41 χρόνια από τον θάνατο του Αντρέ Μαλρώ και η ομιλία του στην Πνύκα

Ο Αντρέ Μαλρώ και η ιστορική ομιλία του στην Πνύκα

Σαν σήμερα, πριν 41 χρόνια, πεθαίνει μια μεγάλη μορφή της γαλλικής αλλά και της παγκόσμιας κουλτούρας ο συγγραφέας και πολιτικός ο Αντρέ Μαλρώ (André Malraux, 3 Νοεμβρίου 1901 - 23 Νοεμβρίου 1976).

Γεννήθηκε το 1901 στο Παρίσι. Γόνος αστικής οικογενείας, είχε την ευκαιρία να σπουδάσει στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών και έγινε γνωστός το 1921 με το αλληγορικό του διήγημα "Χάρτινα φεγγάρια". Κατά τη συμμετοχή του σε αρχαιολογική αποστολή στην Ινδοκίνα συνελήφθη από την κυβέρνηση της Πνομ Πεν με την κατηγορία της παράνομης διακίνησης αρχαίων.

Έγραψε τον "Πειρασμό της Δύσης" (1926) και αργότερα "Το αλλόκοτο βασίλειο" (1928), τους "Κατακτητές" (1928), τη "Βασιλική οδό" (1930), και την "Ανθρώπινη μοίρα" (1930) που τιμήθηκε με το βραβείο Γκονκούρ.

Στον μεσοπόλεμο ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Τρότσκι. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι είχε καταστρώσει σχέδιο για την διάσωση του από την εξορία όπου τον είχε στείλει ο Στάλιν. Το σχετικό αποδεικτικό υλικό κατέστρεψε ο εκδότης Γκαλιμάρ λίγο πριν τη γερμανική επέλαση στο Παρίσι. Συμμετείχε στον ισπανικό εμφύλιο στο πλευρό των δημοκρατικών με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου υπήρξε ενεργό μέλος της Γαλλικής Αντίστασης. Μετά το πέρας του πολέμου ασχολήθηκε κυρίως με την ιστορία της τέχνης και ακολούθησε πολιτικά τον στρατηγό Ντε Γκώλ, ο οποίος του εμπιστεύτηκε το Υπουργείο Πολιτιστικών Υποθέσεων από το 1958 μέχρι τον Μάη του 1968.

Πέθανε στις 23 Νοεμβρίου 1976 στο Κρετέιγ.

ΠΕΘΑΝΕ O ΜΑΛΡΩ

Ό διάσημος Γάλλος συγγραφεύς είχε εισαχθή σε νοσοκομείο μετά πνευμονική εμβολή.— Ή σορός μεταφέρθηκε στον πύργο Βιλμορίν.—

ΠΑΡΙΣΙ, 23, (Άσσος. Πρές).  Ο διάσημος Γάλλος συγγραφεύς και πολιτικός Αντρέ Μαλρώ πέθανε σε νοσοκομείο των Παρισίων, σε ηλικία   75  ετών.

Η κατάσταση του Μαρλώ, πού είχε εισαχθή ατό νοσοκομείο στις 16 Νοεμβρίου, είχε επιδείνωθη από την νύκτα της Δευτέρας όταν υπέστη   πνευμονική   εμβολή.

Ο Μαλρώ σπούδασε αρχαιολόγος και ασχολήθηκε με αρχαιολογικές ανασκαφές, αλλά συγχρόνως, τον προσήλκυσε και η πολιτική. Αναμίχθηκε στο αριστερό κίνημα και πολέμησε αργότερα, στην Ισπανία, με τους δημοκρατικούς, μετά δε την άνοδο του Φράνκο, πήγε στην Κίνα όπου πολέμησε κατά της Κουομιντάγκ. Μετά την ήττα της Γαλλίας πήρε μέρος στον αγώνα των μακί εναντίον των Γερμανών, με τον βαθμό   του   συνταγματάρχη.

Μετά  την   απελευθέρωση   ο   Μαλρώ    μεταβάλλει    πεποιθήσεις, προσχωρεί   στον   γκωλισμό   και  χρηματίζει υπουργός πολιτισμού στην κυβέρνηση του στρατηγού. Αργότερα αποχωρεί από την πολιτική και ασχολείται με την συγγραφή βιβλίων και ιδιαίτερα, των απομνημονευμάτων του πού φέρουν τον τίτλο: «Αντι-απομνημονεύματα»

ΜΕΤΕΦΕΡΘΗ Η ΣΟΡΟΣ ΤΟΥ

Η σορός του Αντρέ Μαρλώ, σκεπασμένη μέ λευκό σεντόνι αλλά με ακάλυπτο τό πρόσωπο μετεφέρθη στον πύργο των Βιλμορέν, στις Βερριέρ λά Μπουϊσον στα νότια του Παρισιού, όπου ο εκλιπών συγγραφεύς επέρασε τα τελευταία χρόνια  της ζωής  του.

Την σορό συνώδευσαν ο κ. και η κ. Ντέ Βιλμορέν και οι θυγατέρες τους, όπως και η θυγατέρα του Αντρέ  Μαρλώ Φλωράνς.   Ο κ. Αντρέ Ντέ Βιλμορέν είναι αδελφός της συγγραφέως Λουίζ Ντέ Βιλμορέν, που υπήρξε σύντροφος του εκλιπόντος.

Εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» 23.11.1976

 Mεταφορά της σποδού του ήρωα της γαλλικής Αντίστασης Ζαν Μουλέν στο Πάνθεον. Ο Μαλρώ 5ος απο αριστερά (με το παράσημο)

Αντρέ Μαλρώ: ένας σύγχρονος Πρωτέας

Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του, τον Νοέμβριο του 1996,  η σποδός του μεγάλου γάλλου συγγραφέα μεταφέρθηκε στο Πάνθεον και τοποθετήθηκε δίπλα στους μεγάλους και σπουδαίους πολίτες της Γαλλικής Δημοκρατίας που αναπαύονται εκεί.

Στο Πάνθεον βρισκόταν για να τον υποδεχθεί επίσημα  ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζακ Σιράκ που εκφώνησε τον τιμητικό λόγο - με τον ίδιο τρόπο που ο ίδιος ο Μαλρώ, υπουργός τότε Πολιτισμού της κυβέρνησης Ντε Γκωλ, πραγματοποίησε τη διάσημη ομιλία του για τη μεταφορά της σποδού του ήρωα της γαλλικής Αντίστασης Ζαν Μουλέν στον ίδιο χώρο.

Όπως αναγράφηκε στερεότυπα στις σελίδες του γαλλικού Τύπου, ο Μαλρώ υπήρξε ο πέμπτος συγγραφέας («μετά τον Βολταίρο, τον Ρουσό, τον Ουγκό και τον Ζολά»), αλλά και η ένατη προσωπικότητα επί των ημερών της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας που πήρε θέση σ' αυτή τη «νεκρόπολη των μεγάλων ανδρών». Η τελετή που έγινε με ιδιαίτερη λαμπρότητα μεταδόθηκε ζωντανά από τη γαλλική τηλεόραση και, όπως επισήμανε ένας από τους σχολιαστές της, η λαμπρότητά της ερχόταν  σε αντίθεση με τη «σκυθρωπή» κηδεία του συγγραφέα στο μικρό νεκροταφείο του Verrieres-le-Buisson, κοντά στο Παρίσι, παρουσία μόνο των οικείων του. 

«Δεν υπήρξε ποτέ πληκτικός». Η παρατήρηση αυτή δεν κολακεύει μόνο τον Μαλρώ, αλλά απηχεί και το πολυσχιδές της προσωπικότητάς του. Ταξιδιώτης στην Άπω Ανατολή αλλά και συγγραφέας ο διανοούμενος αλλά και μαχητής στον Ισπανικό Εμφύλιο, το ενεργό μέλος της γαλλικής Αντίστασης στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τυχοδιώκτης αλλά και υπουργός Πολιτισμού στο πλευρό του Ντε Γκωλ για μια δεκαετία, από το 1959 ως το 1969 έπρεπε κάπως έτσι να τιμηθεί. Ήταν, άλλωστε, ο Μαλρώ που έδωσε παραδειγματικό νόημα στο αξίωμα του υπουργού Πολιτισμού. 

«Η επιθυμία να γίνεις βασιλιάς είναι ανοησία», έλεγε, «όμως ο καθένας οφείλει να αναζητεί ένα βασίλειο». Αναδρομικά, είναι δύσκολο να τον ταυτίσει κανείς, με τρόπο περιοριστικό, με μία από τις ιδιότητές του. Αυτός ο δυναμισμός υποδεικνύει μιαν ουσιαστικότερη αλήθεια. Ο Μπρους Τσάτουιν, που αφιέρωσε στον Μαλρώ ένα σύντομο δοκίμιο, γράφει στο βιβλίο του «Ανατομία της ανησυχίας: Επιλογή κειμένων 1969-1989» («Anatomy of Restlessness: Selected Writings 1969-1989», Viking) ότι υπάρχουν δύο τύποι συγγραφέων: «αυτοί που απομονώνονται και αυτοί που κινούνται». Ο Τσάτουιν κατατάσσει στους πρώτους τον Φλομπέρ, τον Τολστόι, τον Ζολά, τον Πόε  και τον Μαρσέλ Προυστ «στο μονωμένο με φελλό δωμάτιό του». Ενώ στους δεύτερους ανήκουν ο Μέλβιλ, ο Χέμινγκγουεϊ, ο Γκόγκολ και ο Ντοστογέφσκι.

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν, όπως είναι φανερό, τόσο ο Τσάτουιν (που πέθανε το 1989, σε ηλικία 48 ετών, προσβληθείς από μια σπάνια ασθένεια στην Κίνα) όσο και ο Μαλρώ. Μόνο που ο δυναμισμός του τελευταίου δεν εκφράζεται μόνο με μια υπαρξιακή ανάγκη για κίνηση, αλλά λαμβάνει τελικά πρωτεϊκή μορφή αλλάζοντας πρόσωπα και ιδιότητες. Περισσότερο ίσως από οποιονδήποτε άλλον συνάδελφό του τον 20ό αιώνα, ο Μαλρώ αποδεικνύει ότι η επιλογή του επαγγέλματος του συγγραφέα δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά αποχώρηση από τη ζωή - έστω και με τη μορφή της εισόδου στην Κιβωτό για την οποία κάνει λόγο ο Προυστ. Με αυτό το πνεύμα μπορεί ίσως κανείς να συλλάβει την ουσία της παρατήρησης εκείνης που θέλει την πεζογραφία του να μη συνιστά τόσο μυθοπλασία όσο «ένα είδος φαντασιακής επεξεργασίας της εμπειρίας».

Η ίδια αυτή παρατήρηση ανοίγει τον δρόμο για να αντιληφθεί κανείς την έντονη ευαισθητοποίηση του Μαλρώ απέναντι στην Ιστορία, που αντανακλάται στο έργο και τη ζωή του. Από τις αρχαιότητες της Καμπότζης ως την πτήση πάνω από την έρημο της Υεμένης, από την εφημερίδα «L' Indochine» που ιδρύει στη Σαϊγκόν ως τα «Αντι-απομνημονεύματα», η αναμέτρηση του συγγραφέα με την Ιστορία πραγματοποιείται σε διαφορετικά πεδία και με διαφορετικούς όρους. Τελικά η ζωή και το έργο του Μαλρώ είναι καθρέφτης του 20ού αιώνα.

Και ελληνικά αφιερώματα

Μια κρυφή Ελλάδα υπάρχει στην καρδιά όλων των ανθρώπων της Δύσης», σημειώνει ο Αντρέ Μαλρώ. Τη σχέση του Μαλρώ με την Ελλάδα διερευνά το βιβλίο του Τάκη Θεοδωρόπουλου «Οι μεταμορφώσεις της κρυφής Ελλάδας» που κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση (μεταφραστής του ελληνικού κειμένου στα γαλλικά είναι ο Gilles Decorvet) από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Αξιοσημείωτο είναι ότι το βιβλίο περιλαμβάνει και την ομιλία που πραγματοποίησε ο Μαλρώ «εξ ονόματος της γαλλικής κυβέρνησης για την πρώτη φωταγώγηση της Ακρόπολης» στις 28 Μαΐου 1959 (η μετάφραση είναι της Μαρίνας Μέντζου, ανήκει δε στη συλλογή «Σελίδες για την Ελλάδα του 20ού αιώνα, Κείμενα Γάλλων Ταξιδιωτών», επιμέλεια Π. Μουλλά, Μαρίνας Μέντζου, εκδόσεις Ολκός). 

Α. Μαλρώ: Η ιστορική ομιλία στην Πνύκα το 1959 από την οποία εμπνεύστηκε ο Μακρόν

«Μια κρυφή Ελλάδα υπάρχει στην καρδιά όλων των ανθρώπων της Δύσης» είπε ο Εμανουέλ Μακρόν από τον λόφο της Πνύκας, εκφωνώντας ένα λόγο για το μέλλον της Ευρώπης με φόντο την Ακρόπολη. Η φράση αυτή όμως δεν ήταν δική του. Είχε ειπωθεί στον ίδιο χώρο, το 1959, ξανά από έναν Γάλλο. Ο Αντρέ Μαλρώ, ως υπουργός πολιτισμού του στρατηγού Ντε Γκώλ, είχε εκφωνήσει έναν εμβληματικό λόγο με αφορμή την πρώτη φωταγώγηση της Ακρόπολης το 1959.

Η ιστορική ομιλία του τότε Γάλλου υπουργού:

«Για άλλη μια φορά, η ελληνική νύχτα μας αποκαλύπτει τους αστερισμούς που κοιτούσε ο φρουρός του Άργους καθώς περίμενε το σήμα για την πτώση της Τροίας, ο Σοφοκλής όταν έγραφε την Αντιγόνη — και ο Περικλής όταν σιγούσαν τα εργοτάξια του Παρθενώνα.

Για πρώτη φορά όμως ξεπροβάλλει μπροστά μας, μέσα από τούτη τη χιλιόχρονη νύχτα, το σύμβολο της Δύσης. Σε λίγο όλα αυτά θα είναι καθημερινό θέαμα, ενώ η νύχτα αυτή δεν θα ξανάρθει ποτέ. Μπροστά στο πνεύμα σου που αποσπάστηκε από τη νύχτα της γης, χαιρέτισε, λαέ της Αθήνας, την άσβεστη φωνή που υψώθηκε εδώ κι από τότε στοιχειώνει τη μνήμη των ανθρώπων:

Όλα τα πράγματα είναι προορισμένα να παρακμάσουν, μακάρι όμως να μπορούσατε να πείτε για μας, μελλοντικοί αιώνες, ότι φτιάξαμε την πιο ξακουστή και την πιο ευτυχισμένη πόλη του κόσμου…

Αυτή η έκκληση του Περικλή θα ήταν ακατανόητη στη μεθυσμένη από αιωνιότητα Ανατολή που απειλούσε την Ελλάδα. Και στη Σπάρτη ακόμα, κανείς δεν είχε, ως τότε, απευθυνθεί στο μέλλον. Πολλοί αιώνες την άκουσαν, αλλά απόψε τα λόγια του θα ακουστούν από την Αμερική ως την Ιαπωνία. Ο πρώτος παγκόσμιος πολιτισμός άρχισε.

Μέσω αυτού του πολιτισμού και προς δόξαν του φωταγωγείται η Ακρόπολη, η οποία καλείται να απαντήσει σε ερωτήματα που κανείς άλλος πολιτισμός δεν έθεσε.

Το πνεύμα της Ελλάδας εμφανίστηκε αρκετές φορές στον κόσμο, δεν ήταν όμως πάντοτε το ίδιο. Ήταν λαμπρό στην Αναγέννηση, πόσο μάλλον που η Αναγέννηση πολύ λίγο γνώριζε την Ασία· είναι λαμπρό και συνταρακτικό σήμερα, που γνωρίζουμε την Ασία. Σε λίγο καιρό, θεάματα όπως αυτό θα ζωντανέψουν τα μνημεία της Αιγύπτου και της Ινδίας, θα δώσουν φωνή στα φαντάσματα όλων των στοιχειωμένων τόπων.Η Ακρόπολη όμως είναι ο μοναδικός τόπος του κόσμου που κατοικείται ταυτόχρονα από το πνεύμα και από το θάρρος.Απέναντι στην αρχαία Ανατολή, ξέρουμε σήμερα ότι η Ελλάδα δημιούργησε έναν τύπο ανθρώπου που δεν είχε υπάρξει ποτέ ως τότε.

Η δόξα του Περικλή —του ανθρώπου αλλά και του μύθου που συνδέεται με το όνομά του— είναι ότι υπήρξε ο μεγαλύτερος υπηρέτης της πόλης και ταυτόχρονα φιλόσοφος και καλλιτέχνης· ο Αισχύλος και ο Σοφοκλής δεν θα μας συγκινούσαν με τον ίδιο τρόπο αν δεν ξέραμε ότι ήταν πολεμιστές.

Για τον κόσμο η Ελλάδα είναι πάντα η σκεπτόμενη Αθηνά που ακουμπάει στο δόρυ της. Και ποτέ πριν από αυτήν η τέχνη δεν είχε συνενώσει το δόρυ με τη σκέψη.

Δεν θα πάψουμε ποτέ να το διακηρύσσουμε: ό,τι σημαίνει για μας η τόσο συγκεχυμένη λέξη παιδεία —το σύνολο των έργων της τέχνης και του πνεύματος— η Ελλάδα το μετέτρεψε, προς δόξαν της, σε μείζον μέσον διαπαιδαγώγησης του ανθρώπου.

Είναι ο πρώτος πολιτισμός χωρίς ιερό βιβλίο, όπου η λέξη ευφυΐα σήμαινε να θέτεις ερωτήματα. Ερωτήματα που έμελλε να γεννήσουν την κατάκτηση του κόσμου από το πνεύμα, της μοίρας από την τραγωδία, του θείου από την τέχνη και τον άνθρωπο.

Σε λίγο, η αρχαία Ελλάδα θα σας πει:

Αναζήτησα την αλήθεια και βρήκα τη δικαιοσύνη και την ελευθερία.

Επινόησα την ανεξαρτησία της τέχνης και του πνεύματος.

Αναβίβασα τον άνθρωπο και τον έθεσα αντιμέτωπο με τους θεούς του, τον άνθρωπο που είχε σκύψει το κεφάλι παντού εδώ και τέσσερις χιλιετίες.

Και την ίδια στιγμή τον έβαλα να αναμετρηθεί με τον δυνάστη».

Είναι μια γλώσσα απλή αλλά αθάνατη που την ακούμε ακόμα. Αυτή η γλώσσα ξεχάστηκε για πολλούς αιώνες και απειλήθηκε κάθε φορά που την ξανάβρισκαν οι άνθρωποι.

Ίσως ποτέ να μην ήταν πιο αναγκαία.

Το μείζον πολιτικό πρόβλημα της εποχής μας είναι να συμφιλιώσουμε την κοινωνική δικαιοσύνη με την ελευθερία· το μείζον πνευματικό πρόβλημα, να κάνουμε τα μεγάλα έργα προσιτά σε όσο γίνεται μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων.

Και ο σημερινός πολιτισμός, όπως εκείνος της αρχαίας Ελλάδας, είναι ένας πολιτισμός που θέτει ερωτήματα. Δεν βρήκε όμως ακόμα τον υποδειγματικό τύπο ανθρώπου, έστω εφήμερο ή ιδεατό, και χωρίς αυτόν κανένας πολιτισμός δεν παίρνει σαφή μορφή.

Οι αμφιταλαντευόμενοι κολοσσοί που κυριαρχούν στον κόσμο μας φαίνονται πως μόλις υποψιάζονται ότι ο σπουδαιότερος στόχος ενός μεγάλου πολιτισμού δεν είναι μόνο η δύναμη, αλλά και μια ξεκάθαρη συνείδηση του τι περιμένει ο πολιτισμός από τον άνθρωπο, η ανίκητη ψυχή της Αθήνας που, έστω και υποταγμένη, καταδίωκε τον Αλέξανδρο στις ερήμους της Ασίας: "Πόσος μόχθος, Αθηναίοι, για να αξίζουμε τον έπαινό σας!".

Ο σημερινός άνθρωπος ανήκει σε όλους εκείνους που θα προσπαθήσουν μαζί να τον δημιουργήσουν· το πνεύμα δεν γνωρίζει μικρά έθνη, γνωρίζει μόνο αδελφά έθνη.

Η Ελλάδα, όπως και η Γαλλία, δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλη για όλους τους ανθρώπους, και μια κρυφή Ελλάδα υπάρχει στην καρδιά όλων των ανθρώπων της Δύσης. (σσ αυτούσια την φράση χρησημοποίησε ο Εμανουέλ Μακρόν εχθές). Παλιά έθνη του πνεύματος, το θέμα δεν είναι να επαναπαυθούμε στο παρελθόν μας, αλλά να επινοήσουμε το μέλλον που το παρελθόν απαιτεί από μας.

Στο κατώφλι της εποχής του ατόμου, για μια ακόμα φορά, ο άνθρωπος χρειάζεται να διαπαιδαγωγηθεί από το πνεύμα.

Και ολόκληρη η νεολαία της Δύσης χρειάζεται να θυμάται πως, όταν συνέβη αυτό για πρώτη φορά, ο άνθρωπος έθεσε στην υπηρεσία του πνεύματος τα δόρατα που αναχαίτισαν τον Ξέρξη.

Στους εκπροσώπους της γαλλικής νεολαίας που με ρώτησαν ποιο θα μπορούσε να είναι το σύνθημά της, απάντησα: "Παιδεία και θάρρος". Εύχομαι αυτό το σύνθημα, που το δανείστηκα απ’ τους Έλληνες, να γίνει κοινό για τους δύο λαούς μας.

Και αυτή την ώρα όπου η Ελλάδα αναζητεί τη μοίρα της και την αλήθεια της, σε σας, περισσότερο από μένα, εναπόκειται να το δώσετε στον κόσμο.

Γιατί η παιδεία δεν κληρονομείται, κατακτάται. Και κατακτάται με πολλούς τρόπους, που ο καθένας τους ταιριάζει σε όσους τον επινόησαν.

Από δω και πέρα στους λαούς θα απευθύνεται η γλώσσα της Ελλάδας. Αυτή την εβδομάδα την εικόνα της Ακρόπολης θα τη δουν περισσότεροι θεατές από όσους την είδαν μέσα σε δύο χιλιάδες χρόνια. Αυτά τα εκατομμύρια ανθρώπων δεν θα ακούσουν τη γλώσσα που άκουγαν οι αρχιερείς της Ρώμης ή οι άρχοντες των Βερσαλλιών· και ίσως να μην την ακούσουν καθόλου, εκτός και αν ο ελληνικός λαός αναγνωρίσει σ’ αυτήν τη βαθύτερη συνέχειά του — αν οι μεγάλες νεκρές πόλεις αντηχήσουν από τη φωνή του ζωντανού έθνους.

Μιλώ για το ζωντανό ελληνικό έθνος, για τον λαό στον οποίο απευθύνεται η ακρόπολη πριν απευθυνθεί σε όλους τους άλλους, που αφιερώνει όμως στο μέλλον του όλες τις ενσαρκώσεις του πνεύματός της που φώτισαν διαδοχικά τη Δύση: τον προμηθεϊκό κόσμο των Δελφών και τον ολύμπιο κόσμο της Αθήνας, τον χριστιανικό κόσμο του Βυζαντίου — τέλος, μέσα σε τόσα χρόνια φανατισμού, τον μοναδικό φανατισμό της ελευθερίας.

Ο λαός ωστόσο «που αγαπάει τη ζωή ακόμα κι όταν γίνεται οδύνη», είναι ταυτόχρονα εκείνος που έψαλλε στην Αγία Σοφιά κι εκείνος που άκουγε με δέος την κραυγή του Οιδίποδα στους πρόποδες αυτού του λόφου, κραυγή που επρόκειτο να διαπεράσει τους αιώνες.

Λαός της ελευθερίας, είναι εκείνος για τον οποίο η αντίσταση είναι παράδοση αιώνων, εκείνος του οποίου η νεώτερη ιστορία είναι ένας ανεξάντλητος αγώνας για την Ανεξαρτησία — ο μόνος λαός που γιορτάζει την επέτειο του ΟΧΙ. Αυτό το ΟΧΙ ήταν το ΟΧΙ του Μεσολογγίου, το ΟΧΙ του Σολωμού.

Σε μας είναι το ΟΧΙ του στρατηγού Ντε Γκωλ, και το δικό μας. Ο κόσμος δεν ξέχασε ότι οι πρώτοι που το πρόφεραν ήταν η Αντιγόνη και ο Προμηθέας.

Όταν οι νεκροί της πρόσφατης ελληνικής Αντίστασης έπεφταν στο έδαφος όπου επρόκειτο να περάσουν την πρώτη νύχτα του θανάτου τους, έπεφταν σ’ ένα χώμα που είχε γεννήσει την πιο ευγενική και την πιο παλιά ανθρώπινη πρόκληση, κάτω από τα άστρα που μας κοιτάζουν απόψε, τα άστρα που ξενύχτησαν τους νεκρούς της Σαλαμίνας.

Μάθαμε την ίδια αλήθεια μέσα από το ίδιο αίμα που χύθηκε για την ίδια υπόθεση, την εποχή που Έλληνες και ελεύθεροι Γάλλοι πολεμούσαν πλάι πλάι στη μάχη της Αιγύπτου, την εποχή που οι άνδρες μου στο αντάρτικο έκαναν με τα μαντίλια τους ελληνικές σημαιούλες για να τιμήσουν τις νίκες σας, την εποχή που στα χωριά των βουνών σας χτυπούσαν τις καμπάνες για την απελευθέρωση του Παρισιού.

Ανάμεσα σε όλες τις αξίες του πνεύματος, οι πιο γόνιμες είναι εκείνες που γεννιούνται από την επικοινωνία και το θάρρος.

Είναι γραμμένο σε κάθε πέτρα της Ακρόπολης. "Ω ξειν’ αγγελειν Λακεδαιμονιοις οτι τηδε κειμεθα τοις κεινων ρημασι πειθομενοι…".

Φώτα της αποψινής νύχτας, πηγαίνετε να πείτε στον κόσμο ότι οι Θερμοπύλες καλούν τη Σαλαμίνα και τελειώνουν στην Ακρόπολη — με την προϋπόθεση ότι δεν τις ξεχνούμε!

Και είθε ο κόσμος να μην ξεχάσει, κάτω από τα Παναθήναια, την επιβλητική πομπή των αλλοτινών και των πρόσφατων νεκρών, που φυλάνε αγέρωχα σκοπιά και υψώνουν προς εμάς το σιωπηρό τους μήνυμα, ενωμένο, για πρώτη φορά, με την παλιά μαγική ωδή της Ανατολής: «Και αν αυτή η νύχτα είναι της μοίρας — ευλογημένη να είναι, ώσπου να φανεί η αυγή!»

Αθήνα, 28 Μαΐου 1959

(Πηγή Γαλλικό Ινστιτούτο, μετάφραση Βάσω Μέντζου)

Πηγές :

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΒΗΜΑ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