Μιχάλης Χουρδάκης Νίσπιτας : Το «τρυποπέρασμα»

Το «τρυποπέρασμα»

Γράφει ο Μιχάλης Χουρδάκης Νίσπιτας

Το πέρασμα, αν και επίσημα η Εκκλησία μας το καταδικάζει, γίνεται και σήμερο ακόμη με την ανοχή ή και τη συμμετοχή ορισμένων ιερωμένων, σ’ όλη την Ελλάδα, με την ονομασία «τρυποπέρασμα».

Με τίτλο «Τα μαγικά περάσματα από τρύπες των μοναστηριών της Ηλείας» ο αρχιμανδρίτης Γερμανός Παρασκευόπουλος έχει εκδώσει σχετική εργασία, όπου περιγράφει Τρυποπεράσματα στη γυναικεία Ι.Μ. Κρεμαστή (Κοίμηση της Θεοτόκου) και στο ιερό προσκύνημα της Θεοτόκου της Σουδιώτισσας που βρίσκεται έξω από τον Πύργο Ηλείας.

Στην περιοχή αυτή μάλιστα που τούτο το έθιμο διατηρείται ως τις μέρες μας κατά την περιγραφή του αρχιμανδρίτη Γερμανού, όταν το παιδί περάσει από την τρύπα, του βγάζουν τα ρούχα, τα αφήνουν εκεί και το ντύνουν με καινούργια φορεσιά.

Στη συνέχεια ο κληρικός Παρασκευόπουλος, σχολιάζει: «...Είναι δε φανερή η μαγική αρχή που εγκρύπτεται στα περάσματα αυτά. Είναι η αρχή της ομοιοπαθητικής ή μιμητικής μαγείας. Δηλαδή με το πέρασμα εκφράζεται η ευχή και η ενδόμυχη επιθυμία, όπως πέρασε το παιδί από την τρύπα, έτσι να περάσει (να φύγει) και η αρρώστια του. Το ίδιο με την αλλαγή και την εγκατάλειψη των ρούχων του. Όπως απεκδύθηκε και άφησε εκεί τα ρούχα του, έτσι να φύγει από πάνω του και να μείνει εκεί η αρρώστια του».

Στην αμάθεια ορισμένων κληρικών επιρρίπτει ο αρχιμανδρίτης, την ευθύνη της συνέχισης τέτοιου ειδωλολατρικού εθίμου που το σύνδεσε ο λαός με την χριστιανική πίστη.

Τρυποπεράσματα ξακουστά υπάρχουν: Στη Νάξο (Άγιος Ισίδωρος και Αγία Ειρήνη), στη Θέρμη Μυτιλήνης (παρεκκλήσι Αγίου Ιωάννου που το πέρασμα γίνεται από όλες τις ηλικίες, φτάνει μόνο, αυτός που περνά από την τρύπα, να μην έχει αμαρτίες, γιατί τότε η τρύπα στενεύει και τον σφίγγει. Για να μεγαλώσει πάλι η τρύπα και να περάσει ο αμαρτωλός, πρέπει να κάμει κάποιο τάμα στον Αγιάννη. Στη Χάλκη και στη Νίσυρο διατηρείται το τρυποπέρασμα αλλά γίνεται και το πέρασμα από το παράθυρο.

Στην Κάρυστο υπάρχει τρύπα, που εξυπηρετεί αυτό το σκοπό μέσα στο ιερό της Αγίας Ειρήνης της Λάλας.

Όλα αυτά βασίζονται στη δοξασία της αναγέννησης αφού η όλη διαδικασία δεν είναι παρά η αναπαράσταση της γέννας.

Ασφαλώς όλη αυτή η παγανιστική διαδικασία προέρχεται από την αρχαιότητα και ο λαός επρόσθεσε και σύνδεσε την ίαση, σύμφωνα με τα θρησκευτικά του πιστεύω, γιατί πρέπει επίσης να πούμε ότι το τρυποπέρασμα, δεν συναντάται μόνο στον Ελλαδικό χώρο αλλά και αλλού από τα αρχαία χρόνια, μέχρι και σήμερο.

Κατά τον πατέρα της Ελληνικής Λαογραφίας Νικόλαο Πολίτη αλλά και το μεγάλο της Ελληνικής Λαογραφίας καταγραφέα Γεώργιο Μέγα, το τρυποπέρασμα είναι κατάλοιπο του μαγικού της προχριστιανικής εποχής, που συναντάται σε πολλούς λαούς και χρησιμοποιείται για πολλούς σκοπούς μεταξύ των οποίων και για θεραπεία αναιμικών παιδιών.

Σημείωση blog: Στην Κρήτη μια ονομαστή περίπτωση είναι το τρυποπέασμα στον Αχλαδέ.