"Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας"
Πίνακας του Κωνστανντίνου Βολανάκη (1837-1907)
Ασιατική
αλαζονεία, ελληνική νέμεσις
Η Ελλάδα, από τις ημέρες
που αποφασιζόταν η πολεμική εκστρατεία του Δαρείου κι έπειτα εκείνη του Ξέρξη
εναντίον των Αθηνών, αποτελεί την εμπροσθοφυλακή της Δύσης
Γράφει ο Παναγιώτης Λιάκος
«Αν
συντρίψουμε τους Αθηναίους και τους γείτονές τους, που ζουν στην χώρα του Φρύγα
Πέλοπα, θα επεκτείνουμε τόσο την Περσία, ώστε τα σύνορά της θα φτάνουν στον
ουρανό του Δία και ο ήλιος δεν θα βλέπει παρά μόνο χώρες που μας ανήκουν. Με
την βοήθειά σας, θα διασχίσω ολόκληρη την Ευρώπη και θα την κάνω μία μοναδική
χώρα. Γιατί, αν αληθεύουν όσα μου λένε, δεν υπάρχει ούτε μία πόλη ή έθνος στον
κόσμο που είναι ικανό να μας αποκρούσει, μόλις βγάλουμε τα Ελληνικά έθνη από τη
μέση. Έτσι, αθώοι και ένοχοι θα υποστούν όλοι τον ζυγό της δουλείας».
Ηροδότου
«Ιστορία 7 - Πολύμνια», κεφ. 8, Αθήνα: 1992, εκδόσεις Κάκτος, σελ. 47
Μια κεντρική ιδέα που
διαπερνούσε το σύνολο του αρχαίου αλλά και του νεότερου ελληνικού κόσμου ήταν η
σκληρή τιμωρία που επιφύλασσαν οι θεοί για όλους όσοι ξεπερνούσαν το μέτρο.
Η αλαζονεία του ισχυρού
και η περιφρόνηση του άγραφου νόμου για αυτοκυριαρχία θεωρείτο ότι οδηγούσαν
στον όλεθρο. Στο 7ο βιβλίο της Ιστορίας του Ηροδότου ο Ξέρξης και ο Μαρδόνιος,
με τους λόγους τους, αναδεικνύονται σε πρωταθλητές της έπαρσης. Ο Ξέρξης
επιθυμεί, καταλαμβάνοντας την Ελλάδα, να ενώσει την Ευρώπη σε μία χώρα, της
οποίας τα σύνορα θα φτάνουν «στον ουρανό του Δία», ενώ «αθώοι και ένοχοι θα
υποστούν τον ζυγό της δουλείας». Κάτι σαν την παγκοσμιοποίηση που κηρύσσουν
σήμερα οι λύκοι που μεταμφιέζονται με την προβιά του δικαιωματισμού.
Σε αυτό το κρίσιμο για την
Ιστορία της ανθρωπότητας σημείο της εξέλιξης της σύγκρουσης Ασίας και Ευρώπης
βλέπουμε, τουλάχιστον όσον αφορά την ηροδότεια αφήγηση, ότι η μεγαλομανία του
Ξέρξη συνοδεύεται και από μια αποδοχή και διά των λόγων προαγωγή του «δικαίου»
της ισχύος.
Ο Ξέρξης, παραδομένος στο
μεθύσι της δύναμης, δεν ενδιαφέρεται αν ένα πρόσωπο ή σύνολο έχει «ενοχή»
ενώπιον της αυτοκρατορίας του. Τον απασχολεί μόνον η επιβολή - ακόμα και στους
δικαίους.
Ο Μαρδόνιος, προσπαθώντας
να πείσει τον Ξέρξη και τους υπόλοιπους Πέρσες να εκστρατεύσουν κατά των
Ελλήνων, κινείται στο ίδιο λεκτικό μοτίβο με τον βασιλιά του και υπερθεματίζει:
«Κάθε σου λέξη είναι σωστή κι εξαίρετη
και ξέρω ότι δεν θα επιτρέψεις στους αχρείους Ίωνες της Ευρώπης να μας
γελοιοποιούν» λέει στον Ξέρξη, ενώ ποντάρει επιπλέον και στην απληστία του.
Αναφέρει στη δημηγορία του ότι οι Πέρσες, που είναι οι καλύτεροι πολεμιστές
στον κόσμο, πάταξαν χωρίς καμία αφορμή αλλά λόγω της βούλησης για επέκταση
σπουδαία έθνη, όπως οι Ινδοί, οι Σάκες, οι Ασσύριοι και οι Αιθίοπες, και δεν
έχουν να φοβηθούν τίποτα από τους Έλληνες.
Στο 7ο βιβλίο γίνεται μια
σειρά από αναγγελίες από την πλευρά των Περσών, φιλόδοξες και γεμάτες
αυτοπεποίθηση.
Ο αναγνώστης γνωρίζει ότι
ούτε μία θετική για τους Πέρσες πρόβλεψη δεν πρόκειται να επαληθευτεί. Η ύβρις
των Περσών -και του Μεγάλου Βασιλέα προσωπικά-, το ξεπέρασμα κάθε μέτρου και η
προοικονομία για ό,τι επρόκειτο να υποστούν είναι στοιχεία που παραπέμπουν στην
τραγωδία, μια ελληνική επινόηση, η οποία χρησίμευσε στην ανθρωπότητα και για να
διδάξει τις δεινές συνέπειες που φέρει στον αλαζόνα η υπέρβαση του μέτρου.
Εκεί που διαφαίνεται πλέον
ως αναπόφευκτη η τιμωρία για την ύβρη των Περσών είναι το τέλος του 7ου βιβλίου
του Ηροδότου, όπου διαπράττεται η ατίμωση του πτώματος του βασιλιά της Λακεδαίμονος
Λεωνίδα από τον Ξέρξη έπειτα από τη Μάχη των Θερμοπυλών.
Η παραβίαση των θεϊκών
νόμων από την πλευρά των επηρμένων επιτιθεμένων δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει
την καταστροφή.
Επίσης
αξιοσημείωτο είναι το γεωπολιτικό απαράλλαχτο που συνδέει την αρχαιότητα με το
σήμερα με το νήμα του πολιτισμού. Ο,τι υπάρχει πέραν του Αιγαίου θέλει να επεκταθεί προς τη Δύση και σε
βάρος της. Η Ελλάδα, από τις ημέρες που αποφασιζόταν η πολεμική εκστρατεία του
Δαρείου κι έπειτα εκείνη του Ξέρξη εναντίον των Αθηνών, αποτελεί την
εμπροσθοφυλακή της Δύσης. Εμείς το γνωρίζουμε, η Ασία το γνωρίζει και οι
υπάρχουσες δυνάμεις που συναπαρτίζουν αυτό που λέμε «Δύση» καμώνονται ότι το
αγνοούν.
Σε κάθε περίπτωση, το
σύνολο της ιστορικής εμπειρίας μας πρέπει να μας νουθετεί και να καθοδηγεί τα
βήματά μας. Όπως και τότε έτσι και σήμερα στο βάρος των δοκιμασιών μας δεν
πρόκειται να βρούμε αρωγούς άλλους από εμάς τους ίδιους.
Παναγιώτης Λιάκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου