Ο ΑΡΤΕΜΗΣ ΜΑΤΣΑΣ ΠΟΥ ΜΙΣΟΥΣΕ ΘΑΝΑΣΙΜΑ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ
Η πραγματική ιστορία του Αρτέμη Μάτσα – Μισούσε θανάσιμα τους Γερμανούς, αλλά ταυτίστηκε με τον προδότη!!
Ο Αρτέμης Μάτσας (1930-7 Σεπτεμβρίου 2003) ήταν γνωστός Έλληνας ηθοποιός, κριτικός κινηματογράφου και σκηνοθέτης. Έπαιξε στο θέατρο και σε σημαντικό αριθμό κινηματογραφικών ταινιών και στην τηλεόραση από το 1949 μέχρι και το 1988. Έχει μείνει στη μνήμη των θεατών λόγω της ερμηνείας του σε ρόλους καταδότη - δωσίλογου σε έργα που διαδραματιζόταν κατά την Κατοχή της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αδελφός του ήταν ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Νέστορας Μάτσας.
Ο ηθοποιός Αρτέμης Μάτσας ταυτίστηκε στη μνήμη του κοινού ως ο σπιούνος, ο ρουφιάνος, ο συνεργάτης του κακού. Κατά τη διάρκεια… της κινηματογραφικής του πορείας υποδύθηκε τον αδίστακτο, τον μαυραγορίτη, τον δοσίλογο, τον προδότη.
Ο κόσμος ήταν τόσο επηρεασμένος από τους ρόλους του, που χρησιμοποιούσε στην καθημερινότητά του, το ονοματεπώνυμό του ηθοποιού, για να περιγράψει κάποιο προδότη. Ο Αρτέμης Μάτσας έπαιξε πολλούς ρόλους στους οποίους ήταν συνεργάτης των Γερμανών. Στην αληθινή ζωή όμως και ειδικά στην παιδική του ηλικία, υπέφερε πολύ από αυτούς.
Τον Μάρτιο του 1944, ο πατέρας του ηθοποιού συνελήφθη από τους Γερμανούς επειδή ήταν Εβραίος και οδηγήθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης…. Το όνομα του ήταν Πίνχας Μάτσας. Την ημέρα της σύλληψής του, τα τρία του παιδιά τον περίμεναν να επιστρέψει από τη δουλειά για να φάνε όλοι μαζί όπως συνήθιζαν. Η μητέρα της οικογένειας είχε πεθάνει σε νεαρή ηλικία και ο Μάτσας μεγάλωνε μόνος του τα παιδιά του.
Ο μικρότερος αδελφός του ηθοποιού, Νέστορας Μάτσας, κατέγραψε σε ημερολόγιο τη σκληρή εμπειρία της Κατοχής. Για την ημέρα της σύλληψης του πατέρα τους, έγραψε: «Δεν το περιμέναμε γιατί ξέραμε πως ο πατέρας αργεί να έρθει τα μεσημέρια. Έρχεται πάντα με τα πόδια από τη δουλειά του που είναι μακριά γιατί δεν του αρέσει να μπαίνει στο γκαζόζεν. Λέει πως καθώς στριμώχνεται με τον άλλο κόσμο μπορεί να κολλήσει ψείρες, γιατί όλος ο κόσμος τότε είχε ψείρες και ο πατέρας τις φοβάται. Και αργεί πολύ και το μεσημέρι και το βράδυ και εμείς δεν ανησυχούμε γιατί ξέρουμε πως αργεί. Εκτός βέβαια που κάποιες φορές αργεί πιο πολύ γιατί πηγαίνει στον Ασύρματο που είναι οι μαυραγορίτες μήπως και βρει καμία λαχανίδα ή κανένα άλλο ζαρζαβατικό. Μας ήρθε ξαφνικό, όταν χτύπησε η πόρτα δυνατά και άνοιξε η αδελφή μας και μπήκε ένα ψηλός κύριος που δεν τον ξέραμε. Μας είπε καλημέρα, αλλά έδειχνε σα να μη μπορούσε καθόλου να μας πει τι ήθελε».
Έτσι ο ηθοποιός και τα δύο του αδέλφια έμειναν μόνοι τους αντιμέτωποι με την πείνα, τη φτώχεια και τον καθημερινό κίνδυνο σύλληψής τους. Δεν ξαναείδαν ποτέ τον πατέρα τους και το μόνο που κατάφεραν να μάθουν, ήταν το νούμερο του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης που τον οδήγησαν οι Γερμανοί. Ο πατέρας της οικογένειας ήταν το «47712».
Ο Αρτέμης και ο Νέστορας πούλαγαν τσιγάρα με το κασελάκι για να επιβιώσουν. Αμέσως μετά τη σύλληψη του πατέρα τους, ο Αρτέμης Μάτσας και τα αδέλφια του εγκατέλειψαν το σπίτι τους για να γλιτώσουν από τους Γερμανούς. Είχαν ακούσει ότι οι κατακτητές δεν έκαναν διακρίσεις και αιχμαλώτιζαν ακόμα και μικρά παιδία. Για λίγο καιρό τα αδέλφια χωρίστηκαν και κρύφτηκαν σε φιλικά σπίτια. Όταν ξαναέσμιξαν, κατάφεραν να νοικιάσουν ένα δωμάτιο στα Εξάρχεια από μια ιερόδουλη που τους φέρθηκε με αγάπη.
Το κορίτσι της οικογένειας, ως μεγαλύτερη, ανέλαβε τη φροντίδα των δύο αδελφών της. Τα αδέλφια Μάτσα δεν είχαν κανένα εισόδημα και αναγκάζονταν να πουλάνε καθημερινά τα προσωπικά αντικείμενα της χαμένης μητέρας τους για να εξασφαλίζουν λίγο φαγητό. Όταν τελείωσαν και αυτά, η πείνα άρχισε να τους θερίζει. Τα συσσίτια στα οποία ήταν γραμμένοι δεν κάλυπταν τις ανάγκες τους.
Ο Αρτέμης και ο Νέστορας πούλαγαν τσιγάρα με το κασελάκι στους δρόμους της Αθήνας. Όσα λεφτά έβγαζαν, τα έδιναν στην αδελφή τους για να αγοράζει τρόφιμα από τους μαυραγορίτες. Οι καλύτεροι πελάτες των δύο αγοριών ήταν κάποιες ιερόδουλες, που δούλευαν σε έναν οίκο ανοχής στην οδό Γαμβέτα. Κάθε φορά που τα δύο αδέλφια επισκέπτονταν το «σπίτι», ξεπουλούσαν και έφευγαν ικανοποιημένοι, αλλά δεν ανέφεραν πουθενά πού πουλούσαν τα τσιγάρα τους, γιατί ντρέπονταν. Και τα τρία παιδιά της οικογένειας ήταν καλλιεργημένα, καθώς ο πατέρας τους πριν από τη σύλληψή του, είχε φροντίσει για τη μόρφωσή τους. Έτσι, τα αγόρια ήξεραν ότι δεν ήταν σωστό να επισκέπτονται έναν οίκο ανοχής, αλλά η πείνα τους έκανε να ξεχνάνε τους καθωσπρεπισμούς.
Ο Αρτέμης αρρώστησε βαριά και κινδύνευσε η ζωή του. Ο Αρτέμης ήταν το πιο ευαίσθητο από τα τρία αδέλφια. Από τα πρώτα χρόνια της Κατοχής αρρώσταινε συχνά, αλλά κατάφερνε πάντα να ξεπερνάει τις ασθένειες. Η δουλειά στον δρόμο όμως, σε συνδυασμό με το κρύο και την πείνα, τον κατέβαλαν πολύ. Ένα βράδυ μετά τη δουλειά κατέρρευσε. Ο Νέστορας έγραψε στο ημερολόγιό του: «όταν γυρίσαμε το βράδυ από τους δρόμους που πουλούσαμε τσιγάρα, μόλις μπήκαμε στο σπίτι, ο αδελφός μου άρχισε να βήχει ασταμάτητα. Κι άλλες φορές έβηχε, αλλά όχι τόσο πολύ και τόσο δυνατά. Έκαιγε από τον πυρετό και τα μάτια του ήταν πολύ κόκκινα».
Τα ορφανά αδέλφια βοήθησε η σπιτονοικοκυρά. Έκανε στον Αρτέμη εντριβή με οινόπνευμα και του έδωσε δύο κινίνα για τον πυρετό. Ο γιατρός του συσσιτίου που τον εξέτασε την επόμενη μέρα, διέγνωσε ότι έπασχε από προχωρημένη αδενοπάθεια και συνέστησε να μείνει στο κρεβάτι. Του έγραψε γάλα σε σκόνη και μουρουνέλαιο, που δικαιούνταν από τον Ερυθρό Σταυρό σαν ασθενής. Ο ηθοποιός κατάφερε σιγά- σιγά να αναρρώσει.
Ο Αρτέμης ήθελε από μικρός να γίνει ηθοποιός και να παίξει τον «Έμπορο της Βενετίας».
