1821-2021 Η 25η Μαρτίου τότε και τώρα

 

1821-2021  Η 25η Μαρτίου τότε και τώρα

 

Γράφει ο Κ. Γραικιώτης

Μας χωρίζουν 200 χρόνια από το 1821 που οι πρόγονοί μας ξεκίνησαν τον Αγώνα τους ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μπορούσε άραγε κανείς τους να φανταστεί πως θα ήταν η σημερινή Ελλάδα; Εμείς, μπορούμε να φανταστούμε πως θα είναι η Ελλάδα σε άλλα 250 χρόνια και τι θα σκέφτονται οι Έλληνες τότε για εμάς; Πώς θα είναι άραγε η Ελλάδα του 2221, όταν οι Έλληνες θα έχουν ζήσει περισσότερα χρόνια ελεύθεροι από όσα είχαν ζήσει κάτω από τον τουρκικό ζυγό; Τι θα έχουμε κάνει με την ελευθερία μας; Για να κάνουμε οποιαδήποτε εικασία για το μακρινό μέλλον, πρέπει να δούμε τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στους Έλληνες του 1821 και του σήμερα και για τον σκοπό αυτό θα ανατρέξω σε δύο άρθρα, γνωστών αρθρογράφων, που γράφτηκαν κάποια χρόνια πριν.

Όπως σημείωσε ο Θουκυδίδης, όσο η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει, η Ιστορία θα επαναλαμβάνεται. Υπάρχει κάποιος εθνικός χαρακτήρας που καθορίζει την τύχη μας σε αυτό το σταυροδρόμι στρατών και πολιτισμών;

Δεν θα εμπλακούμε στη συζήτηση για τις φυλετικές ρίζες των νέων Ελλήνων. Θα σημειώσουμε μόνο τη γενναιότητα των απλών ανθρώπων που πήραν μέρος στον Αγώνα για την ελευθερία και παρατώντας τις εργασίες τους και την βολή τους έγιναν επαναστάτες. Θα σκεφτούμε και θα αποτίσουμε φόρο τιμής στις γυναίκες που έχασαν παιδιά, άνδρες, περιουσίες και θυσίασαν ακόμη και τις ζωές τους στον Αγώνα. Θα ανατρέξουμε στις εμφύλιες συρράξεις και τις πρόσκαιρες συμφωνίες με φίλους και εχθρούς και θα προβληματιστούμε. Θα αναλογιστούμε επίσης τους προμηθευτές και τους πλιατσικολόγους που πλούτισαν• τους τρελούς που δικαιώθηκαν μέσα στην τρέλα του πολέμου• τους αθώους που συνθλιφθήκανε στα γρανάζια της Ιστορίας.

Οι ευρωπαίοι δεν πίστευαν τότε, όπως κάποιες φορές και σήμερα, στην ικανότητα, στην δύναμη και στο θάρρος της ελληνικής ψυχής και στον πόθο των ελλήνων για την ελευθερία τους. Ο στρατηγός Πρόκες Οστεν, ο πρώτος πρέσβης της Αυστροουγγαρίας στην Αθήνα, αναφέρεται απαξιωτικά στο έργο του «Η Διπλωματική Ιστορία της Ελλάδος» γράφοντας ότι : «τρεις «αποτυχημένοι έμποροι» συνέστησαν στην Οδησσό την Φιλική Εταιρεία, και χρησιμοποιώντας τον δόλο και το ψέμα εξήγειραν τους Έλληνες». Οι χαρακτηρισμοί του Πρόκες Οστεν δεν έχουν πλέον καμία σημασία• η Φιλική Εταιρεία πέτυχε στον στόχο της διότι κάποιοι -ένα έθνος, δηλαδή-  πίστεψαν και αγωνίσθηκαν για την πραγμάτωση μιας ιδέας που έμοιαζε ουτοπική.

 

 

Ασύμβατη, προς την κρατούσα τότε ευρωπαϊκή λογική, ήταν και η αντίληψη πολλών ηγετών της Επαναστάσεως. Ο Βρετανός αρχιπλοίαρχος Χάμιλτον πρέπει να άκουσε εμβρόντητος τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη όταν του έλεγε: «Εμείς, καπετάν Αμιλτον, δεν εκάμαμε ποτέ συμβιβασμό με τους Τούρκους. Ο βασιλιάς μας εσκοτώθη, δεν έκαμε καμία συνθήκη. Η φρουρά του είχε παντοτινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήσαν ανυπόταχτα». Και όταν ο Χάμιλτον ζήτησε να διευκρινίσει τι εννοεί, πήρε ως απάντηση ότι «η φρουρά του είναι οι κλέφτες και τα φρούρια η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά».

Η Ελλάδα τελικά ελευθερώθηκε με τους αγώνες των παιδιών της από τον Τουρκικό ζυγό. Δεν ήταν όμως μόνη στον αγώνα της αυτό. Παράλληλα, με την πίστη όσων μετείχαν στο Αγώνα, σημαντικότατη υπήρξε και η συμβολή, την ώρα της τελικής κρίσης και των ευρωπαϊκών δυνάμεων για την επιτυχή έκβαση της Επαναστάσεως. Δίχως την Ναυμαχία του Ναυαρίνου και την συντριβή του τουρκικού στόλου από τις ναυτικές δυνάμεις της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, δίχως, τέλος, την στήριξη των Φιλελλήνων στις ευρωπαϊκές χώρες το εγχείρημα ήταν καταδικασμένο.

