ΝΙΣΠΙΣΤΑΣ : 17 Ιανουαρίου τ’ Αγιαντωνιού

Ο Αγιαντώνης στο Αγιοφάραγγο στη Νότια Κρήτη

17 Ιανουαρίου τ’ Αγιαντωνιού

Τούτη τη μέρα, οι μανάδες φτιάχναν λουκούμια, τηγανίτες και πίτες, έδιναν τούτα τα καλούδια στα παιδιά τους που τα πήγαιναν στη νονά ή το νονό τους για να χαρτζιλικωθούν.

Την ημέρα τ’ Αγιαντωνιού συνήθως κάνει κακοκαιρία.

Λαϊκό στιχούργημα για τα χιόνια τ’ Αγιαντωνιού :

Αγιαντώνη Ψαραντώνη, απού ψάρηνες τα όρη

τσι κορφές και τσι μαδάρες, που ΄ξωμένου βοσκαριάδες

τσ’ όμορφες τσι βοσκοπούλες, απού τσι ΄καμες νυφούλες

Άλλο λαϊκό στιχούργημα που ακούγονταν στο Μεραμπέλο την παραμονή κι ανήμερα τ’ Αγιαντωνιού και αναφέρεται σε κάποιο σεισμό της περιοχής (πότε άραγε έγινε;), είναι το παρακάτω :

Τσι δεκαφτά του Γεναριού, τ’ Αγιαντωνιού ΄ποσπέρα

γίνηκε τρομερός σεισμός, και φοβερός και μέγας

δεντρά εξεριζώνουντο, βουνοκορφές χαλούσα

κι όλα τα άγρια πουλιά, επέφτα και ψοφούσα

ο Αγιαντώνης πρόβαλε, ψηλά από τη Δρήρο

κι εκατραμάρισ’ ο σεισμός, κι η πλάση γύρω – γύρω

ο Αγιαντώνης πρόβαλε, από το μοναστήρι

όλα καταλαγιάσανε, κι ήρθενε η γαλήνη

Ο σεισμός που μνημονεύει η παραπάνω ρίμα ασφαλώς έγινε μετά το 1855 αφού μέχρι τότε ήταν άγνωστη η θέση της αρχαίας Δρήρου, αλλά και το ΄ξωμονάστηρο τ’ Αγιαντωνιού που βρίσκεται στην κορφή του υψώματος χτίστηκε μεταγενέστερα.

Η θρησκευτική λαϊκή μας παράδοση, με υπευθυνότητα συνέπεια και πίστη, έχει φέρει στα δικά της γλωσσικά μέτρα, όσα ο βιογράφος του Αγίου Αντωνίου, Άγιος Αθανάσιος μας άφησε :

«Ο Αγιαντώνης ήτονε πλούσος, μα σαν εποθάνανε οι γονέοι ντου, εμοίρασε τη μεγάλη κληρονομιά στσοι φτωχούς κι απόη επήε κι εξώμενε στα χωράφια αλάργο από τον κόσμο για να μιλεί, λέει, με το Θεό.

Μετά καμπόσον καιρό, επήε απάνω σ’ ένα μπαμπούρι τσ’ έρημος απού ΄χενε έναν τάφο κι εκλείστηκε μέσα, μα επαράγγειλε ΄νούς φίλου να του φέρνει φαΐ κάθα δέκα μέρες.

Δεν κατέχομε πόσο ήκαμε η χάρη ντου μέσα στον τάφο, μα σαν επέρασε πάλι καμπόσος καιρός, επήε στη μέση τσ’ έρημος, ήσαξε ένα καλύβι κι εξώμενε ΄κειά. Πάλι του πηγαίνανε φαΐ, μα του το δίνανε από μιαν τρύπα απού ΄χενε αφητή στη στέγη.

Ήβγαλε νάμι σ’ όλη τη χώρα να ζει είκοσι χρόνους στην έρημο κι εγλάκα ο κόσμος να δει τον αγιασμένο.

Ενώσο ήτονε αγράμματος ο Αγιαντώνης, ήπιασε κι ήκανε κηρύγματα των αθρώπω, ήκανε καλά τσ’ αρρώστους και δώστου ο κόσμος να πληθαίνει στην έρημο.

Το νάμι τ’ Αγιαντωνιού, ήφταξε στ’ αυθιά του Μεγάλου Κωνσταντίνου απού ήτονε τοτεσάς βασιλέας και του ΄πεμπε γράμματα και τόνε ΄παρακάλιε να ΄βλογά τα ζάλα ντου».

ΝΙΣΠΙΤΑΣ

Από το βιβλίο του Μιχάλη Χουρδάκη

ΚΡΗΤΙΚΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ (ΚΑΛΑΝΤΑΡΙ)

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑ

Facebook/Μιχάλης Χουρδάκης Νίσπιτας