ΑΝΑΣΤΑΣΗ: Έθιμα και παραδόσεις

Η διάθεση και η λαϊκή παράδοση για μια μεγάλη ανοιξιάτικη γιορτή υπήρχαν πολλά χρόνια πριν στην Ελλάδα, αλλά με τη χριστιανική διδασκαλία η Ανάσταση του Χριστού ήταν ό,τι καλύτερο και πιο συμβολικό μπορούσε να συνοδεύσει τη χαρά όλων των ανθρώπων, για την ανανέωση και την ελπίδα της δημιουργίας.

Η Λαμπρή (όνομα που το δίδαξε επίσης η Εκκλησία) είναι η με­γαλύτερη γιορτή για τον Έλλη­να, που χαίρεται πραγματικά και βαθύ­τατα, επειδή αναστήθηκε ο Χριστός. Χαί­ρεται που ο Χριστός νίκησε τους εχθρούς του, τον Ιούδα, τον Καϊάφα, τον Πιλάτο, τους Εβραίους, τον Άδη και βγή­κε θριαμβευτής, «θανάτω θάνα­τον πατήσας».

Ο Χριστός γυρίζει τώρα παντού στο ύπαιθρο, ώσπου να έρθει η ημέρα της Ανάληψης, γι' αυτό και είναι χαρά Θεού η έξο­δος των ανθρώπων για την Ανά­σταση, στα ξάγναντα και στ' αλώ­νια, για το φαγοπότι και τον χο­ρό.

Με τη λέξη «Ανάσταση» εννο­ούμε γενικά την ημέρα του Πά­σχα. Αλλά εννοούμε ειδικότερα και την ώρα του «Χριστός Ανέστη», τα μεσάνυχτα της παραμονής. Έχουμε όμως τρεις «αναστάσεις»: Την «πρώτη», που είναι η προαναγγελτική του Μ. Σαββάτου, την κυρίως Ανάσταση, που γίνεται στις 12 τη νύχτα ή το χάραμα της Κυριακής του Πάσχα (Επτάνησα), και τη «δεύτερη Ανάσταση», που γίνε­ται το απόγευμα της Κυριακής.

► Η νυχτερινή ώρα της Ανάστασης έχει στη Ελλάδα τη μεγαλύτερη γραφικό­τητα, γιατί γίνεται στο ύπαιθρο (μοιά­ζει με έξοδο στον τάφο του Χριστού) κι όλος ο κόσμος συμμετέχει στο ιερό γε­γονός, κρατώντας ένα αναμμένο κερί («προσέλθωμεν λαμπαδηφόροι...»), φορώντας τα καλύτερα και πιο καθαρά ρούχα («λαμπροφορεί») και εκδηλώ­νοντας τη χαρά του, με κοινωνικά αι­σθήματα αγάπης και αλληλεγγύης.

► Οι θόρυβοι χαράς που γίνονται, όταν ο παπάς εκφωνεί το «Χριστός Ανέστη» κρότοι, πυροβολισμοί, σπάσιμο αγγεί­ων κ.λπ.) έχουν πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει πρώτα μέσα στον θόρυβο το στοιχείο της αποδίωξης των δαιμονι­κών, που είναι και ειδωλολατρικό και χριστιανικό. Υπήρχε πάντα στους λαούς η δοξασία ότι τα βλαβερά και δυσμενή πνεύματα διώχνονται με θορύβους εκφοβιστικούς. Οι αρχαίοι Έλληνες χτυ­πούσαν χάλκινα σκεύη και λέβητες, για την αποδίωξη δαιμόνων και μιασμάτων. Ας σημειωθεί ότι το έθιμο των θορύ­βων δεν είναι άγνωστο και στους άλ­λους χριστιανικούς λαούς, μόνο που διαφέρουν οι ημέρες τους. Οι ρωμαιο­καθολικοί το εκτελούν τη Μ. Πέμπτη ή τη Μ. Παρασκευή και το λένε vacarne des tenebres. Είναι η κατάλληλη ώρα να κυνηγηθούν οι δαίμονες, επειδή με τον θάνατο του Χριστού βρίσκουν την ευκαιρία να δράσουν.

► Η «δεύτερη Ανάσταση» γίνεται το απόγευμα της Κυριακής. Λέγεται και Αγάπη, γιατί δίνει την ευκαιρία συμφι­λιώσεων και αδελφικών ασπασμών. Η Εκκλησία επίσης όρισε να μεταφράζεται το Ευαγγέλιο του εσπερινού της Αγάπης και να διαβάζεται σε πολλές γλώσσες. Είναι κάτι που συγκινεί και δίνει την εντύπωση πασχαλινής ενότητας των εθνών.

Συνήθως μετά την απόλυση (ιδιαίτερα στα χωριά) όλοι οι ενορίτες ανταλλάσσουν το φίλημα της Αγάπης, αρχίζοντας από τον παπά. Άλλοτε κάθονταν σε κοινό τραπέζι, που έμοιαζε πραγματικά με την αποστολι­κή «αγάπη». Την ημέρα αυτή έκαναν κατά προτίμηση και τις «αδελφοποιίες». Έτσι οι «αδελφοποιτοί» ένιωθαν ιερότερο τον δεσμό τους.

του βαςιλη μαλιςιοβα

ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ ΑΠΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