ΜΠΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ - Let's wait until the storm passes: 6.2.1958 - Η αποφράδα μέρα του Αγγλικού ποδοσφαίρου

6.2.1958

Η αποφράδα μέρα του Αγγλικού ποδοσφαίρου.

Η χθεσινή μέρα ήταν ημέρα μνήμης για την τραγωδία του Μονάχου όπου πριν από 60 χρόνια η ομάδα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ξεκληρίστηκε κατά την επιστροφή της από το Βελιγράδι.

Για την Μαντσεστερ Γιουνάιτεντ αλλά και για τους «αιώνια» αντίπαλός της, την Λίβερπουλ, σε μία χώρα που παράγει ποδοσφαιρικό πολιτισμό, το ρολόι σταμάτησε και στις 3 το μεσημέρι εκείνης της αποφράδας ημέρας.

Αυτό άλλωστε αναφέρεται σε ανάρτησή της Λίβερπουλ στο twitter, θέλοντας έτσι να αποθέσει τον δικό της φόρο τιμής προς την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και τους νεκρούς της αεροπορικής τραγωδίας.

Respect: Liverpool's heart-warming Munich tribute poster

«ΟΛΟΙ ΘΥΜΩΜΑΣΤΕ. ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΧΑΣΟΥΜΕ. ΕΙΘΕ ΟΙ ΨΥΧΕΣ ΤΟΥΣ ΝΑ ΑΝΑΠΑΥΩΝΤΑΙ ΕΙΡΗΝΙΚΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΒΑΔΙΖΕΤΕ ΜΟΝΟΙ», αναφέρει το σχετικό μήνυμα της ομάδας του Μέρσεϊσαϊντ.

Στις 7 Φεβρουαρίου 1958, την επομένη της τραγωδίας, ο κόσμος θα πάγωνε από την είδηση που μετέδιδαν τα δημοσιογραφικά πρακτορεία:

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1958, το αεροπλάνο της British European Airways (ΒΕΑ) Flight 609 που μετέφερε την αποστολή της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, με το παρατσούκλι " Busby Babes ", μιας από τις καλύτερες μεταπολεμικά ποδοσφαιρικές ομάδες της Ευρώπης μαζί με υποστηρικτές και δημοσιογράφους συνετρίβη κατά την απογείωσή του από το αεροδρόμιο Ριμ του Μονάχου, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 23 από τους 43 επιβαίνοντες.

Μια ημέρα πριν, η αγγλική ομάδα είχε αντιμετωπίσει για το Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης τον Ερυθρό Αστέρα στο Βελιγράδι, στη ρεβάνς της νίκης της με 2-1 στο πρώτο παιχνίδι του «Ολντ Τράφορντ». Είχε ξεκινήσει εντυπωσιακά στον αγώνα πετυχαίνοντας τρία γκολ στο πρώτο ημίωρο, με τον Μπόμπι Τσάρλτον να σημειώνει τα δύο εξ αυτών. Στο δεύτερο ημίχρονο η πρωταθλήτρια Γιουγκοσλαβίας ισοφάρισε σε 3-3, αλλά δεν κατόρθωσε να περάσει στα ημιτελικά της διοργάνωσης.

Η πρόκριση της ομάδας του Ματ Μπάσμπι που ήταν γνωστή ως "Busby Babes " για τη νεολαία της, γιορτάστηκε με μία λαμπρή δεξίωση που διοργάνωσε η βρετανική πρεσβεία του Βελιγραδίου, όπου παραβρέθηκαν όλα τα μέλη της Γιουνάιτεντ. Το πρωινό της 6ης Φεβρουαρίου, η αποστολή της ομάδας επρόκειτο να αναχωρήσει από το αεροδρόμιο του Βελιγραδίου, από όπου μέσω Μονάχου, θα έφθανε στη Μεγάλη Βρετανία. Ωστόσο, ένας από τους ποδοσφαιριστές, ο Τζον Μπέρι, έχασε το διαβατήριό του, με αποτέλεσμα να καθυστερήσει η αναχώρηση, έως ότου βρεθεί λύση στο πρόβλημα. Στελέχη της Γιουνάιτεντ επέστρεψαν στο ξενοδοχείο όπου είχε καταλύσει η αποστολή, αναζητώντας το διαβατήριο του Μπέρι. Τελικώς βρέθηκε στη βαλίτσα του ίδιου του ποδοσφαιριστή.

Η διοίκηση της αγγλικής ομάδας είχε αποφασίσει να μισθώσει μία πτήση τσάρτερ για να μην ταλαιπωρηθούν τα μέλη της αποστολής, επειδή λίγες ημέρες μετά, η Γιουνάιτεντ θα αντιμετώπιζε τη Γουλβς στο ντέρμπι που θα καθόριζε την κούρσα προς τον τίτλο στο πρωτάθλημα Αγγλίας. Το αεροσκάφος που μισθώθηκε ήταν ένα από τα ασφαλέστερα της εποχής. Ένα δικινητήριο τύπου Airspeed Ambassador των βρετανικών αερογραμμών ΒΕΑ (πρόγονο της British Airways). Το ταξίδι της επιστροφής θα γινόταν μέσω Μονάχου προκειμένου να ανεφοδιαστεί εκεί το αεροπλάνο. Κυβερνήτης του αεροσκάφους ήταν ο James Thain και συγκυβερνήτης ο Kenneth Rayment. Το πλήρωμα αποτελούσαν ο ασυρματιστής George William "Bill" Rodgers, ο φροντιστής Tom Cable και οι αεροσυνοδοί Margaret Bellis και Rosemary Cheverton

Πάγος στο έδαφος

Κατά την αναχώρηση από το Βελιγράδι, οι καιρικές συνθήκες ήταν εξαιρετικές. Αντιθέτως, το σκηνικό άλλαξε μόλις το αεροπλάνο μπήκε στον εναέριο χώρο της τότε Δημοκρατίας της Δυτικής Γερμανίας. Επικρατούσαν έντονα καιρικά φαινόμενα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως κατά τη διάρκεια της προσγείωσης, ο διάδρομος απογείωσης του Μονάχου είχε σκεπαστεί από χιόνι. Η προσγείωση, πάντως, έγινε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, παρά την πυκνή ομίχλη που υπήρχε.

Οι επιβάτες αποβιβάστηκαν, αφού η διαδικασία ανεφοδιασμού του αεροπλάνου θα διαρκούσε περίπου 40 λεπτά. Στο ρεπορτάζ του, ο δημοσιογράφος Φρανκ Τέιλορ της εφημερίδας «Manchester Chronicle», ο οποίος ήταν επιβάτης της μοιραίας πτήσης, παραθέτει ενδιαφέροντα στοιχεία: «Μόλις άνοιξε η πόρτα του αεροπλάνου για να κατέβουμε, μέσα στην καμπίνα όρμησε ένας αέρας, τόσο παγωμένος, λες και προερχόταν από τις στέπες της Σιβηρίας. Πρώτος κατέβηκε προσεκτικά ο Ντάνκαν Εντουαρντς, που σήκωσε τον γιακά του για να προστατευτεί από το ψύχος, ενώ φώναξε στους άλλους να προσέχουν τα βήματά τους εξαιτίας του πάγου που είχε πιάσει στο έδαφος».

Στις 2.15 το μεσημέρι, η περιπλάνηση των επιβατών στα καταστήματα του αεροδρομίου του Μονάχου μόλις είχε ολοκληρωθεί. Σε λίγα λεπτά θα άρχιζε η επιβίβασή τους. Ο Ρότζερ Μπερν, ένας από τους ποδοσφαιριστές της Γιουνάιτεντ, παρατήρησε πως κατά τη διάρκεια του ανεφοδιασμού, οι τροχοί του αεροπλάνου είχαν καλυφθεί από χιόνι. Το πρόγραμμα, όμως δεν άλλαξε και η πτήση θα γινόταν κανονικά, με αναμενόμενη ώρα άφιξης στο αεροδρόμιο του Μάντσεστερ, τις 7 το απόγευμα.

Τρεις ανεπιτυχείς προσπάθειες απογείωσης

Στις 2.19 μ.μ. ο πύργος ελέγχου δίνει άδεια στον κυβερνήτη Τζέιμς Θέιν και τον συγκυβερνήτη Κεν Ρέιμεντ να απογειωθούν. Οι μηχανές κάνουν πολύ θόρυβο. Ο Μπόμπι Τσάρλτον, ένας από τους ποδοσφαιριστές που θα διασωθούν, θα καταγράψει αργότερα τις αναμνήσεις του: «Θυμάμαι ότι κοιτούσα από το παράθυρο για να δω τη στιγμή που οι τροχοί θα ξεκολλούσαν από το έδαφος και θα απογειωνόμασταν. Μόλις η ισχύς των μηχανών μεγάλωσε και αρχίσαμε να αναπτύσσουμε ταχύτητα, ξαφνικά φρενάραμε και το αεροπλάνο σταμάτησε στη μέση του διαδρόμου, χωρίς κανείς να ξέρει το γιατί». Πράγματι, οι πιλότοι είχαν σταματήσει το αεροπλάνο, επειδή άκουσαν ένα ασυνήθιστο θόρυβο σε μία από τις μηχανές, που ενδεχομένως να οφειλόταν στην υπερτροφοδοσία με καύσιμα.

Στις 2.34 μ.μ., δηλαδή 15 λεπτά αργότερα, οι πιλότοι θα επιχειρήσουν μία δεύτερη προσπάθεια για να απογειώσουν το αεροπλάνο. Όμως, και πάλι θα σταματήσουν τη διαδικασία απογείωσης στη μέση του διαδρόμου, αφού ο ασυνήθιστος θόρυβος επιμένει. Οι επιβάτες ενημερώνονται πως θα πρέπει να αποβιβαστούν ξανά, προκειμένου να διορθωθεί «το μικρό, αλλά όχι σοβαρό μηχανικό πρόβλημα», όπως τονίστηκε από τους συνοδούς του αεροπλάνου. Φοβούμενοι ότι θα χάσουν πολύ χρόνο, ο Καπετάν Θάιν απέρριψε την διανυκτέρευση στο Μόναχο υπέρ μιας τρίτης απόπειρας απογείωσης.

Πριν συμπληρωθούν δέκα λεπτά, αρχίζει εκ νέου η επιβίβαση στο αεροπλάνο. Ωστόσο, σημειώνεται ξανά καθυστέρηση, αφού από την καταμέτρηση των επιβατών, διαπιστώνεται ότι λείπει ο δημοσιογράφος Αλφ Κλαρκ, ο οποίος παραμένει στο κτίριο του αεροδρομίου, δίνοντας ανταπόκριση στην εφημερίδα του για τα προβλήματα της πτήσης. Στις 2.56 μ.μ. ο κυβερνήτης Θέιν παίρνει πάλι άδεια από τον πύργο ελέγχου για να απογειωθεί. Στις 3.02 μ.μ. ο πύργος ελέγχου ενημερώνει τον Θέιν και τον συγκυβερνήτη Ρέιμεντ ότι είχαν στη διάθεσή τους 2 λεπτά για να ολοκληρώσουν τη διαδικασία απογείωσης.

Καθώς το αεροπλάνο βρίσκεται στον διάδρομο απογείωσης προσπαθώντας να νικήσει τη βαρύτητα, χάνει ταχύτητα και πέφτει πάνω σε φράκτη, με αποτέλεσμα να βγει στον δρόμο έξω από το αεροδρόμιο, με το δεξί του φτερό να διαλύεται πάνω σε ένα σπίτι, που αμέσως πιάνει φωτιά. Μέσα στο σπίτι βρίσκονται μία γυναίκα, η Αννα Βίνκλερ, μαζί με τα τρία της παιδιά, αλλά κατορθώνουν να βγουν από το φλεγόμενο οίκημα χωρίς να τραυματιστούν. Το αεροπλάνο, χωρίς ένα φτερό και μέρος της ουράς του, αρχίζει να στριφογυρίζει πάνω στο χιονισμένο έδαφος. Κτυπά με δύναμη πάνω σε ένα δέντρο και αμέσως μετά πέφτει σε ένα ξύλινο υπόστεγο, όπου βρίσκεται ένα βυτίο με καύσιμα. Ακολουθεί μία τεράστια έκρηξη. Το ρολόι δείχνει 3.04 μ.μ.

Βλέποντας ο Θέιν τις φλόγες γύρω από το πιλοτήριο φοβήθηκε ότι το αεροσκάφος επρόκειτο να εκραγεί και γι αυτό ζήτησε από το πλήρωμα να το εγκαταλείψουν. Οι αεροσυνοδοί κατάφεραν να διαφύγουν ακολουθούμενες από τον ασυρματιστή του αεροσκάφους ενώ ο συγκυβερνήτης είχε παγιδευτεί στη θέση του και ζήτησε από τον κυβερνήτη να τον εγκαταλείψει. Ο Θέιν κατέβηκε από το αεροσκάφος αλλά βλέποντας τις φλόγες να πλησιάζουν το ντεπόζιτο καυσίμου ζήτησε από το πλήρωμα να απομακρυνθεί και ξανανέβηκε στο αεροπλάνο να πάρει δύο πυροσβεστήρες ανακοινώνοντας στον συγκυβερνήτη του θα ξαναγυρίσει για αυτόν. Τελικά ο συγκυβερνήτης διασώθηκε αλλά πέθανε αργότερα στο νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε. Στο ατύχημα σκοτώθηκε και ο ιπτάμενος φροντιστής Tom Cable.

Ο τραγικός απολογισμός της συντριβής

Νεκροί ανασύρονται επτά παίκτες της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ: ο αριστερός μπακ και αρχηγός Ρότζερ Μπερν (με 33 συμμετοχές στην Εθνική Αγγλίας), ο αναπληρωματικός αριστερός μπακ Τζεφ Μπεντ, ο δεξιός μέσος Εντι Κόλμαν, ο κεντρικός αμυντικός Μαρκ Τζόουνς, ο αριστερός μπακ Ντέιβιντ Πεγκ (μία φορά διεθνής με την εθνική Αγγλίας) και οι μεσοεπιθετικοί Τόμι Τέιλορ και Λάιαμ «Μπίλι» Γουίλαν (4 φορές διεθνής με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας). Επίσης, χάνουν τη ζωή τους, ο γραμματέας του συλλόγου Γουόλτερ Κρίκμερ, οι προπονητές Μπερτ Γουόλι και Τομ Κάρι, δύο μέλη του πληρώματος, δύο φίλαθλοι, καθώς και οκτώ δημοσιογράφοι που ταξίδευαν με την ομάδα, μεταξύ των οποίων ο σπουδαίος βετεράνος τερματοφύλακας της Μάντσεστερ Σίτι και της Εθνικής Αγγλίας, Φρανκ Σουίφτ.

Οι τραυματίες μεταφέρονται άμεσα στο νοσοκομείο «Ρεχτς ντερ Ιζαρ» του Μονάχου. Ανάμεσά τους είναι ο 21χρονος και πολλά υποσχόμενος ποδοσφαιριστής, Ντάνκαν Εντουαρντς, ο οποίος θα αφήσει την τελευταία του πνοή δύο εβδομάδες αργότερα, στις 21 Φεβρουαρίου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο Ντάνκαν Εντουαρντς έκανε το ντεμπούτο του σε ηλικία 16 ετών και πρόλαβε να αγωνιστεί σε 175 αγώνες πετυχαίνοντας 21 γκολ, από το 1952 ώς το 1958. Παράλληλα, ήταν 18 φορές διεθνής με την εθνική Αγγλίας.

Ο προπονητής Ματ Μπάσμπι, παρά τα βαριά τραύματά του στο στήθος, θα επιζήσει. Θα αποθεραπευτεί πλήρως, ξεκινώντας στην επόμενη αγωνιστική περίοδο (1958-1959) τη δημιουργία μιας νέας ισχυρής ομάδας. Το 1967 η ομάδα αυτή, με επικεφαλής τους διασωθέντες από το δυστύχημα Μπόμπι Τσάρλτον και Μπιλ Φόουκς, αλλά και τον νεαρό Τζορτζ Μπεστ, κατακτά το πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών για την Αγγλία, συντρίβοντας στον τελικό την Μπενφίκα με 4-1.

Ας σημειωθεί πως οι γερμανικές αρχές κατηγόρησαν τον πιλότο Τζέιμς Θέιν ως υπαίτιο του δυστυχήματος, με το επιχείρημα ότι δεν ολοκλήρωσε τη διαδικασία αποπαγοποίησης των φτερών του αεροπλάνου. Η αεροπορική εταιρεία τον απέλυσε και χρειάστηκαν 10 χρόνια δικαστικών αγώνων για να απαλλαγεί από κάθε κατηγορία. Τελικά αποδείχθηκε ότι το ατύχημα οφειλόταν σε πρόβλημα του διαδρόμου απογείωσης που επιβράδυνε την απογείωση του αεροσκάφους.

Ο θάνατος τόσων κορυφαίων παικτών και η εξόντωση, κυριολεκτικά, μιας μεγάλης ποδοσφαιρικής ομάδας μετέτρεψαν το δυστύχημα της 6ης Φεβρουαρίου 1958 σε ένα από τα τραγικότερα επεισόδια της σύγχρονης ιστορίας του αθλητισμού. Την χρονιά εκείνη η Μαντσεστερ επιδίωκε να πάρει τον τρίτο συνεχόμενο τίτλο της στο πρωτάθλημα. Ο άδικος χαμός των νεαρών και πολλά υποσχόμενων ποδοσφαιριστών ζημίωσε αφάνταστα πέρα από τον τραγικό σύλλογο και το αγγλικό ποδόσφαιρο. Όμως η εντυπωσιακή αναβίωση της Γιουνάιτεντ (ένδειξη των μεγάλων δυνάμεων που διέθετε το σωματείο και η ανθρώπινη κοινότητα της πόλης) προκάλεσε την διεθνή αναγνώριση της ομάδας και συνέβαλε καταλυτικά στον θρύλο των «Κόκκινων Διαβόλων».

Δέκα χρόνια μετά, το 1968, με τον διασωθέντα Busby στο τιμόνι θα κέρδιζε το Ευρωπαϊκό Κύπελλο.

Παρακάτω παραθέτουμε το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Δημήτρη Λυμπερόπουλου που δημοσιεύτηκε στο ΕΜΠΡΟΣ στις 16.2.1958 και αναφέρεται στο αεροπορικό ατύχημα και την Μάντσεστερ