Κατά τη διάρκεια της αρρώστιας του, φούντωσε η σπίθα του ηθοποιού. Ο Αρτέμης Μάτσας ήθελε από μικρός να γίνει ηθοποιός. Αν και ήταν καλός μαθητής δεν ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του σε κάποιο Πανεπιστήμιο, αλλά ονειρευόταν να κατακτήσει το σανίδι. Η αδελφή του είχε αρχίσει τις σπουδές της σε Δραματική Σχολή πριν από την Κατοχή και ο Αρτέμης ήθελε να ακολουθήσει τα χνάρια της. Η αγάπη του για το θέατρο ήταν τέτοια που παρά την αφόρητη πείνα, έπεισε τον αδελφό του να πουλήσουν μια μέρα το ψωμί που έπαιρναν με το δελτίο για να πάνε να παρακολουθήσουν μια θεατρική παράσταση. Ο αδελφός του δέχτηκε και τα δύο αγόρια βρέθηκαν να χειροκροτούν μαγεμένα στο τέλος του έργου. Η ευχαρίστηση ήταν τέτοια που ξέχασαν για λίγο την πείνα τους.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο κρεβάτι για να αναρρώσει, ο Μάτσας διάβασε βιβλία με θεατρικά κείμενα, που δανειζόταν ο αδελφός του από τη βιβλιοθήκη. «Ο έμπορος της Βενετίας» ήταν το αγαπημένο του έργο. Διάβασε το κείμενο τόσες πολλές φορές που έμαθε απ’ έξω τους διαλόγους και τους απήγγειλε κάθε βράδυ στα αδέλφια του. «Μου είπε πως όταν μεγαλώσει και γίνει ηθοποιός, αυτό το έργο θα παίξει. Και αν δεν του δώσουν το ρόλο, θα κάνει δικό του θέατρο με τη βοήθεια του πατέρα μας και και θα το παίξει εκεί», έγραψε ο Νέστορας στο ημερολόγιό του.
Λόγω των ρόλων του, ταύτισε το όνομά του με τον προδότη αν και μισούσε τους Γερμανούς
Η κινηματογραφική θητεία του Αρτέμη Μάτσα στον κόσμο του κακού ξεκίνησε εντελώς τυχαία. Το 1959 έπαιξε στην ταινία «Το νησί των γενναίων» του Ντίμη Δαδήρα το ρόλο του προδότη, ένα ρόλο που κανένας άλλος δεν τόλμησε να δεχτεί, και αφού πρόδωσε την Τζένη Καρέζη κι έκαψε με τσιγάρο τον ήρωα της αντίστασης Γκίκα Μπινιάρη, άρχισε το δικό του μαρτύριο.
Έφαγε τουλάχιστον δύο φορές ξύλο στο δρόμο από θεατές της ταινίας, που δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν τον ηθοποιό από το ρόλο. Έγραψε, μάλιστα, τότε η «Καθημερινή»: «Ανηλεές κυνηγητό περίμενε στους δρόμους της Θεσσαλονίκης τον κακό του κινηματογράφου Αρτέμη Μάτσα». Η ρετσινιά του «κακού» έμεινε ανεξίτηλη στο πέρασμα του χρόνου.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να περάσω από τη Φωκίωνος Νέγρη -εκεί κοντά μένω- και να μη μου φωνάξουν «προδότηηη», «ρουφιάνεεε», «τσιφούτηηη» έλεγε σε μια συνέντευξή του.
Ο Αρτέμης Μάτσας όχι μόνο κατάφερε να επιβιώσει στη Κατοχή, αλλά και να πετύχει το όνειρό του. Έγινε ένας αξιόλογος ηθοποιός με συμμετοχή σε περισσότερες από ενενήντα κινηματογραφικές ταινίες και πολλές θεατρικές παραστάσεις. Το ταλέντο του ήταν τόσο που ενώ υποδυόταν συχνά τον συνεργάτη των Γερμανών, κανείς ποτέ δεν κατάλαβε το μίσος που έκρυβε για αυτούς για τα δείνα που είχε περάσει εξαιτίας τους όταν ήταν παιδί.
Πέθανε σε ηλικία 73 ετών στην Αθήνα. Οι νεκρολογίες για τον Μάτσα έκαναν αντιπαραβολή του ρόλου του «κακού» που είχε παίξει και λόγω των οποίων ήταν γνωστός, με το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν καλόκαρδος και «χρυσή καρδιά», «ένας πραγματικά καλός, ένας σπάνιος άνθρωπος».
Πηγές:
https://el.wikipedia.org/wiki/Αρτέμης_Μάτσας
https://www.sansimera.gr/anekdota/70
https://www.perfectreader.net/η-πραγματική-ιστορία-του-αρτέμη-μάτσα/
Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο του Νέστορα Μάτσα «Αυτό το παιδί πέθανε αύριο/ Ημερολόγιο Κατοχής» που κυκλοφορεί από τον «Ελευθερουδάκη»….
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου