ΠΑΝΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ : Η πιο σκοτεινή ημέρα

Η πιο σκοτεινή ημέρα

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΑΝΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ

22 Ιουλίου 1974· Τρίτη μέρα της επιστράτευσης που κήρυξε η δικτατορία αντιδρώντας στην τουρκική εισβολή. Δεν πέτυχε. Η επιμελητεία δεν έβρισκε τίποτε στη θέση του και οι φαντάροι αβοήθητοι, με σαγιονάρες και γενική αμηχανία. Οι αρχηγοί του στρατεύματος άρχισαν να σκέφτονται σοβαρά να βρεθεί τρόπος να παραδοθεί η διακυβέρνηση της χώρας στους πολιτικούς. Αλλά αυτά συνέβησαν την επομένη, την 23η Ιουλίου, που έμεινε, και ορθώς, στην Ιστορία ως η πρώτη της Μεταπολίτευσης. Οι φήμες οργίαζαν, έψαχναν να βρουν τον Ιωαννίδη και τα κατάφεραν την επομένη, και το μόνο γεγονός, αναντίρρητα σημαντικό, ήταν μια δήλωση του Κίσινγκερ πως «ενδεχομένως, τώρα που μιλάμε να έχει συμβεί πολιτική μεταβολή στην Ελλάδα».

Τόμοι επί τομών γράφτηκαν έκτοτε από αυτόπτες μάρτυρες, εκδότες, δημοσιογράφους, στρατηγούς και πολιτικούς. Με τη γνωστή συνταγή: οι ανακατεμένοι να βγούνε λάδι, οι ήρωες της επόμενης μέρας να δώσουν συγχαρητήρια στον εαυτό τους. Και όντως, την 23η ήρθαν τα πάνω κάτω, όταν η αμερικανική παρέμβαση υποχρέωσε πολλές ελπίδες να μαραθούν. Επίδοξοι πρωθυπουργοί άκουσαν πρώτη φορά πως έρχεται ο Καραμανλής, ο Ιωαννίδης φέρεται να υπόσχεται στην ηγεσία του στρατεύματος πως δεν θα αντιδράσει, συχνά το πλήθος των πληροφοριών δεν δίνει τελικά καθαρή εικόνα. Οι αφηγήσεις, απεναντίας, για την πιο σκοτεινή μέρα περιέχουν σπάνια τηλεφωνήματα και ενίοτε άγνωστες διεργασίες. Μόνο η δήλωση Κίσινγκερ υπάρχει σαφής και ομολογημένη.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν κρίθηκε τότε η Μεταπολίτευση. Το έχουν αυτό οι σκοτεινές αυγές της παραμονής των μεγάλων γεγονότων. Υπήρξαν ματαιωμένες ελπίδες, τηλεφωνήματα που παράγουν διάφορες εκδοχές, αλλά εκείνη η παραμονή της 23ης ήταν μέρα κατά την οποία οι περισσότεροι «ήρωες» κατάλαβαν πως τα γεγονότα τους ξεπερνούσαν. Πολλές στιγμές της παραμονής θα μείνουν άγνωστες και μπερδεμένες.

Δεν πειράζει. Αρκεί να μας γίνεται μάθημα, διαχρονικά, η εξέλιξη μιας κρίσης. Χωρίς τα σκοτάδια της προτεραίας, θα ήταν πολύ δύσκολη η αυγή.

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