Μουσείο Παιχνιδιών σε ένα παραμυθένιο κάστρο

 

Ξεχωριστό σύνολο αποτελούν οι ανακατασκευές λαϊκών παιχνιδιών των αρχών του 20ού αι., από μέλη των Κ.Α.Π.Η. (Κέντρων Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων)

Μουσείο Παιχνιδιών σε ένα παραμυθένιο κάστρο

Άνοιξε τις πύλες του στο κοινό ο «πύργος Κουλούρα», στον οποίο έχουν βρει στέγη περισσότερα από 3.000 εκθέματα

Από τη ΓΙΩΤΑ ΒΑΖΟΥΡΑ 

Σε ένα παραμυθένιο κάστρο, με επάλξεις, πολεμίστρες και εξαγωνικά παράθυρα, που μοιάζει να είναι βγαλμένο από τα τοπία της Σκωτίας, βρίσκεται όμως στη λεωφόρο Ποσειδώνος, «κατοικούν» από σήμερα κέρινες και πορσελάνινες κούκλες, στρατιωτάκια παρατεταγμένα για μάχη, τσίγκινα κουρδιστά παιχνίδια, πιερότοι, ρομποτάκια, μαριονέτες και εκατοντάδες ακόμη παιχνίδια από όλη την Ελλάδα, την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία.

Το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών, που άνοιξε επίσημα τις πόρτες του για το κοινό την περασμένη εβδομάδα, δεν θα μπορούσε να επιλέξει πιο ταιριαστό κτίριο για να «σκορπίσει» την παραμυθένια αστερόσκονή του στους επισκέπτες της πόλης. Ο πύργος των νοτίων προαστίων, γνωστός και ως «πύργος Κουλούρα» (από το όνομα του προηγούμενου ιδιοκτήτη του), που αποτελεί πλέον το σπιτικό 3.000 και πλέον παιχνιδιών, θεωρείται ένα από τα πιο εμβληματικά κτήρια της Αττικής, με στοιχεία γοτθικού ρυθμού και μπαρόκ, αλλά και art nouveau λεπτομέρειες στις εσωτερικές οροφογραφίες και τοιχογραφίες του.

Η αξιοζήλευτη συλλογή παιχνιδιών του, στην οποία βρίσκει κανείς αντικείμενα από τους αρχαίους έως και τους νεότερους χρόνους, ανήκει στη συλλέκτρια Μαρία Αργυριάδη, η οποία τη δώρισε στον πολιτιστικό οργανισμό πριν από αρκετά χρόνια, με το σκεπτικό πως αυτή κανονικά «θα πρέπει να ανήκει σε όλα τα παιδιά».

Στην είσοδο του πύργου τον επισκέπτη υποδέχεται ένα ξύλινο κουνιστό αλογάκι, το οποίο είχε χαρίσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος ως δώρο γενεθλίων, το 1927, στον συνονόματο εγγονό του, τον Λευτεράκη. Πρόκειται για ένα αλογάκι που είχε κατασκευαστεί στην Αγγλία από την εταιρία George and Joseph Lines, τη δεκαετία του ‘30, ενώ πιο δίπλα βρίσκεται μια πάνινη κούκλα, διά χειρός Διονύση Φωτόπουλου. Στο ισόγειο, εκτός από το πωλητήριο, υπάρχει μια μεγάλη αίθουσα όπου έχουν καταφέρει να «χωρέσουν» όλες οι αναμνήσεις της συλλέκτριας μέσα από χαρακτηριστικά αντικείμενα που συνδέονται με αυτές. Εδώ θα δούμε κούκλες μόδας, παιχνίδια της αρχαιότητας αλλά και οπτικά παιχνίδια, όπως ένα μοναδικό «Autodiorama», ένα είδος Πανοράματος, μαγικούς φανούς, ακόμη και καλειδοσκόπια.

                                                                                                                        φώτο: Χρήστος Ζήνας

«Το πρώτο παιχνίδι της συλλογής μου ήταν ένα πορσελάνινο κεφάλι κούκλας, αρκετά μεγάλο, με γυάλινα μάτια και ξανθά μαλλιά» θυμάται η Μαρία Αργυριάδη σε ένα από τα κείμενα που συνοδεύουν την έκθεση, τονίζοντας πως συμπαραστάτης της σε αυτήν την προσπάθεια ήταν ο σύζυγος της Απόστολος Αργυριάδης, παλαιοπώλης στο επάγγελμα.

Ο πραγματικός θησαυρός του «πύργου Κουλούρα» κρύβεται στο υπόγειο του οικοδομήματος. Εδώ, στην ενότητα «Έθιμα των παιδιών στον κύκλο του χρόνου», μπορεί να δει κανείς αντικείμενα συνδεμένα με διάφορες πτυχές της παράδοσης μας, όπως ένας χάρτινος κουμπαράς του 1916, πιπίλες από γάζα και ξύλο, μια τσίγκινη κουδουνίστρα που απεικονίζει την Παναγία με τον Χριστό, καθώς και μια χειροποίητη υφασμάτινη κούκλα, τη λεγόμενη «κουτσούνα», που θεωρούνταν από τα πιο σημαντικά ελληνικά παιχνίδια. Την έφτιαχνε κυρίως η μητέρα για τα παιδιά της από χρησιμοποιημένα υφάσματα.

