ΧΡΟΝΟΣ, ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ

ΧΡΟΝΟΣ, ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ

Ο χρόνος είναι απόλυτος, διακήρυξε ο Ισαάκ Νεύτων το 1687. "Η ροή του είναι τελείως ομοιόμορφη και ανεξάρτητη από οποιονδήποτε εξωτερικό παράγοντα". Και εσύ καθώς τρέχεις βιαστικός για το επόμενο ραντεβού σου, είναι δύσκολο να διαφωνήσεις με τον Νεύτωνα.

Όμως, εδώ και εκατό και πλέον χρόνια η Φυσική δεν βλέπει ποια το χρόνο σαν ένα ποτάμι που κινείται προς μια μόνο κατεύθυνση, αλλά σαν συνάρτηση της κίνησης του χώρου και της βαρύτητας. Η παλιότερη αντίληψη του χρόνου δέχθηκε καίριο πλήγμα το 1905 από τη θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν η οποία διακύρηξε, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι η μέτρηση του χρόνου επηρεάζεται από την κίνηση του παρατηρητή.

Έχεις βρεθεί ποτέ μέσα σε τρένο σταματημένος σε σταθμό, τη στιγμή που το διπλανό τρένο αρχίζει να κινείται; Είναι μια παράξενη αίσθηση, γιατί δεν μπορείς να καταλάβεις ποιος κινείται, εσύ ή το άλλο τρένο. Χρειάζεσαι τότε κάποιο σταθερό σημείο αναφοράς, όπως για παράδειγμα την αποβάθρα, και μόνο τότε μπορείς να είσαι βέβαιος για το ποιος κινείται. Ο χρόνος είναι σχετικός με τον ίδιο περίπου τρόπο αλλά δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε γιατί οι διαφορές του είναι απειροελάχιστες και ούτε υπάρχει σταθερό σημείο αναφοράς.

Σε ταχύτητες που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός, όπως στις συγκρούσεις σωματιδίων μέσα σε ερευνητικούς επιταχυντές, η σχετικότητα του χρόνου γίνεται κάτι πολύ πιο χειροπιαστό. Ελάχιστες θεωρίες της φυσικής έχουν αποδειχθεί σε τόσα πολλά πειράματα, όσο η θεωρία της σχετικότητας.

Η ιδέα της σχετικότητας του χρόνου είναι πολύ απλή, αλλά οι συνέπειες και οι επεκτάσεις της πλησιάζουν το φανταστικό. Για παράδειγμα, ένα χρονόμετρο που κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα, μετρά το χρόνο ("χτυπά") πολύ πιο αργά από ένα χρονόμετρο που παραμένει ακίνητο ως προς τον παρατηρητή.

Μια γεωμετρική απλούστευση θα μπορούσε να βοηθήσει την ανθρώπινη νόηση να καταλάβει το ακατανόητο. Ένας κύβος με τρεις γεωμετρικές συντεταγμένες παριστά το χρόνο όπως τον αντιλαμβανόμαστε. Ο χρόνος παριστάται με την κίνηση του κύβου από τ' αριστερά προς τα δεξιά. Κάθε ένα από τα φωτεινά κατακόρυφα επίπεδα παριστά μια διαφορετική χρονική στιγμή. Ένας φωτεινός κώνος διασχίζει διαδοχικά τα επίπεδα. Η κορυφή του κώνου θα μπορούσε να υπάρχει σε οποιοδήποτε σημείο.

Τα γεγονότα χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: Αυτά που το φως τους έχει αρκετό χρόνο για να μας φθάσει -εδώ τα βλέπουμε στο εσωτερικό του κώνου- και αυτά που ακόμα δεν γνωρίζουμε γιατί το φως τους δεν μας έχει φθάσει.

Καθώς κυλάει ο χρόνος, ο κώνος των γνωστών γεγονότων, καταλαμβάνει μεγαλύτερη επιφάνεια σε κάθε διαδοχικό επίπεδο, και με αυτό τον τρόπο φέρνει περισσότερα γεγονότα στην περιοχή του δικού μας παρόντος.

Για παράδειγμα, δεν βλέπουμε την έκρηξη μιας σουπερνόβα, παρά μόνο αφού περάσουν τα χιλιάδες χρόνια που χρειάστηκε το φως της έκρηξης για να φθάσει ως εμάς. Στην πολυδιάστατη πραγματικότητα που ζούμε, τα γεγονότα μας αγγίζουν όχι τη στιγμή που πραγματικά συμβαίνουν, αλλά τη στιγμή που φθάνουν ως εμάς. Κι όταν επιτέλους μας αγγίξουν, η δική τους πραγματικότητα βρίσκεται σε κάποιο μακρινό δικό της μέλλον. Αν ταξιδέψουμε στο παρελθόν, όπως κάνουν καθημερινά οι αστρονόμοι με τα σύγχρονα τηλεσκόπια, θα

δούμε το μπαλόνι όπως ήταν πριν σκάσει.

Τα τελευταία χρόνια η θεωρία της σχετικότητας έχει βρει έναν απροσδόκητο σύμμαχο στις μαύρες τρύπες, αυτά τα παράξενα "θηρία" που απομένουν από τη συρρίκνωση ενός μεγάλου άστρου, και έχουν βαρυτική έλξη τόσο τεράστια που συνθλίβει γύρω τους κάθε ίχνος ύλης, παραμορφώνοντας το χώρο και καταργώντας το χρόνο.

Ο χρόνος, λοιπόν, είναι σχετικός και μεταβλητός. Μπορεί, άραγε, να αντιστραφεί; Η αρχική απάντηση είναι όχι, αφού ο δεύτερος νόμος της Θερμοδυναμικής ορίζει αναντίρρητα ότι κανένα σύστημα σε απομόνωση δεν μπορεί να κινηθεί από κατάσταση αταξίας σε κατάσταση τάξης. Απλή και σίγουρη απάντηση, φθάνει να πιστέψουμε ότι το σύμπαν είναι ένα απομονωμένο σύστημα. Ήδη, όμως, εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες, η επιστήμη ερευνά τη θεωρία της παράλληλης ύπαρξης πολλαπλών κόσμων (Inflationary Cosmology), που ίσως επικοινωνούν μεταξύ τους μέσα από τις μυστηριώδεις μαύρες τρύπες του Διαστήματος.

"Ο χρόνος δεν είναι δυνατόν να θεωρείται απόλυτο στοιχείο στην περιγραφή της φύσης", διακηρύσσει ο Τζων Ουήλερ του πανεπιστημίου Πρίνστον, αστροφυσικός που καθιέρωσε την ονομασία "μαύρη τρύπα". « Το "πριν" και το "μετά" δεν κυβερνούν παντού την πραγματικότητα. Δε θα μπορέσουμε, όμως, να καταλάβουμε πόσο απλό είναι το σύμπαν, παρά μόνο αφού πρώτα καταλάβουμε πόσο παράδοξο είναι».

Περιοδικό "Experiment"
http://www.gngnet.gr/users/ggoudr/TIME.TXT