Μια Μεγάλη Παρασκευή στη Μεσσαρά

 

Μια Μεγάλη Παρασκευή στη Μεσσαρά

 

Βρέθηκα ένα βράδυ της Μ. Παρασκευής στο σπίτι της κυρα-Στασούλας σε κάποιο χωριό της Μεσσαράς. Μια γυναίκα βασανισμένη, πονεμένη και σημαδεμένη από τις πίκρες της ζωής.

Όταν τη ρώτησα, πώς τα περνά, μου είπε με παράπονο: «Βάσανα, παιδί μου, βάσανα, μα κάθισε να σε φιλέψω κατιτί. Άσπρισαν τα μαλλιά μου. Κύρτωσε το κορμί μου. Έχουν περάσει χρόνια από τότε που το μαντάτο έφτασε στο χωριό. Ήταν τέτοια μέρα, τέτοια βραδιά. Μα κάτσε, παιδί μου, κάτσε ψυχή μου. Ο Θεός σ' έστειλε για να πιο τον πόνο μου να ξαλαφρώσω.

Εκτός από το κορμί μου και το μυαλό μου δεν έχω τίποτε άλλο. Ούτε μια χούφτα χώμα να με σκεπάσει. Μια φορά ήτανε όλα όμορφα».

Η γριά αναστέναξε βαθιά. Με δυσκολία σηκώθηκε ορθή και στηρίχτηκε στο ραβδί της. Τα πόδια της έτρεμαν.

«Τα βάσανα βλέπεις! Όλα έχουν, παιδί μου, ένα τέλος κι αυτό πολλές φορές είναι κακό».

Προχώρησε λίγο, κοντοστάθηκε, αναστέναξε, κοίταξε το εικονοστάσι και πάλι αναστέναξε.

«Θυμούμαι, παιδί μου, τα χρόνια κείνα. Ήτανε όλα όμορφα, χαρούμενα. Φτωχικά, δύσκολα, μα χαρούμενα. Σαν τούτη τη βραδιά το παιδί μου με την παρέα του σήκωσαν τον Επιτάφιο. Ξαφνικά ακούστηκαν τα σήμαντρα. Ξυπνούσαν το χωριό να περάσει κάτω από τον επιτάφιο κατά το έθιμο.

Παιδιά γελούσαν, άλλα έκλαιγαν, φώναζαν, οι σκύλοι γαύγιζαν. Όλοι ακολουθούσαν την πομπή του Επιταφίου. Οι κοπέλες με τα παρδαλά φουστάνια, οι γριές κουκουλωμένες με τις μαύρες μαντίλες. Στα λιβανιστήρια έκαιγε λιβάνι. Μοσχομύριζε ο τόπος. Νεκρός περνούσε, παιδί μου, ο Χριστός μας. Λίγο το 'χεις;

Σε κάθε σπίτι ύψωναν τον Επιτάφιο και περνούσαν όλα τα άτομα της οικογένειας από κάτω. Μερικοί και δύο και τρεις φορές, προσκυνώντας με ευλάβεια το σώμα του Χριστού.

Η βραδιά ήταν θολή και γλυκιά. Τα μάτια τρέχαν δάκρυα ασταμάτητα. Θρηνούσαν το δράμα του Κυρίου».

Ξαφνικά σταμάτησε να μιλεί. Χαμήλωσε τα μάτια στη γη. Σταυροκοπήθηκε. Παρ' όλη την αδυναμία της έβαζε λιβάνι. Στήλωσε το βλέμμα της στο εικονοστάσι ενώ δάκρυα κυλούσαν από τα μάτια της.

«Θα μ' αξιώσει ο Θεός να περάσω και φέτος κάτω από, τον Επιτάφιο; Τούτη η χαρά μ' απόμεινε, παιδί μου».

Για μια στιγμή λυγίζει, μα δεν πέφτει. Στηρίζεται στον τοίχο. Σηκώθηκα να τη βοηθήσω να καθίσει. Έκανε δυο βήματα και κάθισε. Ύστερα σηκώθηκε πάλι όρθια, τίναξε το κορμί της, χτύπησε το στήθος της με το δεξί της χέρι, σταυροκοπήθηκε και ησύχασε. Προσπαθώ να τη βοηθήσω. Σφίγγεται η καρδιά μου από συγκίνηση.

«Να ζήσεις, παιδί μου. Να ζήσεις, ψυχή μου. Να μη σε βρουν βάσανα στη ζωή σου».

Και ησυχάζει. Μοναδικές στιγμές συγκίνησης και συμπόνοιας στη ζωή μου. Η συγκίνηση μου κορυφώνεται. Σηκώνομαι να φύγω.

«Κάτσε, παιδί μου. Κάτσε. Σε λίγο θα περάσει ο Επιτάφιος».

Ιδρώτας πέφτει από το μέτωπο μου.

Οι στράτες τώρα είναι έρημες. Παντού βασιλεύει ησυχία.

Την κοίταξα με σεβασμό και ευγνωμοσύνη. Θυμήθηκα τη μάνα τη δική μου, που νοιαζότανε για όλους. Μόνο τον εαυτό της δεν πρόσεχε.

«Κάπως έτσι θα ήτανε αν ζούσε», σκέφτηκα.

Δυστυχισμένη γυναίκα, αλλά περήφανη με γενναία ψυχή. Εκείνη συνέχισε:

«Πέρασα νύχτες και μέρες πικρές, παιδί μου. Όμως, τι μπορεί ν' αλλάξει το θέλημα του μεγάλου Θεού;» τόλμησε να ψελλίσει.

«Μη με κρίνεις, παιδί μου. Είναι βαριά η πληγή».

Αναστέναξε πάλι.

Δεν μπορεί ν' αλλάξει το ριζικό του ανθρώπου. Όλοι έχουν να κλάψουν κάποιο δικό τους. Καθένας έχει το δικό του τον πόνο. Ο Θεός είναι μεγάλος. Μπροστά στο έλεος του η ζωή είναι μηδέν. “Σίμωνε το Πάσχα», συνεχίζει. «Το βράδυ εκείνο της Μ. Παρασκευής η ψυχή μου ήταν βαριά. Προαισθανύμουνα ότι κάτι κακό θα συμβεί. Προσευχήθηκα κι έπεσα να κοιμηθώ. Ο ύπνος δεν με είχε πάρει ακόμη, όταν άκουσα μια δυνατή βοή. Μου φάνηκε πως κουνήθηκε συθέμελα το σπίτι. «Θεέ μου» είπα και πετάχτηκα ολόρθη. Πήγα στο εικονοστάσι και σταυροκοπήθηκα. «Το παιδί μου!» σκέφθηκα. Το μονάκριβο παλικάρι μου. Ταξιδεύει τούτη τη βραδιά. Πολλά μπήκαν στο μυαλό μου. Φόβος με κυρίεψε. Θεέ μου! βοήθησε το να 'ρθεί με το καλό να γιορτάσομε την Ανάσταση του Κυρίου!

Ξαφνικά αστραπές έσχισαν τον ουρανό. Ο δυνατός αέρας ούρλιαζε. Τα σκυλιά αλυχτούσαν κι ο φόβος με κυρίεψε περισσότερο. Σκοτάδι βαθύ παντού. Ερημιά στους δρόμους, στη γειτονιά.

Λες να βούλιαξε το καράβι; Λες τα κύματα να το αναποδογύρισαν, να το σύντριψαν; Τι μπορεί να 'γινε; Μα δεν είναι δυνατόν. Ο γιος μου είναι δοκιμασμένος θαλασσινός. Και το σκαρί είναι γερό.                                            

Βγήκα έξω στην αυλή. Ήταν όλα θεοσκότεινα. Όλα μαύρα κι άραχνα.  Ο ουρανός άρχισε πάλι ν' αστραποβροντά. Λες και ο Θεός φανέρωνε την οργή του. Έκανα το σταυρό μου και μπήκα μέσα. Στάθηκα λίγο μπροστά στο εικονοστάσι και προσευχήθηκα. Ξάπλωσα και τυλίχτηκα στις κουβέρτες. Ένας φόβος με κυρίεψε

Το μαντάτο έφτασε στο χωριό. Το καράβι βούλιαξε και το πλήρωμα χάθηκε. Πώς σηκώθηκα από το κρεβάτι δεν ξέρω. Δεν ξέρω πού βρισκόμουνα. Μια φωνή αντηχούσε στα αυτιά μου»

 

«Κλάψε, κυρά μου, κλάψε.

Πάντα, παντέρμε λογισμέ, ήσυχη δε μ'αφήνεις,

γιάντα, παντέρμε λογισμέ, γιάντα με βασανίζεις;»

 

Της φίλησα με σεβασμό το χέρι, την ευχαρίστησα με ευγνωμοσύνη κι έφυγα. Βγήκα από το σπίτι, έστριψα τη γωνία και απομακρύνθηκα. Μάταια αναζητούσα το αυτοκίνητο μου. Τα είχα χαμένα, κυριολεκτικά. Η σκέψη μου έμεινε εκεί στη σεβάσμια γερόντισσα. Εκεί στο έρημο σπίτι της.

 

Από το βιβλίο του καθηγητή
κ. Βασίλη Χαραλαμπάκη
"ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ"

Η φωτογραφία είναι του Hector Christiaen

 

 

Το αυγό στο εικονοστάσι και άλλα έθιμα της Μεγάλης Πέμπτης

 

ΕΘΙΜΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ

ΤΟ ΑΥΓΟ ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙ

και άλλα έθιμα

 

Τα παλιά χρόνια υπήρχε το έθιμο οι νοικοκυρές να βάζουν ένα αυγό στο εικονοστάσι που θα προστάτευε την οικογένεια, αφού πίστευαν ότι είχε θεραπευτικές ιδιότητες και έδιωχνε το κακό από το σπίτι. Στο τέλος όταν την επόμενη χρονιά θα το αντικαθιστούσαν με το καινούργιο αυγό θα τους προειδοποιούσε για την καλή ή κακή χρονιά που θα ακολουθούσε.

Το έθιμο αυτό βασιζόταν στην σημασία που έδιναν οι πρόγονοί μας από τα αρχαία χρόνια στη δύναμη του αυγού. Επειδή λοιπόν μέσα από το αυγό μπορεί να ξεπηδήσει μια νέα ζωή το χρησιμοποιούσαν ακόμα και σαν μαντικό μέσο. Το έθιμο αυτό πέρασε κάπως έτσι και στα χριστιανικά χρόνια.

Το βάψιμο των πασχαλινών αυγών γινόταν τη Μεγάλη Πέμπτη μετά τη βραδινή ακολουθία στη διάρκεια της οποίας διαβάζονται τα 12 Ευαγγέλια, όπου εξιστορούνται τα Θεία Πάθη. Στη συνέχεια το πρώτο αυγό το ονόμαζαν ως «το αυγό της Παναγίας» και το τοποθετούσαν μέσα σε ένα καλαθάκι κάτω από το εικονοστάσι όπου και θα παρέμενε μέχρι την επόμενη χρονιά.

Το αυγό της προηγούμενης χρονιάς το έσπαγαν συνήθως το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης και το πετούσαν στα κεραμίδια των γύρω σπιτιών ή στους αγρούς. Αν το αυγό ήταν σαν να μπορούσε να φαγωθεί τότε έλεγαν ότι θα ακολουθήσει μια φυσιολογική χρονιά, αν ήταν σαν κεχριμπάρι τότε περίμεναν πλούτη και ευτυχία για την οικογένεια αν πάλι το αυγό μύριζε τότε θα έπρεπε να είναι όλοι προσεκτικοί γιατί θα ερχόντουσαν δύσκολες μέρες.

Κωνσταντίνος Γραικιώτης

 

ΑΛΛΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ

Η Μ. Πέμπτη είναι η ημέρα του Μυστικού Δείπνου. Tο πρωί γίνεται η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και λέγεται για τους πιστούς ότι είναι καλό να λάβουν τη μέρα αυτή τη θεία κοινωνία.

Από τη Μεγάλη Πέμπτη, αρχίζουν κυρίως τα πασχαλινά έθιμα.

Από το πρωί οι γυναίκες καταγίνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν τις κουλούρες της Λαμπρής με διάφορα μυρωδικά και τις στολίζουν με ξηρούς καρπούς και με στολίδια από ζυμάρι. Τα ονόματά τους ποικίλουν ανάλογα με το σχήμα που τους δίνουν.

Λέγονται κουτσούνες, κουζουνάκια, κοφίνια, καλαθάκια, δοξάρια, αυγούλες, λαζαράκια.

Στην Κορώνη, τις λαμπριάτικες κουτσούνες, τις ζυμώνουν με λάδι, μύγδαλα και γλυκάνισο. Βράζουν και δαφνόφυλλα και προσθέτουν το ζουμί για νοστιμάδα. Τις πλάθουν στρογγυλές σαν κουλούρες ή μακρουλές και τις περιπλέκουν μέσα σε ζυμάρι. Βάζουν στη μέση το κόκκινο αυγό και τη στολίζουν με αγκιναρίτσες, πουλάκια, αμύγδαλα και σουσάμι.

Βασική ασχολία της ημέρας είναι και το βάψιμο των Αυγών. Πάσχα δίχως κόκκινα αυγά δε γίνεται. Για αυτό και η Μεγάλη Πέμπτη λέγεται επίσης και Κόκκινη Πέμπτη ή " ΚοκκινοΠέμπτη"

Το βάψιμο των αυγών γίνεται με ορισμένη εθιμοτυπία. Σε πολλά μέρη, είναι συγκεκριμένος ο αριθμός αυγών που θα βάψουν και οι τρόποι και τα μέσα βαφής που θα χρησιμοποιήσουν.

Σε ορισμένες περιοχές διατηρούν και κάποιες δεισιδαιμονίες: " πχ το δοχείο όπου βάφουν τα αυγά, πρέπει να είναι καινούριο, τη βαφή δεν την βγάζουν από το σπίτι, ούτε επιτρέπεται να τη χύσουν "

'Αλλοτε γυναίκες και άντρες ασχολούνταν με το γράψιμο ή το κέντημα των αυγών. Δηλαδή ζωγράφιζαν πάνω στα αυγά με λιωμένο κερί, πουλιά ή διάφορα άλλα σχήματα. Τα κορίτσια βάζουν στα αυγά και φτερά από χαρτί χρωματιστό, τους βάζουν ουρά, μύτη από ζυμάρι σαν πουλί και το κρεμούν από την οροφή.

Το αυγό, που περικλείνει μέσα του μια ζωή, έχει μια δύναμη, που σύμφωνα με μια παλιά αντίληψη, μεταδίδεται σε ανθρώπους, ζώα και φυτά. Την έννοια αυτή έχουν και τα πασχαλινά αυγά, των οποίων η δύναμη ενισχύεται και από κάποια άλλα στοιχεία.

Για παράδειγμα, όλα τα κόκκινα αυγά, δεν έχουν την ίδια χάρη.

Θαυμαστές ιδιότητες, έχει κυρίως το αυγό της Παναγίας, το πρώτο αυγό που θα βάψουν και θα το βάλουν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Με το αυγό της Παναγίας, οι γυναίκες σταυρώνουν τα παιδιά ενώ μερικές φορές το αυγό έχει και κάποιες ανατρεπτικές ιδιότητες. Όπως για παράδειγμα, αν το αυγό είναι τριών χρόνων και τοποθετηθεί στην κοιλιά εγκύου γυναίκας ή ζώου, αποτρέπεται το ενδεχόμενο αποβολής.

Στα χωριά της Καρδίτσας, πιστεύουν ότι το πασχαλινό αυγό έχει θεραπευτικές ικανότητες. Λένε μάλιστα ότι όσοι έχουν αιματώδη στίγματα στο ασπράδι των ματιών τους και σπάσουν το φυλαγμένο από πέρσι πασχαλινό αυγό και βάλλουν επάνω τον κρόκο, θα βρουν τη γιατρειά τους.

Εξαιρετικές ιδιότητες έχουν και τα ευαγγελισμένα αυγά, εκείνα δηλαδή που στέλνονται στην εκκλησία για να λειτουργηθούν.

Στη Σινώπη, βάφονται τόσα αυγά όσα τα άτομα του σπιτιού και ένα της Παναγίας. Το βράδυ τα βάζουν σε ένα κουτάκι και τα πηγαίνουν στην Εκκλησία για να διαβαστούν. Τα τοποθετούν κάτω από την Αγία Τράπεζα και τα αφήνουν εκεί έως την Ανάσταση.

Τα τσόφλια αυτών των αυγών, τα βάζουν στις ρίζες των δέντρων για να πιάσουν όλοι οι καρποί.

Στον ίδιο σκοπό, αποβλέπει και το έθιμο των χωρικών της Δυτικής Μακεδονίας, όπου το αυγό που θα πρωτοβάψουν τη Μεγάλη Τετάρτη τα μεσάνυχτα, (γιατί τότε βάφονται τα αυγά) θα ταφεί στην πρώτη αυλακιά του χωραφιού, εκεί ακριβώς όπου θα πρωταρχίσει το αλέτρι. Αυτό γίνεται για να βλαστήσει ο σπόρος με τη ζωτική δύναμη που έχει μέσα του το αυγό.

Η σύμπτωση ασκεί πάντα ιδιαίτερη γοητεία στο πνεύμα του λαού. Έτσι όσα αυγά, γεννήσουν οι κότες τη Μεγάλη Πέμπτη, έχουν εξαιρετικά θαυμαστές ιδιότητες και αποτρέπουν κάθε κακό.

Στο Σοποτό τωνΚαλαβρύτων, τα αυγά που γεννιούνται τη Μ. Πέμπτη, τα πηγαίνουν στην Εκκλησία την ίδια μέρα, και αφού διαβαστούν, τα θάβουν πάλι την ίδια μέρα σταυρωτά στο αμπέλι για να μην το τρώει το σκαθάρι ή για να μην πέσει χαλάζι.

Στην Κορώνη, τα φυλάνε στο σπίτι και τα τρώνε όποτε τους πονάει ο λαιμός, γιατί πιστεύουν ότι κάνουν πολύ καλό.

 

ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ

Το γιατί τα αυγά βάφονται κόκκινα δεν είναι γνωστό. Σύμφωνα με μια παράδοση από την Καστοριά, όταν αναστήθηκε ο Χριστός το είπαν σε μια γυναίκα και αυτή δεν το πίστεψε και είπε.

" Όταν τα αυγά που κρατώ θα γίνουν κόκκινα τότε θα αναστηθεί και ο Χριστός. Και αυτά έγιναν κόκκινα".

Για μερικούς βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του χυμένου αίματος του Χριστού. Για άλλους το κόκκινο χρώμα είναι έκφραση χαράς για το ευτυχισμένο γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου και συνάμα μέσο αποτρεπτικό κάθε κακού.

Αξίζει να αναφερθεί ότι χρωματιστά, κυρίως κόκκινα αυγά, μνημονεύονται στην Κίνα, για γιορταστικούς σκοπούς τον 5ο αιώνα και στην Αίγυπτο το 10ο αιώνα. Το 17ο αιώνα τα βρίσκουμε τόσο στους Χριστιανούς όσο και στους Μωαμεθανούς (Μεσοποταμία, Συρία).

Μερικοί υποθέτουν ότι τα κόκκινα αυγά του Πάσχα, διαδόθηκαν στην Ευρώπη, την Ασία και την Κίνα από ένα έθιμο των Καλανδών. Άλλοι θεωρούν αρχική κοιτίδα τους την Αίγυπτο.

Την ίδια σημασία έχει και η ανάρτηση κόκκινων υφασμάτων από τα παράθυρα την Μεγάλη Πέμπτη.

Στη Μεσημβρία την Κόκκινη Πέμπτη, βάφουν κόκκινα τα αυγά αλλά και ένα πανί. Το κρεμούν έξω από ένα παράθυρο για 40 μέρες. Το πανί αυτό, ονομάζεται κοκκινοπεμπτιάτικο.

Στην Κίο, το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, πριν την ανατολή του Ηλίου σηκωνόταν η νοικοκυρά και κρεμούσε σε ένα από τα ανατολικά παράθυρα του σπιτιού ένα κόκκινο πανί για να το δει ο ήλιος.

Στην Καστοριά, απλώνουν στα παράθυρα κόκκινες βελέντζες και κόκκινα μαντήλια.

Τη Μεγάλη Πέμπτη, όταν τη Νύχτα διαβάζονται τα δώδεκα Ευαγγέλια και γίνεται η τελετή της Σταύρωσης του Χριστού, η συγκίνηση της λαϊκής ψυχής για το θείο δράμα κορυφώνεται. Σε πολλά μέρη γυναίκες και κορίτσια, διανυκτερεύουν στην εκκλησία, "φυλάγουν και μοιρολογούν το Χριστό" όπως συνηθίζουν να κάνουν για κάθε αγαπημένο τους νεκρό.

Η εξαιρετική ιερότητα των όσων τελούνται στις λειτουργίες της Μ. Πέμπτης και της Μ. Παρασκευής, προσδίδει κατά τη λαϊκή πίστη, σε όλα τα αντικείμενα της λατρείας, (ύψωμα, λάδι, λουλούδια, κεριά) ξεχωριστή θεία δύναμη.

Έτσι, το ύψωμα (αντίδωρο) της Μεγάλης Πέμπτης, οι γυναίκες σε πολλά μέρη της εβδομάδας, το βάζουν σε ένα σακουλάκι που έχει μέσα λουλούδια και το φυλάγουν πίσω από τα εικονίσματα για θεραπευτικές χρήσεις.

Στη Ζάκυνθο, επτά αγνές παρθένες, καθαρίζουν το σιτάρι ανά κόκκο, το πλένουν και το απλώνουν στον ήλιο, το αλέθουν και το ζυμώνουν για να κατασκευάσουν λειτουργία.

Εξίσου θαυμαστές ιδιότητες αποδίδουν και στα κεριά που ανάβουν, όταν διαβάζονται τα Δώδεκα Ευαγγέλια.

Σε πολλά μέρη το κερί αυτό, που μένει άκαυτο, το φυλάνε για φυλαχτό και όταν μπουμπουνίζει το χειμώνα και βρέχει δυνατά, το ανάβουν για να μην πέσει αστροπελέκι.

Η νύχτα της Μεγάλης Πέμπτης, θεωρείται κυρίως από τις γυναίκες, ως η ιδανικότερη στιγμή για τον αγιασμό ειδών καθημερινής χρήσης, για την τέλεση μαγγανειών για την αποτροπή ασθενειών και για την παρασκευή φυλαχτών.

Σε πολλές περιοχές, κάθε οικογένεια φέρνει στην Εκκλησία ψωμί, αλάτι, αυγά και νερό σε φιάλη για να αγιαστούν.

Στη Λήμνο, στην ανάγνωση των Δώδεκα Ευαγγελίων, οι πιστοί τοποθετούν κάτω από την Αγια Τράπεζα μπουκάλια με νερό και τα παίρνουν μόνο τη Λαμπρή. Πλένουν τους ασθενείς με αυτό το νερό και τους σαραντίζουν, δηλαδή τους ραντίζουν 40 φορές με ένα κλωνί βασιλικό. Το ίδιο κάνουν και στα ζώα.

Στα Κούρεντα, τα κορίτσια στην εκκλησία γνέθουν νήματα, διαφόρων χρωμάτων τα οποία δένονται στα κουδούνια των ζώων για να είναι καλά. Τα κόκκινα τα κρατούν και αν τα πρόβατα αρρωστήσουν τους τρυπούν τα αυτιά και περνούν το κόκκινο νήμα για να γιατρευτούν.

Στην Αγιάσο Λέσβου, οι γυναίκες στα Δώδεκα Ευαγγέλια κάθε φορά που τέλειωνε ένα Ευαγγέλιο, έφτιαχναν με το κερί ένα σταυρό. Μάζευαν 12 σταυρούς και τους κολλούσαν στις γωνίες του σπιτιού για να ψοφήσουν οι ψύλλοι και οι κοριοί.

Υπάρχει η κοινή αντίληψη ότι οι ψυχές των νεκρών την Μ. Πέμπτη, όταν ο Σωτήρας κατεβαίνει στον Αδη, λυτρώνονται και ξανασαίνουν. Για αυτό και οι συγγενείς τους την ημέρα αυτή, ή τις επόμενες, επισκέπτονται τα νεκροταφεία και αφήνουν πάνω στους τάφους προσφορές ή μοιράζουν στη μνήμη τους τροφές.

Στο Λοζέτσι της Ηπείρου, τη Μεγάλη Πέμπτη, κάνουν ύψωμα, βράζουν σιτάρι και το πηγαίνουν στην Εκκλησία. Ο παπάς κάνει συλλείτουργο και μνημονεύει τις ψυχές.

Στη Ρόδο, τη Μεγάλη Πέμπτη, στα Δώδεκα Ευαγγέλια, ανάβονται φωτιές με χοντρούς κορμούς πεύκων, στις οποίες τα παιδιά πηδούν και καίνε το Μάρτη τους.

Στις Μέτρες της Θράκης τα παιδιά κάνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας καψίδια. Κάθε νοικοκυρά δίδει κλαδιά αμπελιού, λινάτσα ή περιχύνει στο ομοίωμα πετρέλαιο.

Τα παιδιά σηκώνουν τον Ιούδα και τραγουδούν:

 

" Ράτσα Κεράτσα

δως μια κληματσίδα

να κάψουμε τον Οβριγιό

πόχει πολλή κασίδα

οβριγιός φορεί φτερό

στο κεφάλι τ΄το ξερό "

 

Το ομοίωμα καίγεται την επομένη στον Επιτάφιο. Μόλις ξημερώσει κρεμούν ένα κόκκινο ύφασμα στο ανατολικό παράθυρο του σπιτιού για να το δει ο ήλιος.

Στη Μονή της Πάτμου, το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, γίνεται στο ύπαιθρο αναπαράσταση του ιερού νιπτήρα και της προσευχής του Κυρίου στο Όρος των Ελαιών.

Το βράδυ, την ώρα της ανάγνωσης των Δώδεκα Ευαγγελίων, ανάβουν φωτιά, απομίμηση της φωτιάς στην αυλή του Καϊάφα, όπου ήταν παρών ο Απόστολος Πέτρος.

Η τάση του λαού να μιμείται τα θεία Πάθη είναι έκδηλη.

Στις Κυδωνίες οι πιο θρήσκοι, τρώνε μια φορά τη μέρα, μόνο το μεσημέρι, γιατί μια φορά έγινε ο Μυστικός Δείπνος.

Στην Θράκη, την Κόκκινη Πέμπτη και τις δυο επόμενες, δεν πλένονται ούτε απλώνονται ρούχα, διότι καταστρέφονται τα αμπέλια και τα σπαρτά.

 Από τα αφιερώματα της ΕΡΤ

 

Ηλιακή καταιγίδα θα χτυπήσει τη Γη αύριο Πέμπτη

 

 

Ηλιακή καταιγίδα θα χτυπήσει τη Γη αύριο Πέμπτη

Προειδοποιήσεις για πιθανά προβλήματα

Tην Πέμπτη 14/4 θα χτυπήσει τη γη γεωμαγνητική καταιγίδα από τον Ήλιο, με ταχύτητα 1.600.000 χιλιόμετρα την ώρα. Η προειδοποίηση που εξέδωσε η ΝΟΑΑ (National Oceanic and Atmospheric Administration) θα διαρκέσει έως το πρωί της Κυριακής 17/4.

Αν συντρέχει λόγος να ανησυχήσετε; Εξαρτάται. Κυρίως από το αν μπορείτε να ζήσετε χωρίς ρεύμα -για λίγο. Επίσης, μπορεί να πυροδοτηθεί πιο έντονο βόρειο σέλας στην ανώτερη ατμόσφαιρα της γης.

Η γη βρίσκεται στη μέση μιας ηλιακής καταιγίδας, αφότου ‘χτυπήθηκε’ από μια εκτίναξη μάζας από τον Ήλιο που απελευθέρωσε φορτία ενέργειας -με μορφή ακτινοβολίας-, που οδήγησε επίσης, σε εκτίναξη εκρηκτικών σφαιρών ηλιακού υλικού, δήλωσαν αξιωματούχοι. Ο πλανήτης μας πέρασε από την πληγείσα περιοχή πριν δυο μέρες και αρχικά ‘ένιωσε’ μια μικρή επίδραση, εν τούτοις τώρα θα δούμε τα πραγματικά αποτελέσματα.

Η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ προειδοποίησε ότι τις τελευταίες ώρες παρατηρούνται ισχυρές γεωμαγνητικές καταιγίδες. Είναι ικανές να προκαλέσουν προβλήματα στα συστήματα ισχύος, στους δορυφόρους και τους ανθρώπους στο διάστημα, ενώ μπορεί να προκύψουν δυσκολίες στη χρήση συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης και ραδιοφώνου. Μπορούν να επηρεαστούν και τα αποδημητικά ζώα. Μια άλλη πιθανή συνέπεια είναι η εμφάνιση σέλας.

Οι ειδικοί έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι δεν είμαστε επαρκώς προετοιμασμένοι για τους πιθανούς κινδύνους ενός τέτοιου γεγονότος.

Να δούμε όμως, και τι εννοούν.

Στις 15/5 του 1921 είχαν ξεσπάσει πολλές πυρκαγιές σε δωμάτια ελέγχου ηλεκτρισμού και τηλεγραφίας, σε πολλά μέρη του κόσμου. Στην πόλη της Νέας Υόρκης όλα ξεκίνησαν από έναν πίνακα διανομής στο σταθμό Brewster. Η φωτιά εξαπλώθηκε γρήγορα και κατέστρεψε ολόκληρο το κτίριο. Στη Σουηδία, οι χειριστές στο Karlstad υπήρξε αρχικά δυσλειτουργία εξοπλισμού, εμφανίστηκε ελαφρύς καπνός, πριν ξεσπάσει φωτιά και προκαλέσει εκτεταμένες ζημιές στον εξοπλισμό. Παρόμοιες αναφορές προέκυψαν και σε άλλα μέρη (Ινδία, Μεγάλη Βρετανία, Νέα Ζηλανδία).

Το 1921 τα αποτελέσματα αφορούσαν παρεμβολές σε ραδιοεπικοινωνίες, τηλεγραφικά και τηλεφωνικά συστήματα, τα οποία χρησιμοποιούνταν τότε. Τώρα το ηλεκτρικό ρεύμα είναι παντού.

Ο λόγος του πανικού αφορούσε μαγνητικά πεδία που δημιουργήθηκαν στη γη, έπειτα από μια εκ των μεγαλύτερων ηλιακών καταιγίδων που επηρέασαν ποτέ τον πλανήτη.

Τι είναι οι ηλικιακές καταιγίδες

Προκαλούνται όταν ο ήλιος εκπέμπει μια έκρηξη ηλεκτρικά αγώγιμου πλάσματος, σε αυτό που ονομάζεται στεφανιαία εκτόξευση μάζας (CME) -ή αλλιώς σφαίρες ηλιακού υλικού. Όταν η CME κατευθύνεται προς τη γη, θα μπορούσε να περάσει μεταξύ του Ήλιου και του πλανήτη μας, με πολύ υψηλές ταχύτητες περίπου (2000 km ανά δευτερόλεπτο) και να φτάσουν στη γη σε λίγες ημέρες.

Δεδομένου ότι το πλάσμα στα CME είναι ηλεκτρικά αγώγιμο, αλληλεπιδρά με το μαγνητικό πεδίο της γης και φέρνει ρεύμα σε ένα στρώμα της γήινης ατμόσφαιρας, που ονομάζεται ιονόσφαιρα. Αυτό με τη σειρά του παράγει ένα μαγνητικό πεδίο, μέσω της αρχής του ηλεκτρομαγνητισμού -βάσει του οποίου λειτουργούν οι κινητήρες και οι γεννήτριες.

Η διαδικασία παράγει ηλεκτρικά πεδία στην ηλεκτρικά αγώγιμη επιφάνεια της γης και οδηγεί ηλεκτρικά ρεύματα, μέσω των διαφορετικών τύπων πετρωμάτων στον φλοιό που έχουν ποικίλες ικανότητες να αγώγουν ρεύμα.

Ο πρόεδρος της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων Space Environment Impacts (SEIEG) της Μεγάλης Βρετανίας, Mike Hapgood εξήγησε το Σεπτέμβριο του 2012 στην Independent. ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που μπορούν να προκαλέσουν οι ηλιακές καταιγίδες, είναι στους μετασχηματιστές στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς λειτουργούν σε πολύ συγκεκριμένες συχνότητες εναλλασσόμενου ρεύματος σε όλο τον κόσμο.

“Όταν το ρεύμα που προκαλείται στη γη από τις ηλιακές καταιγίδες μπαίνει σε έναν μετασχηματιστή, διαταράσσει την ισορροπία. Οι μετασχηματιστές βασίζονται στην ισορροπία των ρευμάτων, καθώς αλλάζουν οι τάσεις. Αν αυτή η ισορροπία χαθεί, μπορεί να προκληθεί θέρμανση και δόνηση που θα τους απενεργοποιήσουν. Επομένως, η συνέπεια μπορεί να είναι το μπλακ άουτ. Θα υπάρξει ζημιά, αλλά δεν θα είναι ιδιαίτερα μεγάλη ζημιά”.

Ανέφερε το παράδειγμα της μέτριας ηλιακής καταιγίδας που έπληξε τη γη το 1989, θυμίζοντας ότι οι διακοπές ρεύματος που προκάλεσε στο Κεμπέκ του Καναδά επιλύθηκαν σε περίπου εννέα ώρες. “Οι άνθρωποι πλέον ξέρουν πώς να διορθώσουν το πρόβλημα. Ενώ ορισμένοι εγείρουν φόβους ότι θα χρειαστούν χρόνια για να επιλυθεί το όποιο πρόβλημα, δεν νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι, ειδικά οι μηχανικοί το πιστεύουν αυτό”.

Κάτι άλλο που μπορεί να επηρεαστεί από ηλιακή καταιγίδα, είναι τα συστήματα δορυφορικής πλοήγησης. Δεν θα διαλυθεί, αλλά θα έχει πολλές διακοπές για αρκετές ημέρες. Προφανώς θα επηρεαστεί και το Internet.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της Sangeetha Abdu Jyothi από το University of California, Irvine και της VMware Research, η ανθεκτικότητα των υποθαλάσσιων καλωδίων διαδικτύου δεν έχει δοκιμαστεί, σε τέτοια διαστημικά καιρικά φαινόμενα.

Η έρευνα προβλέπει ότι οι γραμμές οπτικών ινών μεγάλων αποστάσεων και τα υποθαλάσσια καλώδια, που αποτελούν ζωτικό μέρος της παγκόσμιας διαδικτυακής υποδομής, είναι ευάλωτα σε CME.

Οι επιστήμονες έχουν καταλάβει εδώ και έναν αιώνα πώς προκύπτουν αυτές οι ηλιακές υπερκαταιγίδες, οι οποίες προκαλούν διακοπές στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και επικοινωνίας. Εν τούτοις, δεν είναι πλήρως κατανοητός ο αντίκτυπος που θα μπορούσαν να προκαλέσουν.

ΠΗΓΉ:

https://www.apopsilive.gr/kriti/hliaki-kataigida-tha-chtupisei-ti-gi-aurio-pempti