Όταν η σωτηρία των τραπεζών υπόσκαπτε τα θεμέλια της κοινωνικής Ε.Ε.

Όταν η σωτηρία των τραπεζών υπόσκαπτε τα θεμέλια της κοινωνικής Ε.Ε.

Καθώς οι νεοφιλελεύθεροι επανακάμπτουν δριμύτεροι σε πολλές χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αξίζει να διαβάσετε το παρακάτω άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου που γράφτηκε το 2012 όταν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές έφερναν την ΕΕ στα πρόθυρα της διάλυσης προκειμένου να διασώσουν τις τράπεζες. Μια πρακτική όμως που όπως προκύπτει και από δηλώσεις των νεοκυβερνητών συνεχίζεται σε όλο της το μεγαλείο.Αυτά γιατί τα περασμένα δεν πρέπει να είναι και ξεχασμένα.

Διασώζουν τις τράπεζες, διαλύουν την Ε.Ε.

Η περιπέτεια της Ισπανίας αναδεικνύει την αποτυχία του γερμανικού «σαδιστικού μονεταρισμού», που απειλεί με κατάρρευση την Ευρωζώνη

Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

«Η όλη ιστορία αρχίζει να μοιάζει με κω­μωδία επαναλήψεων: άλλη μια φορά η οικονομία διολισθαίνει, η ανεργία διο­γκώνεται, οι τράπεζες κινδυνεύουν, οι κυβερνήσεις σπεύδουν στο έργο της διάσωσης - αλλά είναι μόνο οι τράπεζες που διασώζονται, όχι και οι άνερ­γοι... Είναι εκπληκτικό ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ακόμη και τη στιγμή που συναινούσαν στο σχέδιο διάσωσης, διαμήνυαν κατηγορηματικά ότι δεν είχαν πρόθεση να αλλάξουν τις πολιτικές που έστειλαν το ένα τέταρτο των Ισπανών εργατών -και περισσότερους από τους μισούς νέους- στην ανεργία».

Με αυτές τις διαπιστώσεις υποδέ­χθηκε ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν . στους New York Times την απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών να δανείσουν 100 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ισπα­νία για να διασώσει τις τράπεζες της, που βρίσκονταν στο χείλος της κατάρρευσης, λόγω της διάρρηξης της πελώριας «φούσκας» στην αγορά ακινή­των, την οποία οι ίδιες είχαν προκα­λέσει. Ο διάσημος οικονομολόγος καυ­τηριάζει αυτόν τον προκλητικό για το κοινό περί δικαίου αίσθημα συνδυασμό ακραίου νεοφιλελευθερισμού για τους πολλούς και γενναιόδωρου Κεϊνσιανισμού για τις αυτοκρατορίες του χρήματος. «Πως εξηγείται αυτή η παρά­λυση, ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού, μπροστά στην υπό εξέλιξη ανθρωπι­στική και οικονομική καταστροφή», διε­ρωτάται, για να δώσει την εξής απάντηση: «Είναι η νοοτροπία που θεωρεί ότι ο οικονομικός πόνος τελικά αντα­μείβεται, η νοοτροπία την οποία ένας Βρετανός δημοσιογράφος αποκάλεσε σαδιστικό μονεταρισμό».

Διδάγματα

Η περιπέτεια της Ισπανίας έχει πολ­λά να διδάξει πολλούς. Επί τρία χρόνια, η Γερμανία και οι σύμμαχοι της στοχοποιούσαν τη μικρή Ελλάδα, η οικο­νομία της οποίας αντιστοιχεί μόλις στο 2% της Ευρωζώνης, ως τον βασικό πα­ράγοντα «μόλυνσης». Το γεγονός ότι η οικονομική κρίση της χώρας μας έ­παιρνε κυρίως τη μορφή της δίδυμης δημοσιονομικής κρίσης (χρέος της κεντρικής κυβέρνησης και έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού) βοηθούσε τους κήρυκες της νεοφιλελεύθερης Ορθοδοξίας να ενοχοποιήσουν το «υ­περτροφικό και σπάταλο κράτος» και να προωθήσουν τη μνημονιακή ατζέ­ντα των ιδιωτικοποιήσεων και της εσωτερικής υποτίμησης σε όλο τον ευ­ρωπαϊκό Νότο.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Ισπανία είχε μέχρι την περασμένη Κυ­ριακή (12.07.2012) μικρότερο δημόσιο χρέος και α­πό την πρωθιερέα της δημοσιονομικής αρετής Γερμανία. Όταν άρχισε η κρίση δεν είχε δημοσιονομικό έλ­λειμμα, αλλά πλεόνασμα. Επιπλέον, τό­σο ο σοσιαλιστής Θαπατέρο όσο και ο συντηρητικός Ραχόι εφάρμοσαν το δικό τους «μνημόνιο» πριν καν τους το επιβάλουν οι Βρυξέλλες, εκτοξεύοντας την ανεργία στο 25%, διαλύοντας τις συλλογικές συμβάσεις και πά­ει λέγοντας. Παρ' όλα αυτά -και εν μέ­ρει εξαιτίας όλων αυτών- η τέταρτη οικονομία της Ευρωζώνης φτάνει στο όριο της κατάρρευσης εξαιτίας της ιδιωτικής κραιπάλης και του ιδιωτικού χρέους, των μεγάλων τραπεζών της, που επί χρόνια κερδοσκοπούσαν ασύστολα στην υπερτιμημένη αγορά α­κινήτων.

Στον καθρέφτη της Ισπανίας και ό­χι της Ελλάδας είναι που ο παγκόσμιος καπιταλισμός βλέπει το αντιπροσω­πευτικό του είδωλο. Γιατί βέβαια η μεγάλη κρίση, που ταλαιπωρεί εδώ και τέσσερα χρόνια ολόκληρη την ανθρωπότητα, ξεκίνησε το 2008 από τους τραπεζικούς κολοσσούς της Γουόλ Στριτ και του Σίτι, που είχαν κερ­δοσκοπήσει κι αυτοί χωρίς κανένα ό­ριο στην αγορά ακινήτων. Στη συνέ­χεια, η κρίση του ιδιωτικού, κυρίως του τραπεζικού τομέα, μεταμορφώθηκε σε κρίση δημοσίου χρέους γιατί τα κρά­τη -πρώτα οι ΗΠΑ και μετά οι «27» της Ε.Ε.-χάρισαν αστρονομικά ποσά στις τράπεζες (της τάξης του ενός τρισ. δο­λαρίων σε κάθε περίπτωση) για να τις σώσουν, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων την ίδια τη νεοφιλελεύθερη φιλοσοφία τους, που λέει ότι το κράτος δεν πρέπει να επεμβαίνει στην αγορά και ότι όποιος χρεοκοπεί πρέπει να βάζει λουκέτο.

Μάλιστα, η διάσωση των τραπεζών έγινε με εντελώς προκλητικούς όρους - σε αντίθεση, για παράδειγμα, με ό,τι είχε συμβεί στη Σουηδία, που αντιμετώπισε παρόμοιο πρόβλημα στις αρχές της δεκαετίας του ‘70. Ενώ το κράτος διέθεσε ζεστό χρήμα για να σώσει τις τράπεζές, δεν ανέλαβε καν τον έλεγχο τους, ώστε να τις χρησιμοποιήσει σαν αναπτυξιακό εργαλείο και να ενισχύσει την ρευστότητα σε μια παγωμένη οικονομία. Οι πολίτικοί, με άλλα λόγια, λειτούργησαν ως νοσοκόμοι των τραπεζιτών, επιβάλλοντας μάλιστα στους λαούς τους υποχρεωτική αιμοδοσία, με τη δρακόντεια λιτότητα και τα μνημόνια που δεν είχαν άλλο στόχο από το να διασώσουν τίς εθνικές ή τις ξένες τράπεζές.

Το ελληνικό «κούρεμα»

Κραυγαλέο παράδειγμα υπήρξε το περίφημο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους με το πρόσφατο ΡSΙ. Ενώ οι τράπεζες αποζημιώθηκαν για τις απώλειες τους με την ανακεφαλαιοποίηση, τα αποθεματικά των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, των ασφαλιστικών ταμείων και των νοσοκομείων «κουρεύτηκαν» με την ψιλή μηχανή, χωρίς βέβαια να υπάρξει κάποια ανακεφαλαιοποίηση. Από τα 120 εκατ. ευρώ που είχαν 17 πανεπιστήμια της χώρας σε καταθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, τους έμειναν μόλις τα 33, ενώ ανάλογες απώλειες κατέγραψαν μεγάλα νοσοκομεία - ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στη σημερινή, τριτοκοσμική κατάσταση.

Το μέγα πρόβλημα για τις κυρίαρχες ευρωπαϊκές ελίτ είναι ότι η γραμμή του «σαδιστικού μονεταρισμού» οδηγεί όχι μόνο σε κοινωνική διάλυση και πολιτική έκρηξη τις περιφερειακές χώρες -με πρώτη την Ελλάδα- αλλά και σε ζοφερό οικονομικό αδιέξοδο ολόκληρη την Ευρωζώνη.

Η ευφορία των αγορών για τη διάσωση των ισπανικών τραπεζών κράτησε μόλις τρεις ώρες. Στη συνέχεια, τα spreads εκτινάχθηκαν και πάλι στα ουράνια, αφού όλοι οι σοβαροί αναλυτές προεξοφλούν ότι η Ισπανία κέρδισε μόνο λίγο χρόνο και ότι σύντομα θα συρθεί σε ένα «κανονικό» μνημόνιο, για τη διάσωση αυτή τη φορά του ίδιου του κράτους, που επωμίζεται τα δάνεια των τραπεζών του, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να εκτιναχθεί στο 90%. Ακόμη χειρότερα, οι γύπες των διεθνών αγορών άρχισαν να κόβουν βόλτες πάνω από την Ιταλία, που θα αποτελέσει πιθανότατα το επόμενο θύμα τους. Όλα δείχνουν ότι η ώρα της αλήθειας για την ίδια την ύπαρξη του ευρώ θα έρθει πολύ πιο γρήγορα απ' ό,τι φαντάζονταν και οι πιο απαισιόδοξοι.  

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 17.6.2012