Ναπολέων Βοναπάρτης : «H Ελλάδα περιμένει έναν ελευθερωτή...»

Στη φωτογραφία το σπίτι στο οποίο λέγεται ότι διανυκτέρευσε ο Βοναπάρτης όταν πέρασε από την Κρήτη. Εκείνη την περίοδο, το 1798, που ο Μέγας Ναπολέων πέρασε από την Ιεράπετρα, οι ξένοι ήταν ανεπιθύμητοι για τους ντόπιους, και έτσι δεν είχαν κανέναν λόγο να πλάσουν το μύθο της φιλοξενίας του Ναπολέοντα στην Παλιά Πόλη.

Ναπολέων Βοναπάρτης : «H Ελλάδα περιμένει έναν ελευθερωτή...»

Οι σχέσεις του μεγαλύτερου στρατηλάτη της ιστορίας με την χώρα μας και τον πολιτισμό της.

Ο Σατωβριάνδος, πολέμιος του Ναπολέοντα Βοναπάρτη (15 Αυγ. 1769 - 5 Μαΐου 1821), τον σκιαγράφησε ως εξής: «Αφού υποστήκαμε τον δεσποτισμό του προσώπου του, τώρα μας επέβαλε αυτόν της μνήμης του. Ζωντανός σημάδεψε τον κόσμο, νεκρός τον κατέκτησε».

Έχουν περάσει 250 χρόνια από τη γέννηση του Βοναπάρτη και 198 από τον θάνατο του και ακόμη συντηρεί με το έργο του, ανά τον κόσμο, δημοσιεύσεις, διδακτορικές διατριβές, κ.ά. Καμία άλλη ιστορική προσωπικότητα δεν επέδειξε παρόμοια μεταθανάτια δραστηριότητα, όπως και καμία άλλη χώρα, εκτός της δικής μας, δεν διεκδικεί λιγότερο μερίδιο αναγνώρισης στη συμβολή της δόξας του Ναπολέοντα Α', του μεγαλύτερου στρατηλάτη της ιστορίας, μετά τον Μέγα Αλέξανδρο. Και όμως, θα έπρεπε!

Οι σχέσεις του Βοναπάρτη με την Ελλάδα ξεκινούν από τη γέννηση του στην Κορσική, καθώς ο μύθος τον θέλει να κατάγεται από τη Σπάρτη και το πραγματικό του όνομα να είναι «Καλόμερος» (Buona-parte). Όμως, οι γενεαλογικές έρευνες για την οικογένεια του κατέληξαν πως κατάγεται από τη Γένουα.

Δεν είναι, λοιπόν, η καταγωγή που έφερε κοντά στην Ελλάδα τον Ναπολέοντα, αλλά η γραμματεία του αρχαιοελληνικού πολιτισμού με την οποία ανατράφηκε.

Ο Ναπολέων εξόριστος, το 1816, στην Αγία Ελένη, νησί ανάμεσα στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, είπε στον συνομιλητή του Ε. Las Cases: «H Ελλάδα περιμένει έναν απελευθερωτή. Αυτό θα αποτελούσε ωραίο στεφάνι δόξας. Θα γραφόταν το όνομα του στον αιώνα των αιώνων ανάμεσα στα ονόματα του Ομήρου, του Πλάτωνα και του Επαμεινώνδα. Δεν ήταν μακριά η πραγματοποίηση αυτού του σχεδίου. Όταν έφθασα στις ακτές της Αδριατικής έγραψα στη γαλλική κυβέρνηση ότι είχα μπροστά στα μάτια μου το βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου».

Κατά την εκστρατεία στην Ιταλία (1797), που στόχευε στην αποδέσμευση της περιοχής από τους Αυστριακούς, ο Βοναπάρτης είχε στο επιτελείο του Έλληνες που ενημέρωναν τον υπόδουλο Ελληνισμό για τις κινήσεις του. Τότε, αντιπρόσωποι μας έσπευδαν να τον συναντήσουν για να του ζητήσουν να απελευθερώσει τη χώρα μας. Ένας από αυτούς ήταν ο Ρήγας Φεραίος, με την οδυνηρή για τον ίδιο κατάληξη της προσπάθειας του. Επίσης, ποιήματα όπως ο «Ύμνος στον Μποναπάρτε» του Περραιβού, κράτησαν ζωντανή την εικόνα του «απελευθερωτή μας» Ναπολέοντα.

Σ' αυτό συνέβαλε και η αποστολή από τον ίδιο των συνεργατών του Δήμου και Νικολό Στεφανόπολι στην Πελοπόννησο ώστε να του ετοιμάσουν υπόμνημα με οτιδήποτε εκτιμούσαν ότι θα εξυπηρετούσε τον σκοπό της εξέγερσης.

ΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ ΚΑΙ ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ.

