ΠΑΝΑΜΕΖΙΚΑ ΚΑΠΕΛΑ

Ο... καπελάς του Παναμά

Το πιο στιλάτο καπέλο του καλοκαιριού πρωτοφορέθηκε από χρυσοθήρες, έγινε διάσημο στο κεφάλι ενός προέδρου και αποθεώθηκε ως αξεσουάρ των ροκ σταρ.

Όταν ακούμε «Panama hat», το μυαλό μας ταξιδεύει σε μια στερεοτυπική εικόνα του Σον Κόνερι. Είναι από μια μέτρια ταινία του με τον Λόρενς Φίσμπερν, το «Αναζητώντας τη δικαιοσύνη». Η μοναδική επιτυχία της ήταν ότι ενέπνευσε πριν από λίγα χρόνια τη Louis Vuitton να ξαναντύσει τον Κόνερι με το καπέλο και τα σα­φάρι, για χάρη της διαφημιστικής της καμπάνιας.

Αν θέλουμε να είμαστε απο­λύτως ακριβείς, η κινηματογρα­φική βιομηχανία απλώς διέδωσετο μυστικό της κομψότητας του συγκεκριμένου αξεσουάρ. Ο κύ­ριος υπαίτιος για τη δημοφιλία τού υπήρξε πρόεδρος της Αμερικής και έφερε το πασίγνωστο όνομα Θίοντορ Ρούζβελτ. Όνομα που συν­δέθηκε με την κατασκευή της Διώ­ρυγας του Παναμά και την επιτυ­χή διεκδίκηση της εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών από την Κολομβία.

Πώς συνδυάζονται όλα αυτά; Αρκεί να θυμηθούμε ότι ο Πανα­μάς, πριν από την κατασκευή της διώρυγας, ήταν ισθμός και το πέ­ρασμα μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Ακτής της Αμερικής, αλλά και το λιμάνι απ' όπου έφευγαν τα πλοία με προϊόντα της Λατινικής Αμερικής και προορισμό την Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη. Ένα από τα προϊόντα ήταν και τα πλεκτά καπέλα του Εκουαδόρ, φτιαγμένα από ένα είδος φοίνικα (toquilla) που βρίσκεται σε αφθονία στη χώρα. Οταν έφταναν τα Jipijapas -όπως έλεγαν τότε τα Panama hats- στον προορισμό τους, ουδείς θυμόταν τη χώρα πα­ραγωγής τους, παρά μόνο το λι­μάνι απ' όπου ξεκίνησαν. Αλλά και όσα παρέμεναν προς πώληση στον Παναμά, αγοράζονταν κατά εκατοντάδες από τους χρυσοθήρες που περνούσαν από τον ισθμό την εποχή του Πυρετού του Χρυσού γύρω στο 1849 και ήθελαν να προ­στατευτούν από τον καυτό ήλιο της Καλιφόρνιας. Και για εκείνους ήταν «καπέλα του Παναμά».

Πριν από την κατασκευή της διώρυγας, λοιπόν, η δημοτικότητα του καπέλου ήταν γεγονός ανά­μεσα στις εργατικές τάξεις. Ωστό­σο, ο πάντα απρόβλεπτος Ρούζβελτ θα προέβαινε σε μια κίνηση που θα άλλαζε για πάντα την ιστορία του Panama hat: εμφανίστηκε στα εγκαίνια της νέας διώρυγας στις 16 Νοεμβρίου 1906 φορώντας ένα τέτοιο πάνω από το λινό του κοστούμι. Το νέο διαδόθηκε ακα­ριαία και οι ευκατάστατοι άντρες της εποχής άρχισαν να ψάχνουν για τα ανώτερα ποιοτικά καπέλα του Παναμά.

Τα χαρακτηριστικά, πάντως, ενός ποιοτικού Panama hat δεν έχουν αλλάξει από τότε. Πολύ σημαντική παραμένει η πυκνότητα της ύφανσης, το ελαφρύ του βάρος και η ικανότητα του να αφήνει το κεφάλι να αναπνέει. Σύμφωνα επίσης με τους ειδικούς, ένα αυ­θεντικό Panama hat είναι χειρο­ποίητο, μπορεί να διπλωθεί για να μεταφερθεί σε βαλίτσα χωρίς να χάσει τη φόρμα του, ενώ αποδει­κνύεται και πολύ αποτελεσματικό σε μια ξαφνική βροχή, αφού εμ­ποδίζει το νερό να το διαπεράσει.

Γενικώς, τα χειροποίητα Panama hat χωρίζονται σε τρεις κα­τηγορίες. Το standard, το fino και το super fino, που έχει πίσω του περισσότερες από χίλιες ώρες ερ­γασίας, περιέχει και μεταξωτές ίνες και πωλείται σε τιμές που ξε­κινούν από 5 χιλιάδες ευρώ.

Τουλάχιστον ο Κόνερι πρό­λαβε να φορέσει αυθεντικό Panama hat. Γιατί σύμφωνα με τους Financial Times, η παραγωγή του καπέλου στο Εκουαδόρ έχει μπροστά της μόλις 15 – 20 χρόνια ζωής, προτού αφανιστεί από τις κινεζι­κές απομιμήσεις. Τα γυρίσματα της ιστορίας... Οταν ο Ρούζβελτ υιοθε­τούσε την πολιτική των Ανοικτών θυρών στις σχέσεις με την Κίνα, υπερασπιζόμενος την κινεζική κυ­ριαρχία στο κινεζικό έδαφος με αν­τάλλαγμα την ισότιμη πρόσβαση σε αυτή την πλούσια ασιατική αγο­ρά, σίγουρα δεν μπορούσε να φαν­ταστεί ότι εκατό χρόνια αργότερα, η Κίνα θα ήταν η αιτία που το αγα­πημένο του καπέλο είναι είδος προς εξαφάνιση.

Από την Ελίζα Μπενβενίστε

Περιοδικό GK 07/2009