Η Ελλάδα ελευθερώθηκε.  Όμως οι αγωνιστές της Επανάστασης κουβαλούσαν την ανησυχία για εξέλιξη του Έθνους.

Ο Γερος του Μωριά στα 1838, σε ομιλία του στην Πνύκα, σύμφωνα με την εφημερίδα της εποχής «Ο Αιών», συνόψισε την ιστορία των Ελλήνων με λίγες λέξεις - λέξεις που η δική του εποχή, όπως και η δική μας, γνώρισαν για τα καλά. «Οι παλαιοί Έλληνες, οι πρόγονοί μας, έπεσαν εις την διχόνοιαν και ετρώγονταν μεταξύ τους, και έτσι έλαβαν καιρό πρώτα οι Ρωμαίοι, έπειτα άλλοι βάρβαροι και τους υπόταξαν. Ύστερα ήλθαν οι Μουσουλμάνοι...». Προέτρεψε τότε τους νέους να εργαστούν για το κοινό καλό της νέας χώρας. «Η προκοπή σας και η μάθησί σας να μην γίνει σκεπάρνι μόνο διά το άτομό σας, αλλά να κοιτάζει το καλό της κοινότητος, και μέσα εις το καλό αυτό ευρίσκεται και το δικό σας», είπε. Τα ίδια προβλήματα που επισήμανε τότε ο μεγάλος στρατηλάτης πληγώνουν τον κάθε Έλληνα και σήμερα και υπονομεύουν το μέλλον της χώρας.

 

 

Ο Κολοκοτρώνης, ο Μακρυγιάννης, και οι άλλοι αγωνιστές θα ανησυχούσαν  λοιπόν βλέποντας την χώρα να περνά μέσα από συμπληγάδες συνεχόμενων χρεοκοπιών μέχρι τις μέρες μας.  Θα λυπόνταν και θα ανησυχούσαν ακόμα βλέποντας την χώρα για την οποία έχυσαν το αίμα τους για να την ελευθερώσουν,  να κυριαρχούν ο ατομικισμός και η αυθαιρεσία, οι θεσμοί να είναι αδύναμοι, οι πολίτες της να εξαρτώνται από τις διαθέσεις των ισχυρών, και η εφαρμογή των νόμων να είναι επιλεκτική και να μην αφορά τους ισχυρούς.  Ακόμα περισσότερο θα ανησυχούσαν γιατί από τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσης οι μεταρρυθμιστές είτε δολοφονούνται (όπως ο Καποδίστριας) είτε παραγκωνίζονταν. Θα ανησυχούσαν ακόμα και θα λυπόντουσαν γιατί το εκπαιδευτικό σύστημα έχει αφεθεί στην τύχη του, έχουμε συνεχή ανάγκη από δάνεια και από άλλες παρεμβάσεις των ξένων, και σαν λαός πιστεύουμε ότι είμαστε μοναδικοί σε αρετές και μοναχικοί λόγω του φθόνου όλων των άλλων. 

Από την σύσταση του Ελληνικού κράτους και μέχρι τις μέρες μας  τα προβλήματα της αδικίας, της ανομίας, της ασυδοσίας και του ατομικισμού συνεχίζουν να συνυπάρχουν μαζί με την ευστροφία, την ευελιξία και τη νοσταλγία που εκπροσωπούσε ο Οδυσσέας τις αρετές εκείνες που πάντα βοηθούσαν τους Έλληνες να ευδοκιμούν σε οποιοδήποτε περιβάλλον.

Το 1821, ο αγώνας του έθνους ήταν για το δικαίωμα να χειρίζεται μόνος του την τύχη του. Σήμερα ακολουθούμε πορεία μέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το μέλλον μας εξαρτάται και απ' αυτό της Ε. Ε. Στα επόμενα χρόνια θα φανεί αν πράξαμε σωστά η λάθος συνδέοντας την ζωή μας και το μέλλον μας με τους λοιπούς Ευρωπαϊκούς λαούς. Στα  χρόνια που θα ακολουθήσουν  θα φανεί αν εμείς ως Ευρωπαίοι πετύχαμε να κρατήσουμε τη γλώσσα, τα έθιμα, την ταυτότητα, τα σύνορά μας, ή αν «ως Έλληνες» θα ήμαστε μονάχα οι απόγονοι μιας ιδιαίτερης φυλής, υψηλού πολιτισμού και  ταξιδευτών στις θάλασσες του κόσμου. Μιας φυλής με αναμφισβήτητες αρετές και δυσεξήγητες αδυναμίες, με το μυαλό στο μέλλον μας και την καρδιά στο παρελθόν. Όπως χθες, όπως σήμερα.

Πηγή:

Κωστα Ιορδανιδη:  25η Μαρτίου τότε και τώρα

Νικου Κωνστανταρα: Ελληνική Οδύσσεια  1821-2201