Εδώ υπάρχει και ένα εντυπωσιακό ξύλινο καράβι για τα κάλαντα, του 1960, από τηΛαμία, ενώ σε απόσταση αναπνοής, στη διπλανή αίθουσα με τίτλο «Όταν αναπτύσσεται η βιοτεχνική παραγωγή», τη ματιά του θεατή κλέβει μια κουζίνα με σκεύη από τσίγκο, από τη Γερμανία του 1960, αλλά και μια φανταχτερή ξύλινη βιτρίνα με μινιατούρες από τη Γαλλία, των μέσων του 19ου αιώνα. Η κεντρική αίθουσα του υπογείου φιλοξενεί τα βιβλία με τις τρισδιάστατες εικόνες, γνωστά επιτραπέζια παιχνίδια, όπως το «φιδάκι» και το «παιχνίδι της χήνας», αλλά και χάρτινα θέατρα, τα περίφημα Papertheaters. Πρόκειται για κατασκευές εκδοτικών οίκων, με κείμενο και φιγούρες-ηθοποιούς, όπου γίνεται η αναπαράσταση θεατρικών έργων.

Από τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα είναι και ένα ξύλινο μπακάλικο μινιατούρα, με 89 διαφορετικά προϊόντα (ανάμεσα τους και σοκολατένια μπισκότα), που κατασκευάστηκε στη Γερμανία το 1920, ενώ στο μέσο της αίθουσας μια γιγάντια οθόνη δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει μερικά από τα παιχνίδια της εποχής, δοκιμάζοντας τις δυνατότητες του σε ένα από αυτά, όπως το «Πύρινον Πυροδρόμιον».

Σε ειδική προθήκη υπάρχουν και φιγούρες του γνωστού μας θεάτρου Σκιών, αλλά και παιχνίδια (γύψινα, κουρδιστά και τσίγκινα) τα οποία πωλούνταν στους πάγκους των θρησκευτικών πανηγυριών σε όλη την Ελλάδα.

Σε περίοπτη θέση υπάρχει και το Κουκλοθέατρο της «Αντίστασης», που δημιούργησε ο Νίκος Ακίλογλου κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, δίνοντας παραστάσεις στα βουνά της «Ελεύθερης Ελλάδος». Μιλάμε για τον μπάρμπα-Πώργο,τον Γαρίδα, τον Μισιλίνη αλλά και τον Χιτλερίδη. Μετά το τέλος του πολέμου ο Ακίλογλου γύρισε στην Αθήνα και έπαιζε κουκλοθέατρο, χωρίς να χρησιμοποιεί όμως τις φιγούρες του Μισιλίνη και του Χιτλερίδη. Ακόμη, παρουσιάζεται η κούκλα Φασουλής αλλά και ο Μπάρμπα Μυτούσης, που θεωρούνταν η βασικότερη φιγούρα του αθηναϊκού κουκλοθέατρου.

Τα σχολικά παιχνίδια και αναγνωστικά έχουν τη δική τους αίθουσα, ενώ σε μια άλλη γωνιά υπάρχει και ένα ελληνικό κουκλόσπιτο, ανοιχτό, για να μπορεί κάποιος να περιεργάζεται, οπτικά τουλάχιστον, τα δωμάτια και τους μικροσκοπικούς ενοίκους του.

Τον δικό τους χώρο έχουν και οι λούτρινοι λογοτεχνικοί ήρωες. Ο Κέρμιτ, ο ΤενΤεν, ο Παπουτσωμένος Γάτος, ο Πινόκιο, οι νάνοι από το παραμύθι της Χιονάτης και πολλοί ακόμη αγαπημένοι πρωταγωνιστές των παραμυθιών, των κόμικς αλλά και της παιδικής λογοτεχνίας ποζάρουν στη δική τους προθήκη, ενώ το βλέμμα του επισκέπτη δεν μπορεί να μη σταθεί και στα πολεμικά παιχνίδια, που ξυπνούν μνήμες από το Έπος του '40 και την Εθνική Παλιγγενεσία. Τανκς, φορτηγά, αεροπλάνα, στρατιώτες με τα όπλα επ' ώμου, κανόνια, εύζωνοι αλλά και φουστανελάδες έτοιμοι να αποκρούσουν τον εχθρό καταλαμβάνουν την πιο γενναία βιτρίνα του μουσείου.

Η ιστορία του κτιρίου

Μουσείο Παιχνιδιών Μουσείου Μπενάκη, Λεωφ. Ποσειδώνος 14 & Τρίτωνος 1 Παλαιό Φάληρο

Ο πύργος, που κληροδοτήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη από τη Βέρα Κουλούρα κατόπιν επιθυμίας του συζύγου της Αθανάσιου, χτίστηκε περί τα τέλη του 19ου αιώνα. Ιδιοκτήτης του ήταν ο επιχειρηματίας μεταλλείων Σπυρίδων Δεσπόζιτος, ο οποίος έμεινε λίγα χρόνια στην έπαυλη. Από το 1907 έως και το 1923 το οικοδόμημα πέρασε στα χέρια του γνωστού γιατρού της εποχής Γιώργου Μηλιαρέση. Ο πύργος λειτούργησε το διάστημα αυτό ως κλινική για τα εξέχοντα μέλη της υψηλής κοινωνίας. Στη συνέχεια το κτίριο πέρασε στα χέρια του Υδραίου ευεργέτη Αθανάσιου Κουλούρα, ο οποίος το 1923 εγκαταστάθηκε σε αυτό μαζί με την άρρωστη σύζυγο του, την Ελένη, αλλά και την κοπέλα που τη φρόντιζε, τη Βέρα. Λίγο καιρό αργότερα, όταν η γυναίκα του πέθανε, ο Κουλούρας παντρεύτηκε τη Βέρα. Επιθυμία του ήταν το κτίριο να περάσει στο Μουσείο Μπενάκη, το οποίο τελικά κληροδοτήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 70. Οι εργασίες για τη μετατροπή του κτιρίου σε Μουσείο Παιχνιδιών άρχισαν το 2012 και ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2015.

Enjoy