Ο Αντρέ Κερτέζ ήταν γνωστός για τον ενθουσιασμό του. Στα 90 του ρωτήθηκε από τη φωτογράφο Σούζαν Μέι Τέλ τί είναι αυτό που τον κάνει ακόμη να δουλεύει. «Μα, είμαι ακόμη πεινασμένος», της απάντησε ο διάσημος φωτογράφος, ο οποίος πίστευε ότι το θέμα που επέλεγε να φωτογραφίσει είχε το δικό του ρυθμό και από μόνο του μετατρεπόταν σε raison d’etre. Στη φωτογραφία, τραβηγμένη το 1944 στη Νέα Υόρκη ο πιτσιρικάς είναι ευτυχής καθώς μόλις έχει ανακαλύψει μια σελίδα με κόμικς σε σωρό από πεταγμένες εφημερίδες.
Ο Αμερικανός αρτίστας Μαν Ρέι είχε πει κάποτε : «Προσπαθούσα να κάνω με τη φωτογραφία αυτό που έκαναν οι ζωγράφοι, με τη διαφορά ότι χρησιμοποιούσα φως και χημικά προϊόντα αντί για χρώματα, κι αυτό δίχως τη βοήθεια της φωτογραφικής μηχανής». Ο επεισοδιακός Μαν Ρέι (1890-1976) επέλεξε να ζήσει στο Παρίσι, δίπλα στον Πικάμπια και τον Πικάσο κι έγινε το μήλο της έριδος για τους Γάλλους αριστοκράτες, αλλά για τους νεόπλουτους μποέμ…..Ενα χειμωνιάτικο πρωϊνό του 1922 η μαρκησία ντε Καζατί τον δέχτηκε σπίτι της έχοντας τυλίξει γύρω απ’ το σώμα της έναν πύθωνα τριών μέτρων. Ο Μαν Ρέι ετοιμάστηκε. Συνέδεσε ασταπιαία τα φώτα,αλλά το «σοκ των πολιτισμών» προκάλεσε βραχυκύλωμα και η κυρία πόζαρε χωρίς φως. Στο σπίτι του πια ο Ρέι εμφάνισε τις φωτογραφίες. Πήγε να τις σκίσει. Τόσο κακοτραβηγμένες ήταν. Αλλά η μαρκησία ενθουσιάστηκε. Ούτε καν ενοχλήθηκε που τα μάτια της φαίνονταν διπλά. Πίστεψε ότι ο Ρέι είχε βρει τρόπο να φωτογραφίσει τη ψυχή της. Και για να τον ευχαριστήσει, τον γνώρισε στον Μπομόν, φίλο του Κοκτώ και μετά στον Πικάσσο, τον οποίον φωτογράφισε ντυμένο ταυρομάχο. Ο Ρέι φωτογράφισε επίσης τον Εζρα Πάουντ, τον συγγραφέα Σίνκλεαρ Λιούις μεθυσμένο, τον Ματίς, τον Μπρακ, τον Τζόις… ( Νταν Φρανκ, Οι Μποέμ).
Από τους κυριότερους εκφραστές της avant- garde φωτογραφίας, ο Μαν Ρέι μετέτρεψε τη φωτογραφία σε τέχνη κι όταν τον ρωτούσαν με τί ασχολείται, απαντούσε αφηρημένα ότι λάτρευε τους ντανταϊστές και τους σουρεαλιστές. Το χειμώνα, στο Μουσείο Φωτογραφίας της Χάγης, στην Ολλανδία προβλήθηκε η δουλειά του και ο αρτίστας συμπεριελήφθη μεταξύ των 25 καλύτερων φωτογράφων του 20ου αιώνα. Αυτό τον καιρό και ως τις αρχές Οκτωβρίου η δουλειά ενός άλλου, εξίσου διάσημου φωτογράφου προβάλλεται σε έκθεση στο Λονδίνο. (Photographers’Gallery). Είναι η δουλειά του γνωστού μας Αντρέ Κερτέζ (φωτο),
έργα του οποίου είδαμε το 2007 στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Η διαφορά ανάμεσα στους δύο μεγάλους φωτογράφους που έζησαν περίπου το ίδιο χρονικό διάστημα έγκειται στο ότι ο ένας ήθελε να είναι ζωγράφος κι ο άλλος φωτογράφος. Και οι δύο όμως ασχολήθηκαν με το πορτρέτο και λάτρεψαν τους ντανταϊστές.
Το σπουδαίο με τον Αντρέ Κερτέζ ( 1894-1985),τον εμιγκρέ που ξεκίνησε από τη Βουδαπέστη για να καταλήξει στην Αμερική με ενδιάμεσο σταθμό το Παρίσι είναι ότι έζησε από κοντά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, κλικάροντας πάνω στην ωμή βία, το θάνατο και το φόβο του ανθρώπου-πολεμιστή. Ωστόσο ξεχώρισε όταν επέλεξε να αναδείξει μέσα από τη φωτογραφία τη δύναμη του διαβάσματος. Σ’ αυτό το κεφάλαιο της δουλειάς του είναι αφιερωμένη η φετεινή έκθεση στο Λονδίνο. Οταν στη ζωγραφική ή στη φωτογραφία βλέπουμε έναν άνδρα ή μια γυναίκα να διαβάζει, υποθέτουμε ότι είναι ένας μορφωμένος άνθρωπος.Ομως η προσέγγιση του Κερτέζ, απλή και σύνθετη συγχρόνως, μας εκτινάσσει στην απέναντι όχθη.
Η γυναίκα που διαβάζει σε τρένο στη Μανίλα, ο γονδολιέρης, ο μικροπωλητής γίνονται οι πρωταγωνιστές του. Ολοι εξαπατούν τον δεδομένο εργασιακό χρόνο και μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αναζητούν τη δική τους απατηλή ελευθερία.
Αν για κάτι ακόμη εντυπωσιάζει ο Αντρέ Κερτέζ είναι ότι βγάζει τον άνθρωπο –αναγνώστη στο δρόμο. Παύει το διάβασμα να γίνεται στο σπίτι, μακριά από τα μάτια του κόσμου.
Ο φακός συλλαμβάνει τον απλό άνθρωπο να διαβάζει στη δουλειά, στο δρόμο, στο μπαλκόνι, στις μεταλλικές σκάλες, στο τρένο, στο λεωφορείο, στο μαγειρείο. Ο Κερτέζ δεν έζησε για να δει την εποχή του διαδικτύου και τη φθίνουσα πορεία του έντυπου τύπου. Αλλά οι φωτογραφίες των ανθρώπων που διαβάζουν δεν είναι απλώς ντοκουμέντα ή νοσταλγία. Οι εικόνες είναι διαχρονικές και αναδεικνύουν την πολύτιμη σχεση του ανθρώπου με το γραπτό λόγο.
( Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 2 Αυγουστου 2009)
http://ritsmas.wordpress.com/2009/08/02/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου