Μιχάλης Χουρδάκης Νίσπιτας: 9 Μαρτίου, των αγιώ Σαράντα

9 Μαρτίου, των αγιώ Σαράντα

Γράφει ο Μιχάλης Χουρδάκης Νίσπιτας

Ανέκαθεν στο Απάνω Μεραμπέλο, τιμώνται ιδιαίτερα οι άγιοι Σαράντα, λόγω και της θέσης του ξωμονάστηρου της χάρης Τους. Το ξωμονάστηρο των αγίων Σαράντα, είναι χτισμένο στους πρόποδες του υψώματος Καλαρρείτης, απόπου αρχίζει να απλώνεται ανατολικά ο μεγάλος λιόκαμπος κι αγναντεύει μέχρι τα Στειακά βουνά.

Για τη χάρη και το φρικτό μαρτύριο των αγίων Σαράντα, η τοπική θρησκευτική λαϊκή παράδοση, συμφωνεί σχεδόν απόλυτα με όσα γραφτά μας άφησε ο Μ. Βασίλειος. Τη λαϊκή αυτή παράδοση δημοσιεύομε αμέσως παρακάτω.

«Οι άγιοι Σαράντα υπηρετούσανε στο στρατό τση Καππαδοκίας. Εβγήκε τοτεσάς βασιλική διαταγή να μην αφήνουνε οι στρατιώτες, χριστιανό σε χλωρό κλαδί, μόνο να πιάνουνε τσοι χρισθιανούς και να τσοι φέρνουνε ομπρός στο στρατηγό να τσοι βασανίζει.

Ήμαθε ο στρατηγός, ότι, μέσα στο στρατό ντου ήσανε σαράντα στρατιώτες χριστιανοί, μα ήσανε υπάκοοι και ατρόμητοι στον πόλεμο. Εφέρα τζοι ομπρός του κι ήρχιξε τα καλοπιάσματα, γιατί δεν ήθελε να τσοι χαλάσει, αφού ήσανε καλοί πολεμιστάδες. Τως ήταξε αστέρια, τως ήταξε παράσημα, ίντα θες και δεν τως ήταξε να προσκυνήσουνε τα είδωλα για να δείξουνε το καλό παράδειγμα και στσ’ άλλους χρισθιανούς.

Σαν αρνηθήκανε οι άγιοι Σαράντα τσι δόξες και τσι τιμές απού τως ήταξε ο στρατηγός, εκείνος τσοι ΄κλεισε στη φλακή και τως ήδωσε δεορία ίσαμε την άλλη μέρα να του απαντήσουνε τελικά.

Στο κελί τση φλακής ερχίξανε Αυτοί ψαλμωδίες και μιαν κοπανιά, κοντά μεσάνυχτα, ήστραψε το κελί από μεγάλη λάμψη και εφανερώθηκε ομπρός τως ο Χριστός, τσοι βλόησε και τως είπε πως τσοι περιμένει στον παράδεισο. Εκείνοι, επήρανε θάρρος κι ερχίξανε πάλι ψαλμωδίες και δέησες.

Κεινεσάς τσι μέρες, εγύριζε ένας μεγάλος αξιωματικός του παλαθιού τα στρατόπεδα για επιθεώρηση και εσκέφτηκε ο στρατηγός να αφήσει τσοι Σαράντα στο κελί ίσαμε να περάσει κι από το στρατόπεδό ντου ο παλαθιανός να σκεφτούνε ίντα δα τσοι ΄ποκάμουνε.

Στσοι οχτώ μέρες απάνω, να σου τονε κι ήρθε ο παλαθιανός στο στρατόπεδο. Φέρνουνέ τζοι ομπρός του, τα ίδια και τα ίδια αυτός, να τώσε τάσσει λαγούς με πετραχήλια μ’ Αυτοί, πράμα!

Πλάι στο στρατόπεδο ήτονε στελιωμένα τα λουτρά τω στρατιωτώ και παραδίπλα, ήτονε ένας ποταμός, χειμώνας καιρός κι ο ποταμός ήτονε κρυσταλλιασμένος.

Ο παλαθιανός, ήδωσε διαταγή ν’ άψουνε μεγάλες φωθιές στα καζάνια να βράζουνε, να γδύσουνε τσοι σαράντα στρατιώτες κι αξυπόλυτους να τσοι βάλουνε απάνω στον παγωμένο ποταμό, να θωρούνε τσι φωθιές.

Ως ήσανε αξυπόλητοι κι ολόγδυμνοι οι σαράντα, ερχίξανε κι εμπλαβίζανε κι επαίζανε τα ντόντια ντως από την κρυγιώτη.

Ερχίξανε πάλι Αυτοί τσι ψαλμωδίες και τσι δέησες και μιαν κοπανιά ο φύλακας είδε έναν από τσοι σαράντα να χωρίζει από τσοι συντρόφους του και να γλακά στα λουτρά να ζεσταθεί. Την ίδια ώρα είδε και τον άγγελο απού εκατέβαινε από τον ουρανό κι εβάστα 40 στεφάνια κι εστεφάνωνε τσ’ αγίους. Το φύλακα στρατιώτη τόνε ΄λέγανε Αγλάιο που σαν είδε πως ένας από τσοι Σαράντα ήφυγε, εγδύθηκε μάνι – μάνι εφώνιαξε πως κι αυτός ήτονε χρισθιανός κι επήε με τσοι τριανταεννιά. Ετσά εσυμπληρωθήκανε πάλι Σαράντα στεφανωμένοι άγιοι».

Ο αριθμός αυτός των αγίων, έχει γίνει τουλάχιστο για το λαό του Μεραμπέλου, σύμβολο αφθονίας.

Η ημερομηνία της εορτής (9 Μαρτίου),είναι μέρα έναρξης προγραμματισμένης δουλειάς.

Παλιώτερα, τη μέρα αυτή, οι κηπουροί έφτιαχναν κι έσπερναν τις πρασιές τους για τα καλοκαιρινά κηπευτικά, φύτευαν δένδρα, κλήματα και άνθη καθώς και σγουρούς, πλατύφυλλους ή αθάνατος βασιλικούς.

Την ίδια μέρα, τότε ακόμη που κάθε μεραμπελιώτικο σπίτι είχε τ’ αργαστήρι του, οι ανυφαντούδες, πήγαιναν το μεταξόσπορο στην εκκλησά να λειτρουηθεί και να ευλοηθεί από τον παπά.

Δεν ζυμώνουν τη μέρα αυτή οι νοικοκυρές γιατί το ψωμί θα γεμίσει μαμούνια και όσο αλεύρι περισσέψει στο σακί, θα σκουληκιάσει.

Ο αριθμός 40 για το λαό μας

• Ο Μωυσής και ο προφήτης Ηλίας, νήστεψαν 40 μέρες πριν συναντήσουν το Θεό, αλλά και ο Χριστός πριν αρχίσει τις δημόσιες εμφανίσεις, τη διδασκαλία και τα θαύματά Του, νηστεύει 40 μέρες και 40 νύχτες.

• Τους άγιους Σαράντα επικαλούνται οι γητευτές σε πολλά ξόρκια του : «Σαράντα αγίοι βοηθάτε να γιατρευτεί ο (τάδε)»

• Έχομε επίσης το επίσημο μνημόσυνο (τα σαράντα), την ημέρα που συμπληρώνονται οι σαράντα μέρες από το θάνατο του χριστιανού, αλλά και το σαρανταλείτουργο, δηλαδή τις επί σαράντα συνεχείς ημέρες λειτουργίες.

• Στον αριθμό 40 ο λαός μας δίνει μεγάλη σημασία. Εκτός του ότι : ο αριθμός αυτός είναι σύμβολο αφθονίας, έχομε τα 40 κύματα που ξορκίζουν ή προλαβαίνουν το κακό, έχομε το σαράντισμα της μωρομάνας από τις γητεύτρες ή την ευχή που διαβάζει ο παπάς στις λεχώνες αφού συμπληρωθούν 40 μέρες από τη γέννα.

• Αν την ημέρα που τιμώνται οι Άγιοι Αυτοί, ο καιρός είναι κρυγιαδερός, οι όφιδες κατεβαίνουν 40 οργιές μέσα στη γη. Αν κάνει καλοσύνη, οι όφιδες ανεβαίνουνε απάνω στα δεντρά.

• Σαράντα φύλλα τσόχου (ζοχού) πρέπει να φάμε την ημέρα των αγιώ Σαράντα για να είμαστε όλο το καλοκαίρι απρόσβλητοι από δάγκωμα φιδιού.

• Σαράντα σκαπετιές πρέπει να κάνομε στο χωράφι, για να αφρατήνει το χώμα.

ΝΙΣΠΙΤΑΣ