούς τους ανθρώπους που
είχαν αφήσει πίσω.
Από την πρώτη στιγμή ο
Κώστας Γεωργάκης κατήγγειλε το καθεστώς και τις πρακτικές του. Τρεις μήνες πριν
την αυτοκτονία του, αποκάλυψε ανώνυμα σε γενοβέζικο περιοδικό ότι άνθρωποι της
Χούντας είχαν παρεισφρήσει στις ελληνικές φοιτητικές οργανώσεις στην Ιταλία.
Η
συνέντευξη και η... γραβάτα
Έτσι ξεκίνησε ένα «πακέτο»
πιέσεων που είχε αρχίσει να γίνεται αφόρητο στον Γεωργάκη, που τον Ιούνιο του
1970 δίνει ανώνυμη συνέντευξή του στο ιταλικό περιοδικό «Sigla a». Σε αυτήν
καταγγέλλει τον ρόλο των χαφιέδων της χούντας εναντίον των φοιτητών, δίνοντας
τα αρχικά των ονομάτων τους καθώς και τα χρήματα που έπαιρναν από το ελληνικό
προξενείο στην Ιταλία:
«Ύπάρχει ελευθερία στην
Ιταλία;
Είναι ένα είδος
αμερικάνικης ελευθερίας. Καθένας έχει τη δυνατότητα και την ελευθερία να κάνει
αυτό που λένε οι άλλοι.
Να κάνει αυτό που λένε οι
άλλοι. Γνωρίζεις πολλούς Έλληνες;
Ναι, εδώ είμαστε περίπου
διακόσιοι.
Είστε διακόσιοι. Είστε
όλοι ευνοϊκοί ή αντίθετοι με το καθεστώς των συνταγματαρχών;
Θα έλεγα ότι η συντριπτική
πλειοψηφία είναι αντίθετοι, όμως πρέπει να συμπληρώσω ότι είναι καταπιεσμένοι
από τη μειοψηφία, καμιά δεκαπενταριά άτομα που δουλεύουν για το καθεστώς.
Τι σημαίνει “δουλεύουν για
το καθεστώς”;
Σημαίνει ότι αυτοί, μη
έχοντας δυνατότητα να παίρνουν χρήματα από την οικογένειά τους κάθε μήνα για να
σπουδάζουν, δέχονται να είναι πληροφοριοδότες των αξιωματικών και συνεργάζονται
με την υπηρεσία πολιτικών υποθέσεων του προξενείου.
Πόσα παίρνουν τον μήνα;
Ακριβώς... εξαρτάται από
το άτομο. Από 180.000 λιρέτες, μέχρι 450.000 λιρέτες για τους αρχηγούς της
Νάπολης.
Για τους αρχηγούς της
Νάπολης, και για τους αρχηγούς της Γένοβας; Κάποιος Σ.Σ. στη Νάπολη παίρνει
450.000 λιρέτες τον μήνα.
Όχι, εγώ μιλάω για τους
αρχηγούς της Γένοβας. Στη Γένοβα είναι τρεις και παίρνουν πάνω - κάτω 240.000
λιρέτες».
Η πραγματικότητα ήρθε να
επιβεβαιώσει γρήγορα τις καταγγελίες του, μια και πριν ακόμα δημοσιευτεί η
συνέντευξη οι άνθρωποι της χούντας όχι μόνο μαθαίνουν την ύπαρξή της και το
όνομά του, αλλά, όπως καταγγέλλει ο ίδιος, τον απειλούν προσωπικά:
«Για λόγους που δεν
κατάφερα ακόμη να ανακαλύψω, η μαγνητοταινία της συνεντεύξεώς μου βρέθηκε στην
κατοχή του προξενείου της Γένοβας, το οποίο κάλεσε κατεπειγόντως τον εν λόγω
“κύριο”, και σε μια σύσκεψη η οποία διεξήχθη αρχικά στο προξενείο και στη
συνέχεια – σύμφωνα με τους πληροφοριοδότες μου – στην έδρα της “Λέγκα” στην οδό
Καϊρόλι αποφασίστηκε “να μου σιάξουν τη γραβάτα”... χρησιμοποιώντας επακριβώς
την έκφραση ενός μέλους. Και πράγματι την επομένη δέχθηκα την επίθεση του
“κυρίου” Σκουλά από τη οποία γλίτωσα χάρη στην επέμβαση ενός φίλου, που έτυχε
να είναι παρών».
Ο Γεωργάκης φοβάται πια
ότι θέλουν να του «σιάξουν τη γραβάτα» και κοιμάται βάζοντας μπουκάλια πίσω από
την πόρτα ώστε αν έρθουν νύχτα να τους ακούσει. Οι άνθρωποι του περιοδικού στο
οποίο έδωσε τη συνέντευξη όταν ξανασυναντιούνται τον βλέπουν αναστατωμένο. Στις
18 Σεπτεμβρίου ο Γεωργάκης δέχεται ένα γράμμα από την Ελλάδα που τον
αναστατώνει περισσότερο.
Η επιστολή αυτή δεν
βρίσκεται ποτέ, αλλά από τις αφηγήσεις κοντινών του ανθρώπων, ο πατέρας του τού
έγραφε ότι πρέπει να σταματήσει τις ενέργειές του γιατί έχουν προβλήματα οι
δικοί του άνθρωποι στην Κέρκυρα και ότι έπρεπε να γυρίσει πίσω γιατί είχε
τελειώσει η αναβολή και θα έπρεπε να πάει φαντάρος.
Λίγο καιρό αργότερα,
δέχτηκε επίθεση από παρακρατικούς και, παρότι ενεργός φοιτητής, είχε πρόβλημα
με την αναβολή της στρατιωτικής του θητείας.
Μέσα σε αυτό το κλίμα
τρομοκρατίας, ο Γεωργάκης αποφάσισε πως έπρεπε να γίνει κάτι δραστικό, ώστε να
ευαισθητοποιηθεί επιτέλους η Δύση για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα.
Χάρισε το αντιανεμικό του στην αρραβωνιαστικιά του, Ροζάνα, έγραψε μια επιστολή
στον πατέρα του και, φορτώνοντας το αυτοκίνητό του με τρία μπουκάλια βενζίνη,
ξεκίνησε για την πλατεία Ματεότι.
«Συγχώρεσε με γι' αυτό που
έκανα και μην κλάψεις. Ο γιος σου δεν είναι ήρωας. Είναι άνθρωπος, όπως όλοι οι
άλλοι, ίσως λίγο πιο φοβισμένος (...) Δεν θέλω να μπείτε σε κίνδυνο από τις
πράξεις μου, αλλά δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, παρά να σκέφτομαι και να ενεργώ
σαν ελεύθερο άτομο», γράφει ο ίδιος στο γράμμα του.
Ο πατέρας του κλήθηκε να
ταξιδέψει από την Κέρκυρα, όπου έμενε, στην Ιταλία μετά από ένα τηλεφώνημα που
τον πληροφορούσε ότι ο γιος του έπεσε θύμα αυτοκινητιστικού ατυχήματος: «Ο
Κώστας νοσηλεύεται στο νοσοκομείο Σαν Μαρτίνο. Πρέπει να έρθετε αμέσως εδώ».
Την αλήθεια την έμαθε αργότερα στον αεροδρόμιο του Μπρίντιζι τυχαία από έναν
υπάλληλο που είχε μάθει τα νέα. Την επόμενη ημέρα στη Γένοβα έπρεπε να πάει στο
νεκροτομείο. Η μαρτυρία του τραγικού πατέρα στον ερευνητή της υπόθεσης
Κωνσταντίνο Παπουτσή είναι συγκλονιστική: «Ήρθε η ώρα αυτή και με συνόδευσε στο
νεκροτομείο ο ιερέας. Μου ζήτησε ο ιατροδικαστής να κάνω αναγνώριση. Ήταν
καμένος, δηλ. κάρβουνο, καμένος μέχρι και τρία εκατοστά βάθος. Ναι, αυτό είναι
το παιδί μου… Αυτός είναι ο Κώστας μου. Έκανα τον σταυρό μου, τον φίλησα και
κατέρρευσα»....
Η κηδεία του Κωνσταντίνου
Γεωργάκη έγινε στην Γένοβα στις 23 Σεπτεμβρίου.
Επικαλούμενη λόγους
ασφαλείας και φοβούμενη πως μια τελετή στην μνήμη του θα γινόταν αφορμή για
συλλαλητήριο, η Χούντα καθυστέρησε τέσσερις μήνες την επιστροφή της σωρού του. Τελικά
η σορός μεταφέρθηκε κρυφά στην Κέρκυρα, με το πλοίο “Αστυπάλαια”, στις 18
Ιανουαρίου 1971 και θάφτηκε στο Α' δημοτικό Νεκροταφείο. Η θυσία του
αναγνωρίστηκε στην Μεταπολίτευση, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Ο Γεωργάκης είναι ο
μοναδικός που αυτοκτόνησε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την Χούντα και θεωρείται
ο πρόδρομος των μετέπειτα φοιτητικών αντιδράσεων και της εξέγερσης του
Πολυτεχνείου. Ο θάνατός του ήταν για την υπόλοιπη Ευρώπη η πρώτη απτή απόδειξη
κοινωνικής αντίστασης στο δικτατορικό καθεστώς. Όπως είναι φυσικό, στην Ελλάδα
το περιστατικό επισήμως αποσιωπήθηκε. Η είδηση όμως διαδόθηκε από στόμα σε
στόμα. Λέγεται ότι το τραγούδι του Σαββόπουλου «Ωδή στον Γ. Καραϊσκάκη» είναι
γραμμένο για τον Γεωργάκη.
Ωδή
στο Γεώργιο Καραϊσκάκη – 1969
Η
οθόνη βουλιάζει σαλεύει το πλήθος
εικόνες
ξεχύνονται με μιας
πού
πας παλληκάρι ωραίο σαν μύθος
κι
ολόισια στο θάνατο κολυμπάς
Και
όλες οι αντένες μιας γης χτυπημένης
μεγάφωνα
και ασύρματοι από παντού
γλυκά
σε νανουρίζουν κι εσύ ανεβαίνεις
ψηλά
στους βασιλιάδες τ’ ουρανού
Ποιος
στ’ αλήθεια είμαι εγώ και πού πάω
με
χίλιες δυο εικόνες στο μυαλό
προβολείς
με στραβώνουν και πάω
και
γονατίζω και το αίμα σου φιλώ
Πού
πας παλληκάρι πομπές ξεκινούνε
κι
οι σκλάβες σου ουρλιάζουν στο βωμό
ουρλιάζουν
τα πλήθη καμπάνες ηχούνε
κι
ο ύμνος σου τραντάζει το ναό
Ποιος
στ’ αλήθεια είμαι εγώ και πού πάω
με
χίλιες δυο εικόνες στο μυαλό
οι
προβολείς με στραβώνουν και πάω
και
γονατίζω και το αίμα σου φιλώ
Επίσης ο Νικηφόρος
Βρεττάκος αναφέρεται στη θυσία του στο ποίημά του «Η Θέα του Κόσμου»
ΑΥΤΟΠΥΡΠΟΛΗΣΗ
Στον
φοιτητή που αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα το 1970
Ντύθηκες
γαμπρός
φωταγωγήθηκες
σαν έθνος.
Έγινες
ένα θέαμα ψυχής
ξεδιπλωμένης
στον ορίζοντα.
Είσαι
η φωτεινή
περίληψη
του δράματος μας,
τα
χέρια μας προς την Ανατολή
και
τα χέρια μας προς τη Δύση.
Είσαι
στην ίδια λαμπάδα τη μια
τ’
αναστάσιμο φως
κι
ο επιτάφιος θρήνος μας.
Σήμερα αν περάσει κανείς από
την πλατεία Ματεότι στο σημείο που αυτοπυρπολήθηκε υπάρχει αναμνηστική πλάκα με
την επιγραφή στα Ιταλικά:
Al giovane Greco Constantino Georgakis che à
sacrificato i suoi 22 anni per la Libertà e la Democrazia del suo paese. Tutti
gli Uomini Liberi rabbrividiscono davanti al suo Eroico Gesto. La
Grecia Libera lo ricorderà per sempre.
που μεταφράζεται:
Στον νεαρό Έλληνα
Κωνσταντίνο Γεωργάκη που θυσίασε τα 22 χρόνια του για την Ελευθερία και τη
Δημοκρατία της πατρίδας του. Όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι σκιρτούν μπροστά στην
ηρωική του χειρονομία. Η Ελεύθερη Ελλάδα θα τον θυμάται για πάντα.
Στη γενέτειρά του Κέρκυρα
υπάρχει πλατεία με το όνομά του και με τον ανδριάντα του.
Με την αποκατάσταση της
Δημοκρατίας το 1974 και την ανασύσταση της Ελληνικής Δημοκρατικής Νεολαίας
(Ε.ΔΗ.Ν.), από τον Αγωνιστή Αλέκο Παναγούλη, διοργανώθηκε το 1975 εκδήλωση
τιμής για τον Κώστα Γεωργάκη και ευγνωμοσύνης προς την οικογένειά του.
Το 1996 κυκλοφόρησε από
τις εκδόσεις Κωνσταντίνος το βιβλίο του Κωνσταντίνου Παπούτση «Το μεγάλο ΝΑΙ –
Υπόθεση Κώστα Γεωργάκη».
Πηγές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου