Γιατί άργησε το Μουσείο της Ακρόπολης

Στην ανάρτησή μας http://boraeinai.blogspot.com/2009/07/blog-post_852.html είχαμε παρουσιάσει τις απόψεις δύο στελεχών του ΠΑΣΟΚ για το ίδιο θέμα. Σήμερα παρουσιάζουμε τις απόψεις του ανεξάρτητου βουλευτή κ. Πέτρου Τατούλη που διετέλεσε υφυπουργός πολιτισμού της ΝΔ ώστε να σχηματίσετε μια, κατά το δυνατό, αντικειμενική εικόνα επί του συγκεκριμένου θέματος.

Γιατί άργησε το Μουσείο της Ακρόπολης

Ο πρώην υφυπουργός Πολιτισμού αναφέρεται στις χρονοβόρες καθυστερήσεις, τις προσφυγές και την προστασία των αρχαιοτήτων

Του Πετρου Τατουλη*

Ανοιξε το Μουσείο της Ακρόπολης και άρχισε η συνήθης πολιτική διελκυστίνδα για το ποιος θα το καρπωθεί. Σ’ αυτήν την προσπάθεια εντάσσεται και το άρθρο των Θ. Πάγκαλου-Λ. Μενδώνη με τίτλο «Ποιοι “έχτισαν” το Μουσείο της Ακρόπολης» («Καθημερινή», 19.7.2009). Ο στόχος του άρθρου δεν ήταν ιστορικός. Ηταν κομματικός, με πινελιές εμπάθειας. Η μεροληψία των συντακτών διαγράφεται ανάγλυφη και μόνον από το γεγονός ότι από την πολύπαθη ιστορία των 33 ολόκληρων χρόνων, το ένα πέμπτο σχεδόν του κειμένου αφιερώνεται σε μία και μόνον δική μου ενέργεια, ενώ π.χ. μόλις το 5% αναφέρεται στη συνολική δραστηριότητα για το έργο του Κωνσταντίνου Καραμανλή!

Η πράξη μου που ερέθισε τους συντάκτες ήταν μια μηνυτήρια αναφορά που είχα προσυπογράψει μαζί με πολίτες τον Μάρτιο του 2003, για καταστροφή αρχαιοτήτων στο οικόπεδο Μακρυγιάννη. Γίνονταν τότε οι εκσκαφές και οι αντιστηρίξεις και μέσα στη φούρια οι επιτόπιες αρχαιότητες αποτελούσαν εμπόδιο. Το πρόβλημα δεν ήταν μόνον η επιφάνεια αυτή καθεαυτή των υποστυλωμάτων, που αναπόφευκτα θα απαιτούσε διάλυση κάποιων αρχαιοτήτων. Ηταν κυρίως τ’ αρχαία που βρίσκονται γύρω και κάτω από τα υποστυλώματα και τα τοιχία, λόγω των αντιστηρίξεων που ήταν απαραίτητες για την αντισεισμική θωράκιση του μουσείου. Οι υπόγειες αγκυρώσεις διαπερνούσαν υπό γωνία τις αρχαιότητες των παλαιοτέρων εποχών που δεν είχαν ανασκαφεί, εφόσον η ανασκαφή είχε σταματήσει στις διατηρητέες υπερκείμενες αρχαιότητες.

Ολοι θέλαμε ένα νέο μουσείο για την Ακρόπολη, αλλά όχι σε βάρος των αρχαίων. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Από το 2002, επώνυμοι επιστήμονες αλλά και διεθνείς οργανισμοί διαμαρτύρονταν εντονότατα. Επιφανείς αρχαιολόγοι όπως ο Βασ. Πετράκος, ο Γ. Δοντάς, ο Χρ. Ντούμας και ο Γ. Παπαθανασόπουλος φώναζαν για την επαπειλούμενη καταστροφή. Εκφράσεις όπως: «το όνειρο γίνεται εφιάλτης», «σκόπιμη καταστροφή», «δεν επιτρέπεται η χώρα της κοιτίδας του πολιτισμού να καταστρέφει αρχαία για να υποδεχθεί αρχαία» δεν είναι δικές μου. Ηταν δικές τους. Το θέμα είχε ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας. Τον Δεκέμβριο του 2002, το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), στη 13η Γενική του Συνέλευση που είχε γίνει στη Μαδρίτη με εκπροσώπους από 100 και πλέον κράτη, ζήτησε από την UNESCO να παρέμβει. (Resolution αρ. 21).

Ακύρωση απόφασης

Ολα αυτά έγιναν πριν από τη μηνυτήρια αναφορά μου. Αλλά και ό,τι έγινε μετά, επιβεβαίωσε τους τότε φόβους μας. Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την υπουργική απόφαση για την έγκριση της στατικής μελέτης με την αρ. 3280/2003 απόφαση της Ολομέλειας, ακριβώς λόγω ελλιπούς προστασίας των επιτόπιων αρχαίων. Ο κ. Πάγκαλος δεν ήταν τότε στο υπουργείο Πολιτισμού και πιθανόν να μην είναι ενήμερος. Η ετέρα όμως εκ των συντακτών του άρθρου ήταν την εποχή εκείνη Γενική Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού και θα έπρεπε να το γνωρίζει. Ομοίως θα έπρεπε να γνωρίζει, ως πρόεδρος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και αρχαιολόγος, ότι στις 26.6.2003 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συμφώνησε για την τροποποίηση της θεμελίωσης του μουσείου επί το αυστηρότερο.

Κι ο άγιος φοβέρα θέλει… Χρειάστηκε οι αρμόδιοι να φοβηθούν για να σταματήσουν τις υπερβολές. Η διοίκηση, η οποία, όταν βρεθεί ένα αρχαίο λιθαράκι στο οικόπεδο ενός ιδιώτη, είναι άτεγκτη, εμφανιζόταν ιδιαιτέρως άνετη με τα αρχαία στο «δικό της» οικόπεδο. Φαίνεται ότι υπήρξαν αποχρώσες ενδείξεις για παραλείψεις, αφού τον Φεβρουάριο 2004, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, ο εισαγγελέας Πρωτοδικών άσκησε δίωξη κατά παντός υπευθύνου. Είναι γνωστό ότι οι εισαγγελείς ασκούν διώξεις μόνον αν, από την προκαταρκτική έρευνα που κάνουν οι ίδιοι, προκύψουν στοιχεία που να τις δικαιολογούν. Και τα στοιχεία αυτά, απ’ ό,τι ξέρω, δεν οδηγούσαν στο Ιδρυμα Μελίνα Μερκούρη ή στην Επιτροπή Αξιολόγησης του διαγωνισμού, όπως ψευδώς αναφέρουν οι συντάκτες του άρθρου, προφανώς για τη δημιουργία εντυπώσεων.

Γιατί όμως το υπουργείο Πολιτισμού ρίσκαρε το κύρος του; Από πίστη στον στόχο; Οχι. Μάλλον παράπλευρη απώλεια μιας στρατηγικής υποχώρησης. Η τότε πολιτική ηγεσία είχε δεσμευτεί ότι το μουσείο θα ήταν έτοιμο στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ενώ γνώριζε από το 2000 ότι αυτό ήταν αδύνατο. Με έτοιμη μελέτη και τελειωμένη διαδικασία δημοπράτησης, με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και χωρίς εκκρεμοδικίες, το έργο χρειάστηκε τεσσεράμισι χρόνια σκληρότατης δουλειάς, από τον Νοέμβριο του 2004 μέχρι τον Ιούνιο του 2009. Με απλά μαθηματικά, αν μετρήσουμε από τον Αύγουστο του 2004 που έγιναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, προς τα πίσω τεσσεράμισι χρόνια, φτάνουμε στο 2000. Αντί να πούνε εγκαίρως την αλήθεια στον ελληνικό λαό, υπόσχονταν μέχρι τέλους κορδέλες εγκαινίων και επιστροφή των Μαρμάρων.

Για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους λοιπόν, βιάζονταν να στήσουν εργοτάξιο. Για να φαίνεται στις κάμερες ότι κάτι γίνεται, ενώ εκκρεμούσαν προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας και η έγκριση της εργολαβικής σύμβασης στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Το έργο δεν είχε καν χρηματοδότηση, όπως φαίνεται από έγγραφο της κ. Β. Μπελεζίνη, Ειδικής Γραμματέως του υπουργείου επί ΠΑΣΟΚ, με ημερομηνία 4/3/2004 -τρεις μόλις μέρες πριν από τις εκλογές του 2004- στο οποίο αναγράφονται οι εκκρεμότητες για να ενταχθεί το έργο στο Γ’ ΚΠΣ! Στον δε ΟΑΝΜΑ, τον Οργανισμό που υποτίθεται ότι ήταν πανέτοιμος για να κατασκευάσει το μουσείο, δεν υπηρετούσε ούτε ένας μηχανικός!

Για να δικαιολογήσουν ότι ο βασιλιάς ήταν γυμνός, επιστρατεύτηκε, 3 μέρες μετά τις εκλογές του 2004, ότι για όλα φταίει η μηνυτήρια αναφορά του Τατούλη! Και με θαυμαστή συνέπεια επαναλαμβάνεται αυτό το παραμύθι μέχρι σήμερα.

Πράσινο φως

Ιδού η αλήθεια: Οταν ανέλαβα καθήκοντα υφυπουργού Πολιτισμού τον Μάρτιο του 2004, είχαν ήδη γίνει οι εκσκαφές, οι αντιστηρίξεις και οι περισσότερες θεμελιώσεις του έργου, άρα υπήρχε μια τετελεσμένη κατάσταση, μη αναστρέψιμη πλέον. Το συμφέρον της χώρας επέβαλε να ολοκληρωθεί το μουσείο το ταχύτερο δυνατόν. Ολες οι εκκρεμότητες λύθηκαν μέσα σε λίγους μήνες. Δόθηκε το πράσινο φως από το Ελεγκτικό Συνέδριο και το Συμβούλιο της Επικρατείας τον Ιούλιο του 2004, πολύ πριν λήξει η ποινική διαδικασία, γεγονός που αποδεικνύει ότι η μηνυτήρια αναφορά δεν είχε σχέση με την καθυστέρηση. Το έργο εντάχθηκε στο Γ’ ΚΠΣ για 85 εκατομμύρια ευρώ, ο ΟΑΝΜΑ στελεχώθηκε με μηχανικούς και τον Νοέμβριο του 2004 υπογράφηκε η σύμβαση για την κατασκευή. Και για να μη δημιουργηθούν κλυδωνισμοί, διατηρήσαμε στη θέση του τον πρόεδρο κ. Παντερμαλή, μολονότι ήταν πρώην βουλευτής του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η μόνη εκκρεμότητα που άφησα φεύγοντας, ήταν ο Οργανισμός του ΟΑΝΜΑ. Τον ξεκίνησα, προσπάθησα, αλλά συνάντησα παθητική αντίσταση. Ελπίζω, η απουσία Οργανισμού να μην έχει σχέση με την αποφυγή απάντησης σε Ερωτήσεις Κοινοβουλευτικού Ελέγχου επί θεμάτων οικονομικής διαχείρισης…

Ενα ακόμα ψέμα του άρθρου ήταν ότι η διεκδίκηση για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα καθυστέρησε να συνδεθεί με το μουσείο. Λάθος. Από την πρώτη στιγμή υπήρξε επ’ αυτού ξεκάθαρη πολιτική μας, με απόλυτη ομοφωνία του πρωθυπουργού και δική μου. Στρατηγική μας επιλογή ήταν οι χαμηλοί τόνοι, μακριά από τη δημοσιότητα –όπως πρέπει να είναι όλες οι σοβαρές διπλωματικές κινήσεις- και διαμεσολαβητής ο εξαίρετος αρχαιολόγος με τη μεγαλύτερη μουσειακή εμπειρία στην Ελλάδα, ο Αγγελος Δεληβοριάς. Κάποια στιγμή ίσως θα πρέπει να μιλήσουμε και γι’ αυτό, γιατί στη χώρα μας νομίζουμε ότι πολιτικό είναι μόνον ό,τι είναι επικοινωνιακό! Ενώ στη σοβαρή πολιτική συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

* Ο κ. Πέτρος Τατούλης είναι ανεξάρτητος βουλευτής Αρκαδίας, τ. υφυπουργός Πολιτισμού.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_02/08/2009_324008