"ΈΘΙΣΜΟΣ" ΣΤΟ INTERNET

 

"ΈΘΙΣΜΟΣ" ΣΤΟ INTERNET

ή Πόσο άρρωστοι είστε με το Internet;

Στις ΗΠΑ, μια χωρά που είναι γνωστή για τις υπερβολές της, έχουν τεθεί υπό ιατρική παρακολούθηση  χρήστες "εθισμένοι" στο Internet ... Οι "εθισμένοι" στο Internet δεν μοιάζουν με τους συνηθισμένους Computer-Freaks, οι οποίοι είναι κλεισμένοι στις ηλεκτρονικές τους φυλακές, χωρίς να έχουν την παραμικρή επαφή με τον έξω κόσμο. Η εξωτερική τους εμφάνιση εκ πρώτης όψεως δεν προδίδει το πάθος τους. Μια δημοσκόπηση που έγινε σχετικά πρόσφατα αποκάλυψε πολλούς "πάσχοντες".

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αντιπρόεδρος της ΕΕΜΔΕΔ, ψυχίατρος δρ. Γιώργος Φλώρος, και αφορούσαν έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Computers in Human Behavior τον Ιούλιο του 2018 τα ποσοστά των συμπτωμάτων εθισμού τυπικά κυμαίνονταν περί το 25% πανευρωπαϊκά και στο 37,7% στους Έλληνες χρήστες.

Ένας έλληνας  χρήστης λέει χαρακτηριστικά: "Δεν μπορώ να ελέγξω τον εαυτό μου. To Internet μ' έχει μαγέψει. "Σερφάρω" τουλάχιστον οκτώ ώρες καθημερινά και κοιμάμαι πολύ λίγο, παρόλο που αυτό με κουράζει αφάνταστα.

Ένας άλλος φοιτητής μιλάει για το πάθος του: "Έχω την αίσθηση ότι είμαι "ναρκομανής". Δεν νιώθω ποτέ ικανοποιημένος, όσες ώρες κι αν χρησιμοποιώ το Internet και δεν ήθελα σε καμιά περίπτωση να σταματήσω τη χρήση του. Το αποτέλεσμα του πάθους μου είναι ότι κάθομαι μέχρι αργά τη νύχτα μπροστά από τον υπολογιστή, με συνέπεια να πηγαίνω το πρωί εξουθενωμένος στο Πανεπιστήμιο".

Είναι το Internet το καινούριο ηλεκτρονικό ναρκωτικό της εποχής μας; Μερικοί ειδικοί λένε ότι κάθε φυσιολογική ανθρώπινη συμπεριφορά μπορεί να μετατραπεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, σε πράξη εθισμού. Έτσι ο ένας γίνεται αλκοολικός, ο άλλος γίνεται μανιώδης των τυχερών παιχνιδιών. Το μέσο εθισμού ή ο εκάστοτε τρόπος συμπεριφοράς είναι αρχικά μη σταθερά. Το Internet μπορεί να προκαλέσει, εντός μικρού χρονικού διαστήματος, φαινόμενα εθισμού, διότι οι άνθρωποι το χρησιμοποιούν, συνήθως, για να ξεφύγουν από τα προβλήματα της καθημερινότητας.

Δεν μας κάνει τόσο η καινούρια τεχνολογία "ναρκομανείς", όσο το κίνητρο εξαιτίας του οποίου καθόμαστε με τις ώρες μπροστά από τον υπολογιστή. Ένα κίνητρο για να εθιστεί κανείς στη χρήση, είναι η δυνατότητα να γίνει γνωστός στην περιοχή της αρμοδιότητας του. Σε κάποια πόλη της Ολλανδίας ήδη από τα αρχικά στάδια του ιντερνετ δημιουργήθηκε κάποιο κέντρο αποτοξίνωσης για τους "ναρκομανείς" του Internet.

Η κοινωνία του Internet αντιδρά μάλλον "αλλεργικά" σ' αυτό το θέμα. Απορρίπτει κατηγορηματικά τον ισχυρισμό ότι οι ενθουσιώδεις χρήστες του Internet είναι παράλογοι και μυστήριοι με το πάθος τους. Εξάλλου, οι περισσότεροι Internet-Freaks, όπως έδειξε μια έρευνα του γερμανού ερευνητή Χορστ Οπασόβσκι γυμνάζονται περισσότερο από το μέσο πολίτη, βγαίνουν πιο συχνά έξω και πηγαίνουν ευχαρίστως για μπάνιο ή στο σινεμά.

