25 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1974 - Η Επανάσταση των Γαρυφάλλων

-->

Στρατιωτικό κίνημα αριστερών αξιωματικών στην Πορτογαλία, που οδήγησε στην κατάλυση της δικτατορίας και την επαναφορά της Δημοκρατίας, μετά 48 χρόνια.

Εκδηλώθηκε τις πρωινές ώρες της 25ης Απριλίου 1974 και ήταν σχεδόν αναίμακτο, με τέσσερις μόνο νεκρούς. Έμεινε στην ιστορία ως «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» («Revolucao dos Cravos» στα πορτογαλικά), επειδή πολλοί κυβερνητικοί στρατιώτες είχαν τοποθετήσει στις κάννες των όπλων τους γαρύφαλλα, με την προτροπή των εξεγερμένων κατοίκων.

Η Πορτογαλία από τις 26 Μαΐου 1926 κυβερνιόταν δικτατορικά, από τους στρατιωτικούς, που είχαν ανατρέψει το εύθραυστο δημοκρατικό καθεστώς. Στους κόλπους της χούντας αναδείχθηκε η προσωπικότητα του καθηγητή οικονομικών Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ, ο οποίος κυβέρνησε από το 1932 έως το 1968, όταν λόγω εγκεφαλικού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την εξουσία. Ο Σαλαζάρ δημιούργησε το «Νέο Κράτος», ένα καθεστώς με πολλά στοιχεία φασισμού. Τον διαδέχθηκε ο καθηγητής Νομικής Μαρσέλο Καετάνο, ο οποίος κυβέρνησε ως το 1974, όταν ανετράπη από τους στρατιωτικούς.

Στις αρχές της δεκαετίας του '70, η Πορτογαλία αιμορραγούσε οικονομικά. Η προσπάθεια διατήρησης της αποικιακής της δύναμης απορροφούσε το 40% του προϋπολογισμού. Κάποιοι από τους χαμηλόβαθμους στρατιωτικούς, που ήταν δυσαρεστημένοι από την πορεία της χώρας και την επαγγελματική τους εξέλιξη, συγκρότησαν το «Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων», με σκοπό να αλλάξουν την κατάσταση.

Με απόλυτα συνωμοτικό τρόπο και κάτω από τη μύτη της δικτατορίας Καετάνο, αποφάσισαν να κινηθούν δυναμικά το ξημέρωμα της 25ης Απριλίου 1974, με αρχηγό τον ταγματάρχη Οτέλο Σαράιβα ντε Καρβάλιο. Τα συνθηματικά της εξέγερσης θα ήταν δύο τραγούδια. Το πρώτο με τίτλο «Μετά το Αντίο» («E depois do adeus»), με ερμηνευτή τον Πάουλο ντε Καρβάλιο, εκπροσωπούσε τη χώρα στον διαγωνισμό της Γιουροβίζιον, που γινόταν αργά το βράδυ της 24ης Απριλίου και αποτέλεσε το γενικό

πρόσταγμα για τους πραξικοπηματίες. Το δεύτερο τραγούδι με τίτλο «Γκράντολα, μελαψή πόλη» («Grandola, Vila Morena») του αντιστασιακού τραγουδιστή Ζέκα Αφόνσο, ακούστηκε στις 12:20 τα ξημερώματα από το κρατικό ραδιόφωνο, δίνοντας το έναυσμα της εξέγερσης.

Έξι ώρες αργότερα, το δικτατορικό καθεστώς είχε σχεδόν καταρρεύσει. Οι χιλιάδες κόσμου, που, εν τω μεταξύ, είχαν πλημμυρίσει τους δρόμους της Λισαβόνας, προέτρεψαν τους κυβερνητικούς στρατιώτες να ενωθούν με τους επαναστάτες και να βάλουν στις κάννες των όπλων τους από ένα κόκκινο γαρύφαλλο, που την εποχή της άνοιξης αφθονούν στην Πορτογαλία.

