Μαρία Κατσουνάκη : Οι εξαρχής ενήλικες

Οι εξαρχής ενήλικες

Γράφει η Μαρία Κατσουνάκη 

Η​​ παιδική εργασία, οι τραγικές ιστορίες ανηλίκων που δουλεύουν σε βιοτεχνίες, πολλές ώρες, για ελάχιστα χρήματα, είναι ένα από τα θέματα που δεν φεύγουν από την επικαιρότητα, διεθνώς. Ρεπορτάζ, ντοκιμαντέρ, τηλεοπτικές εκπομπές, καταγράφουν το αδιανόητο: παιδιά, αρκετά κακοποιημένα, χωρίς παιδική ηλικία.

Την περασμένη Κυριακή στην «Κ», ο συνάδελφος Γιάννης Παπαδόπουλος παρουσίασε το θέμα από διαφορετική οπτική. Ταξίδεψε στη Σμύρνη, συνάντησε παιδιά προσφύγων από τη Συρία, ηλικίας 10-16 ετών, που εργάζονται σε συνεργεία αυτοκινήτων, βιοτεχνίες ενδυμάτων και επίπλων, τα παρακολούθησε στη διάρκεια της ημέρας, μίλησε με τα ίδια και τους γονείς τους. Για πρώτη φορά ελληνική εφημερίδα επιχειρεί αυτήν την καταγραφή. Το αποτέλεσμα αιχμαλωτίζει σχεδόν όλες τις αισθήσεις. Τα παιδιά αυτά λες και δίνουν στην απαντοχή βλέμμα και φωνή ή –μήπως– το αντίθετο. Ο 14χρονος Ομάρ από το Χαλέπι δουλεύει 11 ώρες, έξι ημέρες την εβδομάδα για 30 ευρώ τον μήνα. «Ο καιρός περνάει σιγά σιγά...» λέει στον Γ. Παπαδόπουλο. «Όταν γυρίζω, πλένομαι, τρώω μερικές μπουκιές και γέρνω το κεφάλι μου και κοιμάμαι. Το πρωί πηγαίνω πάλι στη βιοτεχνία. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να μας κρύβει ο χρόνος. Δεν ξέρουμε πότε θα πεθάνουμε, σήμερα ή αύριο». Ο 10χρονος Σαφουάν μεταφέρει τσάι σε εργάτες στο Καράμπαγλαρ. Δουλεύει για «να βοηθήσει τους γονείς του». Αμείβεται με 24 ευρώ την εβδομάδα. Ο 15χρονος Ρουνί θα ήθελε να πάει σχολείο. «Αλλά το σχολείο δεν σου δίνει χρήματα».

Οι εικόνες ενισχύουν τις λέξεις. Ψυχολόγος, τουρκικής μη κυβερνητικής οργάνωσης, υποστηρίζει το αναμενόμενο: «Εάν φορτωθεί ένα παιδί με ευθύνες σε πολύ μικρή ηλικία, μπορεί να προκύψουν προβλήματα στην εξέλιξή του αργότερα. Το να δουλεύει την περίοδο κατά την οποία θα έπρεπε να παίζει επηρεάζει άσχημα την ανάπτυξή του, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Αυτά τα παιδιά είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν ψυχολογικά προβλήματα όταν μεγαλώσουν, όταν ενηλικιωθούν».

Δεν είναι οι «ασυνόδευτοι ανήλικοι» των hotspots, δεν πρόκειται για παιδιά «κακοποιημένα» σεξουαλικά ή σωματικά. Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, υπολογίζεται ότι ο αριθμός των εργαζόμενων παιδιών στην Τουρκία φτάνει τα 850.000 (στα μέσα της δεκαετίας του ’90 ήταν τρία εκατομμύρια...).

Ο χάρτης του κόσμου άλλαξε με το προσφυγικό/μεταναστευτικό. Δεν είναι μόνο οι εκατοντάδες χιλιάδες ιστορίες που επικάθονται η μια πάνω στην άλλη ή συνυπάρχουν, σαν να πρόκειται για ενιαίο αφήγημα χωρίς τέλος. Είναι και η μετατόπιση των ηλικιών. Σαν κι αυτές να είναι κάτι ενιαίο. Η εξής μία: ενήλικας. Ο,τι συνθέτει και συνιστά το παιδί, απαλείφεται – αν και η λέξη δεν αποδίδει τη βία που συνεπάγεται η σύντμηση.

Πώς θα είναι το μέλλον σε έναν κόσμο που θα κατοικείται από ανθρώπους που δεν υπήρξαν παιδιά; Τι είδους κοινωνίες θα συγκροτούνται με ανθρώπους που οι ζωές τους θα είναι «υποθηκευμένες» σχεδόν εκ γενετής; Που στα 10, 14, 16 χρόνια τους θα φτιάχνουν καρέκλες ή θα γαζώνουν ρούχα σε βιοτεχνίες, 11 ή παραπάνω ώρες την ημέρα, κάθε μέρα, χωρίς σταματημό; Η γειτονική Τουρκία είναι μια εκδοχή της ανήλικης εργασίας. Σε χώρες της Ασίας το ίδιο φαινόμενο επαναλαμβάνεται, σε συνθήκες που, αν κρίνουμε από ρεπορτάζ ή ντοκιμαντέρ, δεν απέχουν από τη δουλεία. Το ίδιο και στην Υποσαχάρια Αφρική, στη Λατινική Αμερική, στην Καραϊβική. Τα ποσοστά βαίνουν μειούμενα αλλά και πάλι ο, συνολικός, αριθμός ανέρχεται σε δεκάδες εκατομμύρια.

Φτώχεια, περιθωριοποίηση, μηδενική εκπαίδευση – το σχολείο απουσιάζει από τη ζωή τους. Στην ιεράρχηση των αναγκών τους τα μαθήματα, έστω για λίγους μήνες, είναι πολυτέλεια.

Τα υψηλά ποσοστά των εξαρχής ενηλίκων διαμορφώνουν έναν άλλον κόσμο. Και η συνθήκη αυτή δεν αφορά μόνο τον Τρίτο Κόσμο ως δίλημμα της Δύσης. Αφορά όλο και περισσότερο τη Δύση. Η κινητικότητα των πληθυσμών αναμειγνύει εκείνους που έχουν μεγάλη οικονομική ανάγκη και εκείνους που αποκτούν εισοδήματα με εξευτελιστικά ημερομίσθια ανήλικων εργατών. Με την κινητικότητα αναμειγνύονται αλλά δεν αφομοιώνονται. Οι ανήλικοι-ενήλικες πώς να ενταχθούν στην κοινωνία; Παιδιά κατ’ ευφημισμόν, έφηβοι κατ’ ευφημισμόν.

Ειδική κατηγορία ενηλίκων. Θα βρίσκονται διαρκώς σε ένα χώρο ανάμεσα. Στο περιθώριο που οι ίδιοι θεωρούν κανονικότητα.

Έντυπη Καθημερινή

http://www.kathimerini.gr./928484/opinion/epikairothta/politikh/oi-e3arxhs-enhlikes