 

Σύμφωνα με τον ψυχίατρο και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο (ΕΕΜΔΕΔ), Δρ. Κωνσταντίνο Σιώμο ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι μία νόσος, που άρχισε να απασχολεί τους ειδικούς από το 2008. Μάλιστα, τόνισε ότι με βάση μια πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία της ΕΕΜΔΕΔ με εννέα πανεπιστήμια στην Ευρώπη, «η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα μετά την Αγγλία σε εθισμό στο Διαδίκτυο».

Η χρησιμοποίηση του Internet μπορεί να προκαλέσει εθισμό, ακριβώς όπως κι η κατανάλωση αλκοόλ. Το εκπληκτικό είναι ότι οι εθισμένοι στο Internet εκδηλώνουν συμπεριφορά στέρησης όταν είναι offline. Είναι ανήσυχοι, υποφέρουν από αϋπνίες και κατάθλιψη. Μερικές φορές κάνουν τους άρρωστους, για να μην πάνε στη δουλειά και να εξοικονομήσουν έτσι χρόνο, για να παίξουν με το Internet. Ρισκάρουν, δηλαδή, ακόμα και τη δουλειά τους για να μπουν στο Internet. Κάτι που επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς ότι το Internet μπορεί να έχει καταστροφικές επιπτώσεις, όπως ο αλκοολισμός, η βουλιμία κι η μανία με τα τυχερά παιχνίδια.

Στις ΗΠΑ γνωρίζει άνθηση το φαινόμενο του εθισμού στους υπολογιστές. Στο κέντρο Γάμου και Σεξουαλικότητας του San Jose, στα αρχικά στάδια λειτουργίας του ιντερνετ, δεκαπλασιάστηκε ο αριθμός των εθισμένων χρηστών. Έτσι το νοσοκομείο ψυχολογίας Mac-Lean στη Βοστώνη ίδρυσε το 1996 ένα συμβουλευτικό κέντρο για την εξάρτηση από τους υπολογιστές.

Πανικός υπάρχει και στα αμερικανικά Πανεπιστήμια. Οι πρυτάνεις αναφέρουν αλλεπάλληλες περιπτώσεις παρεκτροπής των σπουδαστών τους κατά τη χρήση του Internet. Εξαιτίας των πολλών περιστατικών, το Πανεπιστήμιο του Maryland μείωσε το χρόνο που διέθετε στους σπουδαστές του για τους υπολογιστές. Αλλά  Πανεπιστήμια επιβλέπουν τις δραστηριότητες των σπουδαστών τους με τους υπολογιστές. Οποίος μιλάει ή παίζει υπερβολικά με το τερματικό του, δέχεται μια προειδοποίηση στην οθόνη. Η προειδοποίηση του supervisor έχει προληπτικούς σκοπούς.

Από μερικούς χρήστες υπάρχει φόβος ότι η αναγνώριση του εθισμού μπορεί να οδηγήσει στον περιορισμό της ελευθερίας στο Δίκτυο, "εξαιτίας ιατρικών λόγων".

 

 

Στα 1996 κυκλοφόρησε στο Internet το DSM (Διαγνωστικό Εγχειρίδιο Ψυχολογικών Ενοχλήσεων). To DSM είναι η βίβλος της ψυχιατρικής για την αναγνώριση των ψυχικών ασθενειών κι εκδίδεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση. Ο δημιουργός του εντύπου είναι ο Ιβαν Γκόλντμπεργκ, ψυχίατρος και διευθυντής ενός ψυχοφαρμακευτικού ινστιτούτου στη Νέα Υόρκη. Συμφωνά με τον ορισμό του Γκόλντμπεργκ, εξαρτημένος είναι αυτός που μέσα σε δώδεκα μήνες αυξάνει συνεχώς τις on-line δραστηριότητες του, διότι αλλιώς θα παρουσιάσει συμπτώματα στέρησης. Ένας ορισμός που προκάλεσε αίσθηση στην επιστημονική κοινωνία και πολλοί επιστήμονες επανεξέτασαν τα κριτήρια που θέσπισαν με βάση τις έρευνες τους. Στην πραγματικότητα, όμως, ο ορισμός ήταν ένα ειρωνικό αστείο του διάσημου ψυχιάτρου. Ο κατάλογος συμπτωμάτων που ανέφερε, ήταν μια προσπάθεια να ειρωνευτεί το μεγάλο πλήθος των ψυχιατρικών όρων. Παρ' όλα αυτά πάρα πολλοί ψυχίατροι θεωρούν ότι τα συμπτώματα που ανέφερε ο Γκόλντμπεργκ εκφράζουν πλήρως το φαινόμενο του "εθισμού" στο Internet. Οι αντιπρόσωποι των διαφόρων providers δηλώνουν την αδυναμία τους να ελέγξουν την πρόσβαση των συνδρομητών τους. Άλλωστε όλοι σχεδόν παρέχουν σε καθημερινή βάση 24ωρη πρόσβαση.

