Οι άγνωστες πολαρόιντ του Βιμ Βέντερς

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ

Οι άγνωστες πολαρόιντ του Βιμ Βέντερς

Χιλιάδες φωτογραφίες-μαρτυρίες της πολύχρονης κινηματογραφικής του περιπλάνησης, τις οποίες ο διάσημος σκηνοθέτης θεωρούσε «αναλώσιμες» παρουσιάζονται σε γκαλερί του Λονδίνου.

Φωτογραφίες-πολαρόιντ.. Ναι, αλλά πόσες; Τι θα λεγάτε για 12.000 σε μια περίοδο δέκα ετών, από τo 1973 έως Το 1983; Ωραία. Αλλά δεν μιλάμε και για τον οποιονδήποτε φωτογράφο. Μιλάμε για τον διάσημο, 72χρονο σήμερα, σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς και την έκθεση του «Instant Stories» στην Photographers' Gallery του Λονδίνου. Τα εκθέματα δεν είναι βέβαια τόσο πολλά. Άλλωστε, πολλές φωτογραφίες στιγμής δεν του έμειναν καν στα χέρια.

Τις μοίραζε ως κάτι ευτελές που κατ' ουσίαν δεν του ανήκε. Του έμειναν τελικά 3.500 πόζες ή απόψεις τοπίων και πόλεων. Συνεπώς, η τελική επιλογή για την απρόβλεπτη αυτή έκθεση, που θα διαρκέσει έως τον Φεβρουάριο του 2018, περιορίστηκε αρκετά, αλλά όχι και πολύ.

Πολλές πολαρόιντ. Με τη ματιά του Βέντερς πάντα. Του καλλιτέχνη που γύρισε το «Παρίσι - Τέξας», τα «Φτερά του έρωτα», το «Lisbon Story» και άλλα, δεκάδες αριστουργήματα - συμπεριλαμβανομένου του πολυβραβευμένου ντοκιμαντέρ «Το αλάτι της γης» για τον περίφημο Βραζιλιάνο ποιητή της φωτογραφίας και ακτιβιστή Σερμπαστιάο Σαλγκάδο.

Τις δικές του φωτογραφίες, πάντως, ο Βέντερς δεν της έπαιρνε καθόλου σοβαρά, όπως εξομολογήθηκε στον «Guardian». «Η αλήθεια είναι ότι τις πέταγα ή τις μοίραζα. Για σκέψου το. Έχεις μπροστά σου κάποιον τον οποίο μόλις έχεις βγάλει φωτογραφία. Δεν αισθάνεσαι ότι έχει μεγαλύτερα δικαιώματα στο ενσταντανέ απ' ό,τι εσύ που τον τράβηξες; Οι πολαρόιντ με βοηθούσαν στην προετοιμασία μιας ταινίας, αλλά δεν ήταν ποτέ αυτοσκοπός. Ήταν αναλώσιμες».

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ

Αναλώσιμες; Κανένας από τους πολλούς λάτρεις του σινεμά του Βέντερς δεν θα τις θεωρούσε τέτοιες. Διότι ανάμεσα τους υπάρχουν στιγμιότυπα από τα γυρίσματα των ταινιών του «Η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι», «Η Αλίκη στις πόλεις» και «Ένας Αμερικανός φίλος», δημιουργίες του όλες στα 70’s, μια δεκαετία που ο ίδιος θεωρούσε ως σημείο ύφεσης στην καριέρα του... Τι άλλο περιλαμβάνουν οι φωτογραφίες του; Μαρτυρίες της σκηνοθετικής περιπλάνησης προς εύρεση του κατάλληλου σημείου, σκηνικού ή φωτός: πόλεις, κωμοπόλεις, έρημοι, άδειες λεωφόροι, μοτέλ. Καθόλου παράξενο ότι όλα αυτά τα στιγμιότυπα έχουν το μελαγχολικό ρομαντισμό των ταινιών του. Ούτε είναι παράξενο ότι σε πολλά από αυτά ο σημερινός θεατής αναγνωρίζει μία «εισαγωγή» σε εμβληματικές κινηματογραφικές του σκηνές.

Ο ίδιος ωστόσο, παρότι λάτρης της φωτογραφίας από τότε που ο πατέρας του, γιατρός στο Ντίσελντορφ όπου γεννήθηκε ο Βέντερς, του χάρισε την πρώτη του μηχανή και μαζί τη συγκεκριμένη εμμονή («έβγαζε φωτογραφίες όλη του τη ζωή κι από αυτόν έμαθα τεχνικές λεπτομέρειες» λέει), όχι μόνο δεν είχε αξιολογήσει τις πολαρόιντ του, αλλά τις είχε εντελώς ξεχάσει. «Εκ των υστέρων συνειδητοποίησα ότι τραβούσα φωτογραφίες σαν τρελός» λέει τώρα.

Στην γκαλερί του Λονδίνου, πάντως, οι φωτογραφίες επανεκτιμήθηκαν... συναισθηματικά. Ομαδοποιήθηκαν και απέκτησαν τίτλους όπως «Τζουκμπόξ και γραφομηχανές», «Ψάχνοντας την Αμερική», «California Dreaming» κ.ά. Σήμερα ο Βέντερς τις αντιμετωπίζει σαν ένα παράξενο ιμπρεσιονιστικό ημερολόγιο αναμνήσεων, «χωρίς λύπη, χωρίς θυμό, με καθαρή αθωότητα που διέκρινε και εμένα και όλους του άλλους γύρω μου. Οι ταινίες μου εκείνη την εποχή γίνονταν από τη μια μέρα στην άλλη, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη. Προέκυπταν αβίαστα, όπως και αυτές οι φωτογραφίες».

Συχνά τσαλακωμένες, με σημειώσεις, με τα χρώματα ελαφρώς ξεθωριασμένα, θολές, οι polaroid έρχονται από μια περίοδο που μοιάζει απίστευτα μακρινή και δίνουν στην εποχή τους μια αύρα μυστηρίου και ρομαντισμού. «Η αξία αυτών των Polaroid δεν είναι τόσο στις ίδιες τις φωτογραφίες – όσο στις ιστορίες που οδηγούν σε αυτές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έκθεση ονομάζεται Instant Stories», λέει ο Βέντερς.

Μια τυχαία συνάντηση το 1973 με «μια ψηλή νεαρή γυναίκα» στο μπαρ στο CBGB, το θρυλικό νυχτερινό κέντρο διασκέδασης της Νέας Υόρκης, το πλήθος που συγκεντρώθηκε σιωπηλά για να θρηνήσει το θάνατο του Τζον Λένον, τη γνωριμία του με την φωτογράφο Άνι Λίμποβιτς, τη φιλία του με τον ηθοποιό Ντένις Χόπερ, -φωτογράφο και αυτόν με τεράστιο αρχείο φωτογραφιών.