John Donat : Στην Κρήτη, ως... θεραπεία

Στην Κρήτη, ως... θεραπεία

Ένα άλμπουμ με φωτογραφίες του 1960 από τον Τζον Ντόνατ

Το 1960 ο Tzov Ντόνατ, Βρετανός αρχιτέκτονας, βρίσκεται πρώτη φορά στην Κρήτη. Ταξιδεύει για προσωπικούς λόγους. «Ήμουνα στα πρόθυρα νευρικής κρίσης και κάτω από ιατρική παρακολούθηση», λέει σήμερα και θυμάται τη συμβουλή του γιατρού του: «Φύγε για τουλάχιστον τρεις βδομάδες, αλλιώς αρνούμαι να σε ξαναδεχτώ» του είχε πει. Συνοδοιπόρος του σε αυτό το ταξίδι, η φωτογραφική του μηχανή, μια Hassebland.

Tυχαία βρίσκεται στα Χανιά. Μαγεύεται από τη φύση, την αρχιτεκτονική της πόλης και τους ανθρώπους. Ταξιδεύονιας στην ύπαιθρο γοητεύεται από τα παλιά βυζαντινά τοιχογραφημένα εξωκλήσια, από τις γραμμές των λόφων , τους ελαιώνες μετά τη βροχή, τα καφενεία, το καζάνι της τσικουδιάς, το ελαιοτριβείο και με πάθος αλλά και ευαισθησία απαθανατίζει όλα με το φακό της φωτογραφικής μηχανής του.

Σαράντα χρόνια μετά το πρώτο ταξίδι του στην Κρήτη και με τη βοήθεια της ιστορικού Bυzαντινής Τέχνης Mαρίας Βασιλάκη, η «ματιά» του εμπνευσμένη και καθαρή- αποτυπώνεται σ' ένα καλαίσθητο δίγλωσσο λεύκωμα που κυκλοφορεί από τις «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης» με τίτλο: «John Donat Κρήτη 1960».

Στην έκδοση παρουσιάζονται 140 φωτογραφίες που ο Ντόνατ τράβηξε σε δύο διαδοχικά ταξίδια του στην Κρήτη, το 1960 και το 1961.

Οι φυσιογραφίες του δεν ξεχωρίζουν μόνο για την αισθητική τους αξία ή για την καλλιτεχνική τους ποιότητα αλλά και για την ιδιαίτερη προσωπική ματιά και τη σεμνότητά του απέναντι σ' ένα κόσμο πρωτόγνωρο για εκείνον.

Ο Ντόνατ καταγράφει με μοναδικό τρόπο, όπως σημειώνει η Μαρία Βασιλάκη, τα χαρακτηριστικά σοκάκια και σπίτια της παλιάς πόλης των Χανίων, το γραφικό κουρείο του Πίπη στην Ιεράπετρα, το σκαμμένο από τα χρόνια πρόσωπο μιας γριάς γυναίκας, τις στιβαρές κορμοστασιές των Κρητικών, τα έξυπνα βλέμματα των παιδιών και σχεδόν κινηματογραφικά την ταβέρνα του Μπουζουνιέρη: τους θαμώνες της, τους ναύτες που χορεύουν ζεϊμπέκικο, το τζουκ μπόξ με τις φωτογραφίες του Καζαντζίδη και της Μαρινέλλας. Στο Καλό Χωριό παρακολουθεί τις προετοιμασίες για ένα γάμο. Μια όμορφη κοπέλα, που μόλις έχει στρώσει το κρεβάτι του γάμου, ευχαριστημένη, φτιάνει τα μαλλιά της και ποζάρει διακριτικά στο φακό του.

Το λεύκωμα παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2000 στο Μουσείο Μπενάκη, παρουσία του Tzov Ντόνατ, του σερ Μάικλ Λιουέλιν Σμιθ και του ζωγράφου Tzov Kράξτον, που γνωρίστηκε με τον Ντόνατ στα Χανιά, και οι οποίοι συμμετέχουν με κείμενά τους στην έκδοση. Tο βιβλίο προλογίζει η Μαρία Βασιλάκη. Στην παρουσίαση μίλησαν επίσης ο Γρηγόρης Σηψάκης από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης και ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβορριάς.

«Υπήρχε πάντοτε ένας ειδικός δεσμός -που συχνά φτάνει σε παθιασμένη σχέση- μεταξύ της Κρήτης και των Βρετανών» επισήμανε ο σερ Μάικλ Λιουέλιν Σμιθ και πρόσθεσε: «Από τον Robert Pashley , το σκαπανέα περιηγητή του 19ου αιώνα, στον John Pendlebury , τον αρχαιολόγο, και τόσους άλλους, οι ταξιδιώτες βρίσκουν κάτι το μοναδικό και ευχάριστο στα χρώματα, τις μυρωδιές, τα γυμνά τοπία και τον υπερήφανο λαό της Κρήτης». 

«ελευθεροτυπία»