"Εθισμένος" στο Internet;

Ένας 25χρονος σπουδαστής της πληροφορικής που είναι στο τελευταίο εξάμηνο των σπουδών του περνάει τον περισσότερο χρόνο του "σερφάροντας" στο Internet.

"Μπαίνω στο Internet γύρω στις 40-50 ώρες την εβδομάδα, τουλάχιστον έξι ώρες καθημερινά. Πριν λίγο καιρό κατάφερα να μειώσω το χρόνο χρησιμοποίησης του Internet στις τρεις ώρες καθημερινά, αλλά δεν άντεξα για πολύ. Στις 11 το πρωί πηγαίνω στο Πανεπιστήμιο και παίζω με τα τερματικά. Μερικές φορές είμαι τόσο απορροφημένος που ξεχνάω πείνα και κούραση. Πολλές φορές μπαίνω στα κανάλια on-line συζητήσεων και μιλάω μέχρι τις πέντε τα ξημερώματα. Μου αρέσουν πολύ τα παιχνίδια κι έχω "κατεβάσει" πάρα πολλά παιχνίδια στο δίσκο μου.

Νιώθω ότι αυτό που κάνω δεν είναι σωστό, δεν μπορώ, όμως, να το ελέγξω. Επειδή ασχολούμαι πολύ καιρό με το Internet έχω παραμελήσει τα μαθήματα μου στο Πανεπιστήμιο και γι' αυτό με βασανίζουν τύψεις συνειδήσεως. Κανονικά θα έπρεπε να είχα τελειώσει τις σπουδές μου πριν από δύο χρόνια." Ο σπουδαστής αυτός σπουδάζει σε κάποια σχολή πληροφορικής, είναι "εθισμένος" και περνάει τον περισσότερο χρόνο της ζωής του στο Internet. Έχει εγκαταλείψει τα μαθήματα του, οι δε σχέσεις του απειλούνται.

 

 

"Εθισμένος" στον υπολογιστή;

Ένας 33χρονος ιδιωτικός υπάλληλος που ζει με ενοίκιο σ' ένα δωμάτιο 20 τετραγωνικών μέτρων είναι κάτοχος ενός PC και 200 περίπου παιχνιδιών για υπολογιστή ενώ δεν αρκείται σε αυτά αλλά συμμετέχει και σε πολλά on-line παιγνίδια.

"Όταν γυρνάω το απόγευμα από τη δουλειά, κάθομαι μπροστά από τον υπολογιστή και ξεχνάω το χώρο και το χρόνο. Κάθε μέρα παίζω από πέντε έως δέκα ώρες, τα δε Σαββατοκύριακα, και πολλές φορές όχι μόνον, παίζω μέχρι αργά τη νύχτα. Το αγαπημένο μου παιχνίδι είναι το Civilazation. Ξέρω πάρα πολλά σχετικά με τα παιχνίδια των υπολογιστών. Χαλάω πολλά λεφτά κάθε μήνα για να αγοράσω καινούρια παιχνίδια.

Πριν πέντε χρόνια αγόρασα τον πρώτο μου υπολογιστή και από τότε άρχισε το πάθος μου με τα παιχνίδια. Πριν λίγο καιρό με εγκατέλειψε η φίλη μου, διότι δεν μπορούσε να με βλέπει να περνάω τόση ώρα μπροστά στον υπολογιστή. Νιώθω μόνος και χαμένος, δεν έχω λεφτά και φοβάμαι μήπως χάσω τη δουλειά μου.

Ο προϊστάμενος στη δουλειά νομίζει ότι είμαι ναρκομανής, αφού έχω συνεχώς μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια μου. Το γεγονός ότι χρησιμοποιώ πολύ τον υπολογιστή τον αφήνει αδιάφορο. Με απείλησε μάλιστα ότι αν δεν γίνω πιο αποδοτικός, θα με απολύσει. Από τότε προσπαθώ να συγκρατήσω το πάθος μου.  Φοβάμαι, όμως, ότι ο "εθισμός" με τον υπολογιστή γίνεται ολοένα και πιο έντονος. Αν χάσω τη δουλειά μου, θα με πνίξουν τα χρέη. Προσπάθησα πολλές φορές να σταματήσω τα παιχνίδια, όταν, όμως, δεν παίζω νιώθω σαν κάτι να μου λείπει». Οποίος πάντως τον βλέπει δεν μπορεί να πιστέψει ότι έχει απέναντι του κάποιο "εθισμένο" άτομο. Ωστόσο ο ίδιος έχει μανία με τους υπολογιστές. Κοιμάται λίγο, διότι θέλει να παίξει με τον υπολογιστή. Δεν έχει φιλενάδα, διότι δεν του περισσεύει χρόνος για έρωτες. Αν συνεχίσει έτσι, ίσως χάσει τη δουλειά του.

Και οι δύο που μας μίλησαν φαίνονται σε εμάς, που δεν τους συναναστρεφόμαστε καθημερινά, εξωτερικά εντελώς φυσιολογικοί. Ο εθισμός στο Internet ανήκει, όπως κι ο "εθισμός" στα τυχερά παιχνίδια, στους "μη συνδεόμενους με κάποιο υλικό" εθισμούς. Οι "εθισμένοι" στο Internet δεν παρορμώνται από κάποιο αρχικό ενθουσιασμό για τις on-line υπηρεσίες. Το Δίκτυο τους προσφέρει, λόγω των ποικίλων δυνατοτήτων του μια διαφυγή από την πραγματικότητα. Ο "εθισμένος" χάνει τον αυτοέλεγχο του όταν χρησιμοποιεί το Internet για παιγνίδια και στεναχωριέται όπως ο αλκοολικός, όταν είναι "off-line". Συνάμα, παραμελεί τις κοινωνικές του επαφές στην "πραγματική ζωή".

Εκτός αυτού, είναι σημαντικό να δούμε τον τρόπο ζωής του "παθόντος": ένας "εθισμένος" δεν μπορεί να ρυθμίσει ελεύθερα την καθημερινή του ζωή σύμφωνα με τις επιθυμίες του και τα σχέδια του. Νιώθει έναν έντονο εξαναγκασμό κι υποφέρει εξαιτίας αυτού.

 

 

Το ότι μπορεί κάποιος να εθιστεί στο Internet, είναι ακατανόητο για μερικούς ανθρώπους. Οι παθόντες δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν δημόσια το πάθος τους. Άλλωστε το ρητό της κοινωνίας του Internet είναι: "Επωφελήσου, κατανάλωσε και πέρασε ωραία". Απέναντι στους παθόντες παίζεται ένα άσχημο παιχνίδι κι ωραιοποιείται η κατάσταση. Θεωρώ επικίνδυνες τις περιοχές, στις οποίες το Internet επιδρά ως ένας εικονικός κόσμος. To κάθε μορφής Chat Rooms και κάτω από ορισμένες συνθήκες οι διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ανήκουν στην παραπάνω περίπτωση. Οι επισκέπτες συναντούν σ' αυτές ένα είδος κλειστού και προφυλασσόμενου εικονικού χώρου. Έτσι μερικοί μπορεί να "γοητευτούν" από τα “like” και να τον χρησιμοποιούν για να "δραπετεύσουν" από την πραγματικότητα.

Η ψυχολογική εξάρτηση δημιουργείται σιγά-σιγά με την πάροδο του χρόνου. Ο καθένας έχει, λίγο-πολύ, την τάση να "εθιστεί" στη χρήση του Internet. Η απόλαυση διαφόρων φαντασιώσεων δεν είναι εδώ και καιρό κριτήριο εθισμού. Κι οι κοινωνικές επαφές που δημιουργούνται μέσω του υπολογιστή δεν είναι χειρότερες από τις γνωριμίες της "πραγματικής" ζωής. Δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος "αυτοματισμός" που να δείχνει πως κανείς "εθίζεται" στις on-line υπηρεσίες και στις προσφορές τους. Οι περισσότεροι απ' αυτούς που πίνουν, δεν γίνονται κι αυτόματα αλκοολικοί.

Κίνδυνος υπάρχει γι' αυτούς που δεν χρησιμοποιούν το μέσο για κάποιο σκοπό. Αυτοί οι άνθρωποι θα έπρεπε να μιλήσουν για τα αισθήματα και τους φόβους τους. Κι ο καθένας θα πρέπει να αντιληφθεί και να πάρει στα σοβαρά τις προσωπικές του ευαισθησίες κατά τη χρησιμοποίηση του Internet.

Πηγές

Περιοδικό chip 1966

Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

Εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Α.Π.Ε.

Διαδίκτυο