Ο δικτάτορας Καετάνο αργά το απόγευμα αναχώρησε για τη Βραζιλία και δεν επέστρεψε ποτέ στη χώρα, μέχρι το 1980 που πέθανε. Τη διακυβέρνηση της Πορτογαλίας θα αναλάβει για τα επόμενα δύο χρόνια η επταμελής «Χούντα Εθνικής Σωτηρίας», με επικεφαλής τον στρατηγό Αντόνιο Ριμπέιρο ντε Σπίνολα. Την περίοδο αυτή δόθηκε στους κόλπους της σκληρή μάχη για την εξουσία μεταξύ αριστερών και δεξιών αξιωματικών. Η επικράτηση των μετριοπαθών δυνάμεων οδήγησε στο σημαδιακό 1976. Το έτος αυτό ψηφίστηκε το νέο δημοκρατικό Σύνταγμα κι έγιναν οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές, που ανέδειξαν στην Προεδρία τον στρατηγό Αντόνιο Ραμάλιο Εάνες και στην πρωθυπουργία τον σοσιαλιστή Μάριο Σοάρες. Η Πορτογαλία μπήκε οριστικά σε δημοκρατική ρότα και το 1986 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ως άμεσο αποτέλεσμα της επικράτησης των επαναστατών ήταν η διάλυση της αποικιοκρατικής Πορτογαλίας. Η Γουϊνέα - Μπισάου κέρδισε την ανεξαρτησίας της το 1974 κι ένα χρόνο αργότερα η Μοζαμβίκη, η Αγκόλα, το Σάο Τομέ ε Πρίνσιπε και τα Νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου.

Η «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» προκάλεσε το «τρίτο κύμα του εκδημοκρατισμού», όπως το ονόμασε ο γνωστός πολιτικός επιστήμονας Σάμιουελ Χάντιγκτον, που εξαπλώθηκε στην Ελλάδα (24 Ιουλίου 1974), την Ισπανία (1975) και τη Λατινική Αμερική.

http://www.sansimera.gr/archive/articles/show.php?id=252&feature=Revolucao_dos_Cravos

Η ΟΜΟΤΙΤΛΗ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΑΡΥΦΑΛΛΩΝ

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΥΠΟΘΕΣΗ
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΑΡΥΦΑΛΛΩΝ(CAPITAES DE ABRIL/ APRIL CAPTAINS) της Μαρία Ντε Μεντέιρος
με τους Stefano Accorsi, Maria de Medeiros , Joaquim de Almeida , Frederic Pierrot
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ-2000-119′
Στην Πορτογαλία, τη νύχτα της 24ης προς την 25η Απριλίου του 1974, το ραδιόφωνο αναμεταδίδει ένα απαγορευμένο τραγούδι, την «Grandola». Θα μπορούσε να είναι μια μικρή επαναστατική πράξη ενός εξεγερμένου δημοσιογράφου. Στην περίπτωση αυτή η πραγματικότητα ξεπερνά κάθε λογική εκτίμηση. Το τραγούδι που ακούγεται αποτελεί το σύνθημα μιας στρατιωτικής κινητοποίησης που οργάνωσε το Κίνημα Ενόπλων Δυνάμεων (ΚΕΔ) και που έμελλε να αλλάξει την όψη και το μέλλον της μικρής αυτής χώρας αλλά και πολλών μεγάλων περιοχών της Αφρικής.
Στις τρεις το πρωί, οι επαναστάτες παρελαύνουν στη Λισσαβόνα. Μέσα σε 24 ώρες και με την ενεργή συμπαράσταση και συμμετοχή του ξεσηκωμένου λαού, η πιο παλιά δικτατορία της Ευρώπης ανατρέπεται μετά από 48 ολόκληρα χρόνια.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Βραβείο Καλύτερης Ταινίας 24ο Mostra Sao Paulo 2000
Βραβείο Κοινού Arcachon 2000
Βραβείο Κοινού Cinessone 2000
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας, Πορτογαλία 2001
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ηθοποιού, Πορτογαλία 2001
Επίσημη Εκλογή για το βραβείο Un Certain Regard στο Φεστιβάλ των Καννών 2000
Στις 25 Απριλίου στην Πορτογαλία Στρατός και Λαός ανατρέπουν τη δικτατορία που κυβερνούσε επί 48 χρόνια!
Της πολυβραβευμένης ηθοποιού Μαρία Ντε Μεντέιρος στην πρώτη της σκηνοθετική δουλειά
Με αφορμή τη συμπλήρωση 35 χρόνων από την Επανάσταση των Γαρυφάλλων

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ 23/04/2009

ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Το αναίμακτο πραξικόπημα στην Πορτογαλία το 1974, που ανέτρεψε το δικτατορικό καθεστώς του Σαλαζάρ, μέσα από την ιστορία δύο νεαρών αξιωματικών που πήραν μέρος στην «επανάσταση των γαρυφάλλων», όπως έμεινε γνωστή, παρουσιάζει στην πρώτη της σκηνοθεσία η γνωστή ηθοποιός Μαρία ντε Μεντέιρος. Μια μοναδική στο είδος της επανάσταση, που σε κάνει να εύχεσαι όλες οι επαναστάσεις να γίνονταν με τον ίδιο αναίμακτο τρόπο. Παρά τις παραλείψεις και την κάπως επιφανειακή αντιμετώπισή της, η ταινία έχει ρυθμό, πάθος και μιαν ειλικρίνεια που σε παρασύρουν.

Κ. ΤΕΡΖΗΣ-ΑΥΓΗ

Φαντάζεστε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα με τα τανκς να σταματούν στα κόκκινα φανάρια ενώ οδηγούνται προς την κατάληψη της εξουσίας; Υπάρχει μια τέτοια σκηνή στην ταινία της ηθοποιού Μαρία ντε Μεντέιρος (πρωτότυπος τίτλος «Λοχαγοί του Απρίλη») και απηχεί όντως την πραγματικότητα εκείνου του πρωινού της 25ης Απριλίου του 1974. Εκείνη τη νύχτα το ραδιόφωνο έπαιξε ένα απαγορευμένο τραγούδι, την «Grandola», σήμα που ήταν το “πράσινο φως” για το κίνημα που σκόπευε να βάλει τέλος στη μακροβιότερη δικτατορία της Ευρώπης, που για 48 χρόνια όχι μόνο καταπίεζε τους Πορτογάλους αλλά παράλληλα διαδραμάτιζε κρίσιμο ρόλο στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό-αποικιοκρατικό στάτους, με τον πόλεμο στην Αγκόλα και στις άλλες αποικίες. Μέσα στις πρώτες ώρες το κίνημα των νέων και χαμηλόβαθμων αξιωματικών κέρδισε τη συμπαράσταση και τη συμμετοχή του ξεσηκωμένου λαού, και η δικτατορία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος, σχεδόν αναίμακτα.

Η ταινία επικεντρώνεται στα όσα έπραξε εκείνη την ιστορική ημέρα ο λοχαγός Σαλγκουέιρο Μάγια, ένας από τους αφανείς πρωταγωνιστές της επανάστασης, που μετά την επικράτησή της αποσύρθηκε διακριτικά, χωρίς να διεκδικήσει την “αποκατάστασή” του, και πέθανε από καρκίνο στα 1992. Η Μαρία ντε Μεντέιρος στην πρώτη της σκηνοθεσία για ταινία μεγάλου μήκους καταφέρνει να δώσει ικανοποιητικά την ατμόσφαιρα της εποχής, έστω κι αν η αναπαράσταση έχει έναν σχεδόν οπερετικό χαρακτήρα (η σκηνή στην πλατεία όπου οι άνθρωποι της δικτατορίας πυροβολούν στο πλήθος σκοτώνοντας έξι άτομα “ξεπερνιέται” γρήγορα και ανώδυνα, σχεδόν σαν να μην συνέβη, καθώς δεν “δένει” με την προσέγγιση που έχει επιλεγεί…). Και μια κρίσιμη “λεπτομέρεια”: Η φωνή του «Οσκαρ» που ακούγεται από τον ασύρματο να συντονίζει τη δράση των επαναστατών είναι του τότε ταγματάρχη και πρωταγωνιστή του κινήματος Οτέλο ντε Καρβάλιο, ο οποίος «επαναλαμβάνει» κινηματογραφικά τον ρόλο που είχε διαδραματίσει εκείνες τις ημέρες, με το κωδικό όνομα Οσκαρ…

Ι. ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ-ΤΟ ΒΗΜΑ

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο της πορτογαλέζας ηθοποιού Μαρία Ντε Μεντέιρος, μια αναδρομή στα γεγονότα της νύχτας της 24ης προς την 25η Απριλίου του 1974, όταν στρατός και λαός ενώθηκαν για την ανατροπή της δικτατορίας που κυβερνούσε τη χώρα επί περίπου μισό αιώνα. Ενδιαφέρον θέμα, αλλά χάνει σε συγκίνηση.

http://evdomos.wordpress.com/2009/04/23/