Όταν ο Βοναπάρτης νίκησε την Αυστρία και κατάργησε τη Δημοκρατία της Βενετίας στην οποία ανήκαν τα Επτάνησα, έθεσε τα νησιά στην κυριαρχία της Γαλλίας, γιατί «έχουν περισσότερο ενδιαφέρον για εμάς απ' όλη την Ιταλία», έγραψε στο Παρίσι. Τα ήθελε για ορμητήριο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο γάλλος διοικητής Gentilly έφτασε στην Κέρκυρα με ξεκάθαρες οδηγίες από τον Βοναπάρτη: «Θα καταβάλετε κάθε προσπάθεια να κερδίσετε τους κατοίκους και εάν εκδηλώσουν διάθεση για ανεξαρτησία θωπεύσατε την επιθυμία τους. Μην παραβλέψετε, στα διαγγέλματα σας, να αναφέρεστε στην Ελλάδα, στην Αθήνα και στη Σπάρτη... Έχω ήδη επικοινωνία με τους κυριότερους αρχηγούς της χώρας και η Ελλάδα θα μπορούσε να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της».

Όμως, αυτό δεν συνέβη γιατί ο Βοναπάρτης εκστράτευσε προς την Αίγυπτο προκειμένου να περιορίσει την αγγλική υπεροχή στη Μεσόγειο. Αρχικά, ο προορισμός της εκστρατείας παρέμεινε μυστικός γι' αυτό οι στρατιώτες έλεγαν ότι «πάμε να απελευθερώσουμε την Αθήνα ή τη Σπάρτη»!

Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ.

Ωστόσο, η τύχη στην οποία πίστευε ιδιαίτερα ο Βοναπάρτης αντέστρεψε τους ρόλους. Αντί να «σώσει» αυτός την Ελλάδα, τον έσωσε η Κρήτη και είναι προς τιμήν των Κρητών που κόντρα στις αμφισβητήσεις, κράτησαν ζωντανό για περισσότερο από δύο αιώνες ένα μύθο που τώρα πλέον είναι ιστορικό γεγονός. Ιδού τι συνέβη: πηγαίνοντας ο γαλλικός στόλος προς την Αίγυπτο, μετά την κατάληψη της Μάλτας, ο Βοναπάρτης είδε πρώτος τον αγγλικό στόλο και «ξαφνικά, έδωσε σήμα να εγκαταλείψουμε την πορεία που ακολουθούσαμε για να κατευθυνθούμε προς την Κρήτη», γράφει ο Δούκας του Rovigo. «Το βράδυ, όλα τα πλοία είχαν συγκεντρωθεί στην Κρήτη. Εάν ο Βοναπάρτης δεν μας είχε κατευθύνει εκεί, θα είχαμε ανεπανόρθωτα βρεθεί, το πρωί, μπροστά στον αγγλικό στόλο». Οι Άγγλοι δεν εντόπισαν τον Βοναπάρτη, παραπλανήθηκαν και έτσι ο γαλλικός στρατός αποβιβάστηκε επιτυχώς στην Αίγυπτο!

Τη σωτήρια παρέκκλιση δεν την κατέγραψαν οι ναυτικοί χάρτες με συνέπεια, έως τώρα, το πέρασμα του Βοναπάρτη από την Κρήτη εθεωρείτο μύθος.

Το 1806, για τη σύσταση του στρατού της Δαλματίας ο Ναπολέων στρατολόγησε πάμπολλους Έλληνες γιατί γνώριζαν την περιοχή. Οι νίκες που επισφραγίστηκαν με τη Συμφωνία του Tilsit (1807) παραχώρησαν εκ νέου τα Επτάνησα στη Γαλλία.

Η ΜΟΙΡΑΙΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ.

Τότε, επανήλθε το σχέδιο της απελευθέρωσης της Ελλάδας. Ο Ναπολέων το ανέθεσε στον στρατηγό Guillame de Vaudoncourt και όρισε επικεφαλής του στρατού τον αντιβασιλέα της Ιταλίας Ευγένιο. Όμως, αυτή τη φορά η προσπάθεια ακυρώθηκε γιατί ξεκίνησε η μοιραία για τον Ναπολέοντα, εκστρατεία στη Ρωσία!

Έκτοτε, η επικοινωνία μαζί του διακόπηκε. Όταν πέθανε ο Ναπολέοντας, ο Δ. Σολωμός συγκινημένος από τις περιγραφές των τελευταίων ωρών της ζωής του αφιέρωσε επτά στίχους στον «Άνθρωπο του αιώνα», όπως τον αποκάλεσε.

Ενόψει των εορτασμών για τα 200χρονα του 1821, η ελληνική πολιτεία έχει κάθε συμφέρον να τον ξαναθυμηθεί. Μόνο οφέλη θα αποκομίσει.

Η Ξένη Δ. Μπαλωτή είναι ιστορικός του Πανεπιστημίου ms Σορβόννης, εκπρόσωπος στην Ελλάδα του γαλλικού κέντρου μελετών «Souvenir napoléonie»

TA NEA