British Airways πτήση 9

British Airways πτήση 9

«Εκτός λειτουργίας και οι τέσσερις κινητήρες!»

Το τζάμπο έχανε συνεχώς ύψος. Αλλά για να προσγειωθεί στο πλησιέστερο αεροδρόμιο, έπρεπε να πετάξει πάνω από μια οροσειρά 3.000 μέτρων. Θα τα κατάφερνε;

του Peter Browne

Έντεκα χιλιόμετρα πάνω από την Ιάβα, το τεράστιο Μπόινγκ 747 διέσχιζε ήρεμα τη νύχτα στο μακρύ ταξίδι του από Λονδίνο για Νέα Ζηλανδία· Ήταν 24 Ιουνίου 1982: Σε τρεις ώρες και κάτι η πτήση 009 της Μπρίτις Αιργουέης, με τους 239 ενήλικους επιβάτες και τα 8 παιδιά θα έφτανε στο Περθ της Αυστραλίας.

Καθώς το αεροπλάνο κατευθυνόταν προς τον Ινδικό Ωκεανό, ο κυβερνήτης Έρικ Μούντυ στεκόταν στη βάση της γυριστής σκάλας, που οδηγεί από τον κυρίως θάλαμο του αεροσκάφους στο επάνω πάτωμα, και κουβέντιαζε με τον προϊστάμενο φροντιστή, τον Γκράχαμ Σκίννερ, του οποίου οι 12 υφιστάμενοι αεροσυνοδοί, άντρες και γυναίκες, μάζευαν τους δίσκους του βραδινού φαγητού. Στο θάλαμο διακυβέρνησης, πάνω από το ογκώδες ρύγχος του τζάμπο τζετ, ο συγκυβερνήτης, δηλαδή ο πρώτος αξιωματικός Ρότζερ Γκρηβς, και ο ιπτάμενος μηχανικός Μπάρρυ Τάουνλυ-Φρήμαν ελέγχανε τα όργανα, καθώς το αεροπλάνο πετούσε μόνο του, με αυτόματο πιλότο, κρατώντας σταθερή ταχύτητα 885 χιλιομέτρων την ώρα.

Ήταν 8.40 μ.μ. όταν ο Γκρηβς πρωτοπρόσεξε κάτι πράσινες σπίθες στατικού ηλεκτρισμού στον ανεμοθώρακα (παρμπρίζ). Ο Τάουνλυ-Φρήμαν τον άκουσε να φωνάζει έκπληκτος, «κοίτα τους κινητήρες!». Από το πλαϊνό παράθυρο είδε έναν από τους δεξιούς κινητήρες να φωτίζεται, σαν να έκαιγαν μέσα του φωτοβολίδες μαγνησίου. Ο Μούντυ είχε στο μεταξύ επιστρέψει στο θάλαμο διακυβέρνησης κι ανακάλυψε ότι οι κινητήρες που ήταν ορατοί απ' τη δική του πλευρά, ήταν επίσης λουσμένοι στο φως. Ήταν το πιο απόκοσμο θέαμα που είχε δει, 17 χρόνια τώρα στ' αεροπλάνα.

Στο πίσω μέρος του θαλάμου επιβατών, ο υπεύθυνος τροφοδοσίας Ρίτσαρντ Ταμπρυ βοηθούσε έναν φροντιστή να στήσει την οθόνη για το φιλμ που θα προβαλλόταν στη διάρκεια της πτήσης, όταν αντιλήφθηκε καπνό. Με την υποψία ότι ήταν από πεταμένο τσιγάρο, ο Ταμπρυ και ο αεροσυνοδός όρμησαν προς το εμπρός μέρος του αεροπλάνου, εξετάζοντας κάθε κάθισμα. Όταν πια έφτασαν εκεί που στεκόταν ο Γκράχαμ Σκίννερ, κοντά στη σκάλα, ο καπνός είχε αρχίσει να πυκνώνει. Ο Σκάντερ έτρεξε πάνω για ν' αναφέρει στον κυβερνήτη.

Στο θάλαμο διακυβέρνησης, μια περίεργη μεταλλική μυρωδιά προβλημάτιζε τον Μούντυ και τον Γκρηβς. Ένιωσαν το Μπόινγκ να ταλαντεύεται ελαφρά κι άκουσαν τον Τάουνλυ-Φρήμαν να φωνάζει: «Βλάβη στον κινητήρα νούμερο τέσσερα.» Τριάντα δευτερόλεπτα αργότερα: «Κινητήρας νούμερο δύο εκτός λειτουργίας. Ο νούμερο τρία επίσης... Είναι απίστευτο - δεν λειτουργεί κανένας!»

Ο Μούντυ είπε στον Γκρηβς να εκπέμψει αμέσως σήμα κινδύνου. Έπειτα άρχισε να στρίβει το αεροσκάφος αριστερά, ελπίζοντας να καταφέρει να πλανάρει προς τα βόρεια, γυρίζοντας πίσω στο κοντινότερο αεροδρόμιο, στην Τζακάρτα της Ιάβας - σε απόσταση 190 χιλιομέτρων.

Ο Γκρηβς πάτησε το κουμπί του πομπού. «Mayday, Mayday, Mayday! Εκτός λειτουργίας και οι τέσσερις κινητήρες!»

Καθώς to ανίσχυρο μποϊνγκ άρχισε να πλανάρει κατεβαίνοντας από τα 11000 μέτρα, η πρώτη αντίδραση στο θάλαμο διακυβέρνησης ήταν, «τι κάναμε λάθος;» Οι ελάχιστες περιπτώσεις βλάβης και των τεσσάρων κινητήρων, που είχαν ως τότε παρουσιαστεί σε σύγχρονα τζετ, οφείλονταν σε κακή χρήση του συστήματος αποπάγωσης ή του συστήματος καυσίμων. Τα αντιπαγωτικά όμως και το σύστημα καυσίμων του Μπόινγκ λειτουργούσαν κανονικά. Η μόνη λύση που έμενε ήταν η διαδικασία επανεκκίνησης των κινητήρων, στην οποία όλοι είχαν ασκηθεί κατά την εκπαίδευση σε εξομοιωτή πτήσεων.

Ο Μούντυ δεν ανησυχούσε χωρίς λόγο. Θεωρητικά, το ύψος όπου η πυκνότητα του αέρα είναι η ευνοϊκότερη για επανεκκίνηση των κινητήρων Ρολλς-Ρόυς RB 211 ενός 747, είναι τα 8.500 μέτρα, και πράγματι σε όλες τις δοκιμές του στον εξομοιωτή πτήσεων, οι μηχανές είχαν πάρει μπρος σ' αυτό το ύψος. Το ομοίωμα του θαλάμου διακυβέρνησης όμως ήταν γερά αγκυροβολημένο στο έδαφος. Εκείνος βρισκόταν τώρα στον αέρα, με 262 ζωές στα χέρια του.

Ενώ ο κυβερνήτης Μούντυ πλανάριζε το αεροπλάνο προς την Τζακάρτα, προσπαθώντας απεγνωσμένα να μη χάσει πολύ ύψος, ο Γκρηβς κι ο Τάουνλυ-Φρήμαν δοκίμαζαν μεθοδικά τη διαδικασία επανεκκίνησης, πατώντας διακόπτες για ν' ανάψουν τα καύσιμα σε κάθε κινητήρα. Επανέλαβαν τη διαδικασία ξανά και ξανά, αλλά η κηροζίνη χυνόταν άκαυτη από τις μηχανές. Στο θάλαμο επιβατών, η Περλ Τζέπσον, που επέστρεφε στην Νέα Ζηλανδία μετά από διακοπές με την οικογένεια της στην Βρεταννία, είδε με τρόμο ότι οι κινητήρες έσερναν πίσω τους ουρές από πορτοκαλιές φλόγες. Τα χυμένα καύσιμα έπιαναν φωτιά καθώς έβγαιναν έξω από τις μηχανές.

Χάνοντας γρήγορα ύψος, το Μπόινγκ πέρασε τα 8500 μέτρα, αλλά οι κινητήρες δεν άναψαν. Στα 8.000 μέτρα, η γεμάτη ένταση σιωπή στο θάλαμο διακυβέρνησης έσπασε από τον ήχο ενός συναγερμού. Χωρίς την ισχύ των κινητήρων, δεν δούλευε το σύστημα συμπίεσης, κάνοντας απαραίτητη τη χρήση προσωπίδων οξυγόνου, με ενσωματωμένα μικρόφωνα, για το πλήρωμα. Η μάσκα όμως του Γκρηβς δεν λειτουργούσε σωστά.

Ο κυβερνήτης Μούντυ καθόταν στο χειριστήριο και το μυαλό του δούλευε πυρετωδώς. Χρειαζόταν κάθε μέτρο ύψους, αλλά δεν μπορούσε να χάσει την επικοινωνία με το συγκυβερνήτη του ή να τον αφήσει να λιποθυμήσει από έλλειψη οξυγόνου. Αποφάσισε να κατέβει χαμηλότερα, όπου δεν ήταν απαραίτητες οι μάσκες οξυγόνου. Ο ρυθμός καθόδου του αεροπλάνου αυξήθηκε τώρα σε 2500 μέτρα το λεπτό;

Το 290  τόνων αεροσκάφος τρεμούλιασε σαν να ετοιμαζόταν να διαλυθεί. Για τον Μπιλ Μόρρις, που πήγαινε να πιάσει δουλειά σε έναν τηλεοπτικό σταθμό στην Μελβούρνη, ήταν σαν να έπεφτε παγιδευμένος μέσα σε ένα χαλασμένο ασανσέρ. Τα φώτα του θαλάμου αναβόσβησαν. Ο Μόρρις ένιωθε μουδιασμένος, σχεδόν παράλυτος. Αρπάζοντας ένα κομμάτι χαρτί, έγραψε ένα τελευταίο σημείωμα στους γονείς και στην κοπέλα του. Πολλοί επιβάτες προσεύχονταν. Η Δάφνη Μιλλς, από το Περθ, γύρισε στο σύντροφο της και είπε: «Αχ, όχι, όχι μ' αυτόν τον τρόπο.»

Τότε, στα 6.000 μέτρα ύψους, ο Γκρηβς κατάφερε να διορθώσει τη μάσκα του. Ο Μούντυ έφερε πάλι το Μπόινγκ σε οριζόντιο πλανάρισμα.

Τώρα πια όμως είχε πέσει η πίεση και στο θάλαμο επιβατών, και οι επιβάτες είχαν επίσης ανάγκη από οξυγόνο. Μερικοί ξεφώνισαν από την έκπληξη τους, καθώς οι κίτρινες μάσκες οξυγόνου κρεμάστηκαν ξαφνικά πάνω απ' τα καθίσματα τους.

Το αεροδρόμιο της Τζακάρτα απείχε τώρα 130 χιλιόμετρα και μια οροσειρά ύψους 3.000 μέτρων τους έφραζε το δρόμο. Το αεροπλάνο, που πλανάριζε κατεβαίνοντας όλο και πιο χαμηλά, δεν μπορούσε να την περάσει. Αν αποτύγχαναν οι απόπειρες επανεκκίνησης των κινητήρων, ο κυβερνήτης Μούντυ θα αναγκαζόταν να προσθαλασσώσει το αεροσκάφος στον Ινδικό Ωκεανό.

Παλεύοντας μ' έναν εφιάλτη,   που   πρώτη φορά αντιμετώπιζε πιλότος της πολιτικής αεροπορίας, ο Μούντυ είχε ελάχιστο χρόνο για να σκεφτεί. Όταν, στα 4.500 μέτρα, άρπαξε την πρώτη ευκαιρία να μιλήσει στους επιβάτες, δεν είχε ιδέα τι ήξεραν ήδη. Τα μεγάφωνα έτριξαν και η ήρεμη φωνή του Μούντυ είπε: «Έχουμε ένα μικρό πρόβλημα. Έχουν σταματήσει και οι τέσσερις μηχανές. Κάνουμε ό,τι μπορούμε να τους ξαναβάλουμε μπροστά. Ελπίζω να μην έχετε πολύ μεγάλη αγωνία. Θα τα καταφέρουμε μια χαρά. Ο προϊστάμενος φροντιστής να έρθει παρακαλώ στο θάλαμο διακυβέρνησης.»

Η τελευταία φράση του ήταν σύνθημα για το πλήρωμα να πάρει θέσεις επιφυλακής Η επόμενη δουλειά τους θα ήταν να φορέσουν στους επιβάτες σωσίβια και να προετοιμαστούν για προσθαλάσσωση.

Περνώντας τα 4.000 μέτρα ο κυβερνήτης Μούντυ κοίταξε τους κινητήρες και είδε ότι δεν έλαμπαν πια μ' εκείνο το περίεργο φως. Ήταν όμως ακόμα σβηστοί. Ο Μούντυ ένιωσε για πρώτη φορά φόβο. Σε έξι λεπτά το αεροσκάφος θα έφτανε στο επίπεδο της θάλασσας -και κανένας δεν είχε προσθαλασσώσει ποτέ ένα τζάμπο τζετ, και μάλιστα με απόλυτο σκοτάδι.

Το Μπόινγκ πλανάριζε   χωρίς   κινητήρες για 13 ακριβώς λεπτά κι ο Μπάρρυ Τάουνλυ-Φρήμαν έκανε τη διαδικασία επανεκκίνησης για άλλη μια φορά. Ξαφνικά κοκάλιασε. Είχε δει μια αμυδρή κίνηση στον πίνακα με τα όργανα των κινητήρων. Και τότε, μ' ένα μουγκρητό 3.000 ίππων, ο κινητήρας νούμερο 4 πήρε μπρος. Πέρασαν άλλα 80 δευτερόλεπτα. Ο νούμερο 3 ξεκίνησε. Ο 1 και ο 2 πήραν μπρος κι οι δυο μαζί, μ' ένα βαθύ ουουμπφ - τον γλυκύτερο ήχο που είχε ακούσει ποτέ ο Τάουνλυ-Φρήμαν.

Μην τολμώντας σχεδόν να το πιστέψει, ο Μούντυ έβαλε το αεροσκάφος σε άνοδο. Σύντομα φάνηκε πάλι στον ανεμοθώρακα ο μυστηριώδης σπινθηρίζων στατικός ηλεκτρισμός. Ο Μούντυ κατέβηκε σε ασφαλέστερο ύψος. Καθώς εξαφανίστηκε ο στατικός ηλεκτρισμός, ο κινητήρας νούμερο 2 άρχισε να παρουσιάζει προβλήματα. Ο Μούντυ διέταξε να τον σβήσουν.

Η διαδρομή προς την Τζακάρτα φάνηκε ατελείωτη. Ο Γκράχαμ Σκίννερ πρόσεξε ότι πολλοί επιβάτες κρατιόνταν από τα χέρια. Όταν το γιγάντιο αεροπλάνο πέρασε τα βουνά και ο κυβερνήτης Μούντυ άρχισε την προσέγγιση στο αεροδρόμιο στα 600 μέτρα, το πλήρωμα κατάλαβε ότι είχαν χάσει σχεδόν τελείως την ορατότητα προς τα μπρος. Ο ανεμοθώρακας ήταν ανεξήγητα θαμπός - σχεδόν δεν έβλεπαν τα φώτα του διαδρόμου προσγειώσεως. Επί πλέον το σήμα που εξέπεμπε το αεροδρόμιο για να βοηθά την προσγείωση με μηδενική ορατότητα ήταν ελαττωματικό. Ο Ρότζερ Γκρηβς άναψε μια συσκευή που μετρούσε την απόσταση ως τον πλησιέστερο φανό στο άκρο του διαδρόμου. Υπολόγισε ότι για να κρατήσουν τη σωστή γωνία καθόδου, των τριών μοιρών, έπρεπε να κατεβαίνουν 60 μέτρα για κάθε χιλιόμετρο που διένυαν. Τότε άρχισε να φωνάζει στον Μούντυ: «Απέχουμε 10 χιλιόμετρα, πρέπει νάσαι στα 550 μέτρα... έξι χιλιόμετρα απόσταση, πρέπει νάσαι στα 310 μέτρα...»

Καθώς ο Μούντυ μανουβράριζε το αεροπλάνο πάνω στην αόρατη κλίση καθόδου προς την Τζακάρτα, ο Ντέιβιντ Καρρ, ένας εικοσιενός χρονών τραπεζοϋπάλληλος που πήγαινε να επισκεφθεί συγγενείς του στην Νέα Ζηλανδία, αναρωτήθηκε αν θα άντεχε το σύστημα προσγείωσης. Είδε γύρω του τους άλλους επιβάτες με μαξιλάρια στην αγκαλιά να προστατεύουν με τα χέρια τα κεφάλια τους, έτοιμοι για σύγκρουση. Ξαφνικά, προς μεγάλη του αμηχανία, του ήρθε εμετός.

Ο κυβερνήτης Μούντυ ανακάλυψε ότι έβλεπε καλύτερα από τους ακριανούς δέκα πόντους του ανεμοθώρακα. Καθισμένος λοξά, έβλεπε τα φώτα του διαδρόμου να τον πλησιάζουν με ταχύτητα 260 χιλιομέτρων την ώρα. Ήταν 9.20 μ.μ., μόλις 40 λεπτά από τη στιγμή που είχαν σβήσει οι κινητήρες, όταν το Μπόινγκ άγγιξε τη γη, κάνοντας μια τέλεια προσγείωση. Καθώς το αεροπλάνο τροχοδρομούσε στο διάδρομο, περνώντας μπροστά από ασθενοφόρα και πυροσβεστικά οχήματα, ένας επιβάτης άρχισε να χειροκροτεί, μετά άλλος, κι άλλος, ώσπου βούιξε ο θάλαμος επιβατών από τα χειροκροτήματα.

Μετά από μερικές ώρες ύπνου σ' ένα ξενοδοχείο της Τζακάρτα, ο Μούντυ, ο Γκρηβς και ο Τάουνλυ-Φρήμαν επέστρεψαν στο αεροδρόμιο για να ελέγξουν το αεροσκάφος τους. Βρήκαν μηχανικούς να ξύνουν μαύρα κατάλοιπα από τα πτερύγια των κινητήρων. Το χείλος προσβολής των φτερών είχε μείνει χωρίς μπογιά, σαν να είχε υποστεί αμμοβολή. Ο ανεμοθώρακας ήταν αδιαφανής. Ο τοπικός αντιπρόσωπος της Μπόινγκ τους είπε ότι ήταν το πιο σοβαρά κατεστραμμένο 747 που είχε μπορέσει να συνεχίσει την πτήση του. Δεν έβγαλαν, όμως, άκρη για το τι είχε γίνει, παρά μόνο αργότερα την ίδια μέρα.

Το όρος Γκαλουνγκούνγκ, ένα ενεργό ηφαίστειο στη δυτική Ιάβα, είχε εκραγεί 90 λεπτά πριν περάσουν πάνω από την περιοχή. Ένα πυκνό σύννεφο στάχτης είχε σηκωθεί στον ουρανό. Η τέφρα, περνώντας μέσα από το σύστημα κλιματισμού του Μπόινγκ, είχε φανεί στο θάλαμο επιβατών σαν καπνός. Χτυπώντας τον ανεμοθώρακα και τα φτερά, είχε δημιουργήσει στατικό ηλεκτρισμό. Μπαίνοντας στους κινητήρες, τους είχε σβήσει, όπως η άμμος τη φωτιά. Μόνο στον καθαρό αέρα, κάτω από το σύννεφο της στάχτης, ήταν δυνατή η επανεκκίνηση.

Εκείνο το βράδυ οι επιβάτες του Μπόινγκ μαζεύτηκαν στην αίθουσα αναμονής για να περιμένουν το νέο αεροσκάφος που θα τους πήγαινε στο Περθ. Ο φόβος τους να πετάξουν ήταν φανερός. Τότε μπήκαν ο κυβερνήτης Μούντυ και όλο το πλήρωμα του. Ο Ντεϊβιντ Καρρ θυμάται εκείνη τη στιγμή σαν μια από τις πιο συγκινητικές της ζωής του, καθώς 239 άνθρωποι, σηκώθηκαν να ζητωκραυγάσουν, να πλησιάσουν και να ζητήσουν αυτόγραφα από τους άντρες και τις γυναίκες, μαζί με τους οποίους είχαν επιζήσει από μια δοκιμασία μοναδική στην ιστορία της αεροπορίας. Οι εκδηλώσεις εξελίχτηκαν σε χαρούμενη γιορτή, η οποία κράτησε μέχρι που το πλήρωμα συνόδεψε τους επιβάτες σ' ένα άλλο Μπόινγκ 747.

Εκείνο πάντως που ανέφεραν επιβάτες και μέλη του πληρώματος, είναι πως η πιο δυσάρεστη αίσθηση κατά τη διάρκεια του τετραπλού flame out ήταν η απόλυτη ησυχία που επικρατούσε μέσα στο αεροσκάφος απ' την απουσία του ήχου των κινητήρων. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε σκεφτεί κανείς ότι ο μονότονος ήχος των κινητήρων επιδρά ψυχολογικά και προκαλεί ένα ισχυρό αίσθημα ασφαλείας σε επιβάτες και πλήρωμα.

Μία απ' τις αεροσυνοδούς της συγκεκριμένης πτήσης μάλιστα, παρουσίασε μετά το συμβάν, σοβαρές διαταραχές ύπνου γιατί μόλις βρισκόταν σε συνθήκες απόλυτης ησυχίας παρουσίαζε φαινόμενα στρες που έφταναν μέχρι τον νευρικό κλονισμό ή νευρική κατάρρευση.

Στον κυβερνήτη Μούντυ αποδόθηκαν πολλές τιμές, μεταξύ των οποίων μια ειδική εύφημος μνεία από την Μπρίτις Αιργουέης και ένα βραβείο από τον Βρεταννικό Σύλλογο Χειριστών και Αεροναυτίλων για εξαιρετικό πιλοτάρισμα. Στο σπίτι του όμως, έξω από το Λονδίνο, υπάρχει μια ξεχωριστή θέση για ένα ωραίο πιάτο από κασσίτερο, δώρο του πληρώματος του, με τη χαραγμένη επιγραφή: Έρικ. Το ευχαριστώ δεν φτάνει. ΒΑ 009. 24 Ιουνίου 1982.

Για την ιστορία 

Το πλήρωμα έλαβε διάφορα βραβεία και το G-BDXH (CITY OF EDINBURG) τελικά επέστρεψε στην υπηρεσία. Η πτήση εισήχθη στο βιβλίο του Guinness Records ως η μακρύτερη πτήση ενός αεροσκάφους που είχε αχρηστευτεί «εν πτήσει» και παρουσιάστηκε και σε ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Πτώση από τον ουρανό».

Η πτήση του CITY OF EDINBURG του BOEING 747-B236  έμμεινε στην ιστορία σαν  η British Airways Flight 9, η πτήση Speedbird 9 (όπως ήταν το callsign της πτήσης)  και ως Τhe Jakarta incident.

ΤΟ αεροσκάφος αφού έλαβε την πρέπουσα συντήρηση συνέχισε να πετάει με τα χρώματα της BRITISH AIRWAYS και αργότερα πέρασε στην European Aviation Air Charter και μετονομάστηκε σε City of Elgin. Το 2004 προσγειώθηκε οριστικά.

Τα επόμενα πέντε χρόνια έμεινε παραμελημένο σε μια γωνιά του αεροδρομίου Bournemouth. Το 2009, το 30χρονος Jumbo τελικά διαλύθηκε και η ατράκτος του, αγοράστηκε από περιβαλλοντική ομάδα με στόχο να πείσει τα άτομα και τις επιχειρήσεις να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα κατά 10% το 2010.

Εάν ποτέ ένα πρώην αεροσκάφος BA 747 ήταν άξιο συντήρησης, ήταν ασφαλώς το G-BDXH.

Πηγή

Επιλογές από το Reader’s Digest

https://en.wikipedia.org/wiki/British_Airways_Flight_9

https://www.urbanghostsmedia.com/2012/10/speedbird-9-rusting-remains-british-airways-famous-boeing-747-jumbo-jet-g-bdxh/
Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Ordo Ab Chao για τα συμπληρωματικά στοιχεία