Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΤΗΣ Μ. ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

Στη νεοελληνική γλώσσα μπήκαν άφθο­νες φρασεολογίες της Μ. Εβδομάδας παρμένες από κείμενα γύρω από το Πάθος του Χριστού.

Ό λαός μας πρόσεξε, με ανθρώπινο πόνο και περιέρ­γεια μαζί, τις σκηνές και τα επεισόδια του Θείου Δράματος, πού εντυπώθηκαν βαθιά στην ψυχή του, καθώς τα ξετύλιγαν απλοϊκά και με λεπτομέρειες οι Ευαγγελιστές. Χόρτασε το αφτί του από τις φράσεις τους, πού κάθε χρόνο τις άκουγε στερεότυπες και χιλιοειπωμένες, και σιγά-σιγά τις αφο­μοίωσε, σαν δικές του.

Μ' αυτόν τον τρόπο μπήκανε στη γλώσσα μας τύποι και λέξεις αρχαϊκές, φράσεις παροιμιώδεις κι έννοιες εκκλη­σιαστικές, πού τις χρωστάμε στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας. Διαβάστε παρακάτω μερικές από αυτές.

'Ιδού ό Νυμφίος έρχεται. Σε περίπτωση γαμπρού, ή φίλου μας καλοστολισμένου.

Τα αργύρια. Έτσι λέει συχνά ό λαός μας τα λεφτά, και είναι λέξη πού την πήρε από τα «τριάκοντα αργύρια» του 'Ι­ούδα.

Το ποτήριον. Είναι μια μεταφορά, πού τη χρησιμοποι­ούμε για την έννοια της πικρής δοκιμασίας στη ζωή, και την έχουμε πάρει από τη φράση του Χριστού: «Πάτερ, ει δυνα­τόν, παρελθέτω άπ' εμού τό ποτήριον τούτο».

Ή σπείρα. Έτσι αποκαλούμε μια ομάδα από ανθρώ­πους με κακές διαθέσεις ή σκοπούς, για μας και για τους άλ­λους. Αυτό το πήραμε από τα Ευαγγέλια: «Ό ούν 'Ιούδας λαβών τήν σπείραν...» ή «καί συγκαλούσιν έπ' αυτόν όλην τήν σπείραν».

Το πραιτώριον. Μ' αυτήν τη λέξη ειρωνευόμαστε σοβαροφανή συμβούλια, και μας είναι γνωστή από τα Ευαγγέ­λια.

Τετέλεσται. "Ένας παρακείμενος του σταυρωμένου Χρίστου, πού δεν θα είχε αλλιώς θέση στη γλώσσα μας. Τον χρησιμοποιούμε μιλώντας για στιγμές απελπισίας.

Άρον άρον. Προστατικές, άγνωστες αλλιώς κι αυτές, παρμένες από τις φωνές του όχλου «άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν». Παράξενη είναι η χρήση τους στο λαό μας. Θέλει μ' αυτές να δείξει τη σπουδή, τη βία, πού έγινε κάτι. Π.χ. «τον πήρανε άρον, άρον».

"Ας όψεται. Δηλαδή ας έχει το κρίμα, σαν υπεύθυνος. Τη σημασία αυτοί του ρήματος τη γνώρισε ο λαός από τις φράσεις των Ευαγγελίων: «"Οψονται εις όν έξεκέντησαν» και «Ύμείς όψεσθε», πού είπε ό Πιλάτος στους 'Εβραίους.

Τήν επαύριον. Είναι παρμένο από το IB' Ευαγγέλιο της Μ. Πέμπτης.

Τί σού καταμαρτυρούσι. Αρχαιοπρεπής σύνταξη, πού κι αυτή τή χρωστάμε στον διάλογο Ιησού και Πιλάτου.

Ό πλάνος. Λέγεται για τους απατεώνες, από το «εμνήσθημεν ότι εκείνος ό πλάνος...».

Η κουστωδία. Το λέμε λίγο ειρωνικά, για τις φρουρές και τους προστάτες.

Ό κορβανάς, ειρωνικά, για το ταμείο εισπράξεων.

Ήμαρτον. "Ένας αόριστος β' πολύ συνηθισμένος, από ^- φράση του 'Ιούδα: «"Ήμαρτον παραδούς αίμα αθώον».

Ουαί, στη φράση «ουαί και αλίμονον». Από τό «ουαί υμίν, Γραμματείς καί Φαρισαίοι ύποκριταί» κ.ά.

Άδηλα καί κρύφια. Δύο επίθετα, παρμένα από το Ζ' αντίφωνο της Μ. Πέμπτης.

Μετά φανών καί λαμπάδων. Εκκλησιαστική φράση, πού γνωρίζουμε από τη σκηνή του 'Ιούδα, όταν προδίνει το Χριστό. Ή διαφορά είναι πώς ό λαός μας τη μεταχειρίζεται με μια χαρούμενη έννοια.

Λίαν πρωί. Φράση γνωστή από την επίσκεψη των Μυροφόρων στον τάφο του Χρίστου.

Αγγαρεύω. Ρήμα, πού έμεινε στη γλώσσα μας από το επεισόδιο του Κυρηναίου: «Τούτο ή γάρευσαν, ίνα άρη…»

ΔΗΜ. Σ. ΛΟΥΚΑΤΟΣ