Δευτέρα 27 Μαΐου 2024

Ράινχαρντ Χάιντριχ και η απόπειρα δολοφονίας του 27.5.1942

 

Η διαλυμένη, από την αντιαρματική χειροβομβίδα, Μερσέντες του Ράινχαρντ Χάιντριχ. Ο ίδιος επιβίωσε της σκηνής, για να υποκύψει τελικά μερικές ημέρες αργότερα, συνεπεία των τραυμάτων του. (πηγή: Wikipedia)

 


Ο Ράινχαρντ Όιγκεν Τρίσταν Χάιντριχ (Reinhard Eugen Tristan Heydrich, 7 Μαρτίου 1904 - 4 Ιουνίου 1942), με προσωνύμιο Der Henker (ο Δήμιος) ήταν στέλεχος των SS, ο δεύτερος στην ιεραρχία μετά τον Χάινριχ Χίμλερ. Πρωτοστάτησε στη Τελική Λύση, το σχέδιο των Ναζί για το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα. Θεωρούνταν εξαιρετικά φιλόδοξος και ψυχρός υπολογιστής χωρίς κανένα οίκτο και γι' αυτό έφερε τα προσωνύμια «Το ξανθό κτήνος» (από τους ίδιους τους SS) και «Δήμιος Χάιντριχ».

Το 1931 γίνεται μέλος του Ναζιστικού κόμματος και εντάσσεται στα SS. Εκείνη την εποχή, ο αρχηγός τους Χίμλερ αναζητούσε ένα νέο για να του αναθέσει τη δημιουργία και οργάνωση μιας μυστικής εσωτερικής υπηρεσίας ασφαλείας. Σε μια συνέντευξή του με τον νεαρό Ράινχαρντ εντυπωσιάστηκε από τις απαντήσεις του και του ανάθεσε τη σημαντική αυτή εργασία, τη δημιουργία της SD (Sicherheitsdienst), της υπηρεσίας ασφαλείας της SS. Η μεγάλη εργατικότητα και ο ζήλος του είχαν ως αποτέλεσμα την επιτυχή συγκρότηση της SD και του εξασφάλισαν ταχεία ανέλιξη στην ιεραρχία των SS.

 

Με την ανάληψη της εξουσίας από τους Ναζί το 1933, οι Χίμλερ και Χάιντριχ επέβλεψαν τις μαζικές συλλήψεις κομμουνιστών, καθολικών πολιτικών, συνδικαλιστών και όλων όσοι ήταν αντίθετοι στο Χίτλερ και το Κόμμα του. Οι συλληφθέντες έφθασαν σε τέτοιον αριθμό, ώστε η κράτησή τους σε συμβατικές φυλακές δημιούργησε μεγάλο πρόβλημα. Έτσι, ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο πυρομαχικών στο προάστιο Νταχάου (Dachau) του Μονάχου μετατράπηκε στο πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης για πολιτικούς κρατούμενους. Εκεί, οι κρατούμενοι υποχρεώνονταν σε στρατιωτική πειθαρχία και αυστηρούς κανόνες. Η παραβίασή τους είχε ως συνέπεια τιμωρίες – βασανιστήρια. Σε βαρύτερα «παραπτώματα» η τιμωρία ήταν ο απαγχονισμός ή ο τυφεκισμός. Στην πύλη του στρατοπέδου υπήρχε η επιγραφή «Arbeit Macht Frei» (=Η εργασία απελευθερώνει).

Το «πείραμα» του Στρατοπέδου Νταχάου κρίθηκε επιτυχημένο τόσο, ώστε σύντομα δημιουργήθηκαν και άλλα στο Μπούχενβαλντ (Buchenwald), στο Ζαξενχάουζεν (Sachsenhausen) και στο Λίχτενμπουργκ (Lichtenburg). Τον Απρίλιο του 1935, ο Χίμλερ εμπιστεύθηκε την υπαρχηγία της νεοδημιουργημένης Γκεστάπο (Gestapo, Geheime Staatspolizei) στον Χάιντριχ. Ωστόσο, ο Χίμλερ ελάχιστα ασχολείτο με αυτήν και ο Χάιντριχ ασκούσε ουσιαστικά καθήκοντα αρχηγού της.

Ο Χάιντριχ συνέβαλε, επίσης, στις εκκαθαρίσεις, στις οποίες προέβη ο Ιωσήφ Στάλιν στον Ερυθρό Στρατό παρέχοντας του όσα στοιχεία κατάφερναν να συγκεντρώσουν οι πράκτορές του στην τότε Σοβιετική ηγεσία. Την πρακτική αυτή ακολούθησε και για αρκετούς Γερμανούς ανώτατους αξιωματικούς, οι οποίοι δεν ήταν οπαδοί του Χίτλερ, όπως ο Υπουργός Πολέμου Βέρνερ φον Μπλόμπεργκ (Werner von Blomberg) και ο αρχηγός του Γερμανικού Επιτελείου Στρατού Βέρνερ φον Φριτς (Werner von Fritsch). Μετά την απομάκρυνσή τους, ο Χίτλερ ανέλαβε και την Αρχιστρατηγία.

 

Οι βλέψεις του Χίτλερ για την Αυστρία έδοσαν την ευκαιρία δράσης στον Χάιντριχ: Ενθάρρυνε τους εγχώριους Ναζιστές στη διασπορά στη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας και στην εκτέλεση δολιοφθορών.

Τα μέτρα και οι φροντίδες του Χάιντριχ εντυπωσίασαν τον Χίτλερ, ο οποίος το Σεπτέμβρη του 1941 τον «αντάμειψε» διορίζοντάς τον «Προτέκτορα [Προστάτη] του Ράιχ» (Reichproteκtor) στη Βοημία και Μοραβία (Τσεχία). Ο Χάιντριχ εγκαθίσταται στην Πράγα και αμέσως σχεδόν με την άφιξή του εγκαθιδρύει το πρώτο γκέτο στο Τερεζίενσταντ (Theresienstadt). 

Η Τσεχοσλοβακία αρχίζει να ζει κάτω από διαρκή τρόμο καθώς ο Χάιντριχ εξαπολύει ανηλεή διωγμό κατά της Τσεχικής αντίστασης. Στην εκεί θητεία του ο Χάιντριχ αποκτά το προσωνύμιο «Ο Χασάπης της Πράγας». Παράλληλα, αναπτύσσει μια αντιφατική πολιτική με τους Τσέχους εργάτες, προσφέροντάς τους  ανταμοιβές όταν ξεπερνούσαν τα πλάνα παραγωγής. Οι Τσέχοι αντιστασιακοί, ωστόσο, δεν είναι καθόλου διατεθειμένοι να του επιτρέψουν να τους διαλύσει ολοκληρωτικά και οργανώνουν την «απάντησή» τους με τη βοήθεια των Βρετανών. 

«Επιχείρησης Ανθρωποειδές»

Στις 27 Μαΐου 1942, ένα κομβικό γεγονός έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η «Επιχείρηση Ανθρωποειδές», η κωδική ονομασία για την τολμηρή δολοφονία του Ράινχαρντ Χάιντριχ, εκτελέστηκε από δύο γενναίους στρατιώτες, τον Σλοβάκο Γιόζεφ Γκάμπτσικ και τον Τσέχο Γιαν Κούμπις. Η επιχείρηση αυτή, η οποία σχεδιάστηκε από την εξόριστη κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας με την υποστήριξη της βρετανικής Special Operations Executive (SOE), αποτέλεσε μια σημαντική στιγμή στην αντίσταση κατά της ναζιστικής κατοχής στην Ευρώπη.

Το σκηνικό της «Επιχείρησης Ανθρωποειδές» ήταν μια Ευρώπη που βυθιζόταν στη δίνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι το 1941, η Τσεχοσλοβακία βρισκόταν υπό τη σιδηρά μέγκενη της ναζιστικής Γερμανίας, αφού είχε καταληφθεί τον Μάρτιο του 1939, και στη συνέχεια μετατράπηκε σε Προτεκτοράτο της Βοημίας και της Μοραβίας.

Την ιδέα για τη δολοφονία του Χάιντριχ συνέλαβε η εξόριστη τσεχοσλοβακική κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρόεδρο Έντβαρτ Μπένες, η οποία είχε ως έδρα το Λονδίνο. Στόχος της ήταν να κλονίσει τη ναζιστική κυριαρχία στην Τσεχοσλοβακία και να εμψυχώσει τα κινήματα αντίστασης σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη. Οι Γκάμπτσικ και Κούμπις, και οι δύο κάτω των 30 ετών, επιλέχθηκαν για την αποστολή. Υποβλήθηκαν σε εκτεταμένη εκπαίδευση στην Αγγλία υπό την επίβλεψη της SOE, η οποία περιελάμβανε αυστηρή σωματική προετοιμασία, χειρισμό όπλων και χρήση εκρηκτικών. Έπειτα, στις 29 Δεκεμβρίου 1941, έπεσαν με αλεξίπτωτο στην Τσεχοσλοβακία, μαζί με άλλους πράκτορες.


Κατά την άφιξή τους, οι Γκάμπτσικ και Κούμπις αντιμετώπισαν πολλές προκλήσεις. Έπρεπε να έρθουν σε επαφή με τις τοπικές ομάδες αντίστασης, να εξασφαλίσουν κρησφύγετα και να σχεδιάσουν σχολαστικά τη δολοφονία. Η επιτυχία της επιχείρησης εξαρτιόταν από τον ακριβή συγχρονισμό, τον συντονισμό και το στοιχείο του αιφνιδιασμού.

Το πρωί της 27ης Μαΐου 1942, οι Γκάμπτσικ και Κούμπις έθεσαν σε εφαρμογή την επιχείρησή τους. Ο Χάιντριχ έχει φθάσει τότε στο απόγειο της υπεροψίας του και απολάμβανε να μετακινείται με μια ανοιχτή πράσινη Μερτσέντες από την Πράγα στη γενέτειρά του χωρίς ένοπλη συνοδεία. Βασιζόταν στην πεποίθηση ότι ο πληθυσμός τον συμπαθεί, ύστερα από την πολιτική που ακολούθησε, και η αντίσταση είχε συντριβεί από την Γκεστάπο. Οι αντιστασιακοί γνώριζαν τη ρουτίνα του Χάιντριχ, συμπεριλαμβανομένης της διαδρομής του από την κατοικία του προς το γραφείο του στο Κάστρο της Πράγας. Το επιλεγμένο σημείο ενέδρας ήταν μια κλειστή στροφή του δρόμου, όπου η καμπριολέ Mercedes του Χάιντριχ θα έπρεπε να επιβραδύνει σημαντικά.

 

Καθώς το αυτοκίνητο πλησίαζε, ο Γκάμπτσικ βγήκε στον δρόμο και προσπάθησε να πυροβολήσει με το υποπολυβόλο Sten του, αλλά αυτό μπλόκαρε. Απτόητος, ο Κούμπις έριξε μια τροποποιημένη αντιαρματική χειροβομβίδα που εξερράγη κοντά στο όχημα, προς το μέρος του Χάιντριχ. Η έκρηξη ήταν τόσο ισχυρή που διέλυσε τον δεξιό πίσω τροχό του αυτοκινήτου και τραυμάτισε σοβαρά τον Χάιντριχ, με αποτέλεσμα να υποκύψει τελικά στα τραύματά του στο νοσοκομείο στις 4 Ιουνίου 1942.

Αμέσως μετά τη δολοφονία του Χάιντριχ ακολούθησε βίαιη καταστολή από τους Ναζί. Από τη μία, εξαπολύθηκε λυσσώδες ανθρωποκυνηγητό για τον εντοπισμό των δραστών. Οι Γκάμπτσικ και Κούμπις, μαζί με άλλους πράκτορες, εντοπίστηκαν τελικά στον καθεδρικό ναό των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στην Πράγα. Μετά από μια σφοδρή μάχη με πυροβόλα όπλα στις 18 Ιουνίου 1942, και οι δύο άνδρες, μαζί με τους συντρόφους τους, επέλεξαν να αυτοκτονήσουν παρά να συλληφθούν. 

 

Από την άλλη, ο Χίτλερ και ο Χίμλερ διέταξαν άγρια αντίποινα. Τα χωριά Λίντιτσε και Ležáky αφανίστηκαν, με τις οδηγίες του Φύρερ να ορίζουν: «Εκτελέστε όλους τους άνδρες. Μεταφέρετε όλες τις γυναίκες σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Συγκεντρώστε τα παιδιά που είναι κατάλληλα για Γερμανοποίηση, στη συνέχεια τοποθετήστε τα σε οικογένειες SS στο Ράιχ και αναθρέψτε τα υπόλοιπα παιδιά με άλλους τρόπους. Κάψτε το χωριό και ισοπεδώστε το εντελώς».

Ο θάνατος του Χάιντριχ αποτέλεσε σημαντικό πλήγμα για τη ναζιστική διοίκηση και το ηθικό του Ράιχ. Διέκοψε τις επιχειρήσεις των SS και της Γκεστάπο και έδειξε ότι οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι των Ναζί ήταν ευάλωτοι. Η δολοφονία ενίσχυσε επίσης την αποφασιστικότητα των Συμμάχων και την υποστήριξη των κινημάτων αντίστασης σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη. Η «Επιχείρηση Ανθρωποειδές» έγινε σύμβολο θάρρους και θυσίας, εμπνέοντας αμέτρητες πράξεις αντίστασης κατά των Ναζί.

Πηγές:

https://www.kathimerini.gr/istoria/563041765/san-simera-27-ma-oy-1942-apopeira-dolofonias-toy-raincharnt-chaintrich-sto-plaisio-tis-epicheirisis-anthropoeides

https://www.kathimerini.gr/culture/books/825549/i-epicheirisi-anthropoeides/

https://el.wikipedia.org/wiki/Ράινχαρντ_Χάιντριχ

https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/reinhard-heydrich-in-depth

https://www.kz-gedenkstaette-dachau.de/historischer-ort/kz-dachau-1933-1945/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου