ΔΗΜΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ
Λίμνη Κουμουνδούρου:
Ένα... έγκλημα εν εξελίξει
Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις με τις δεξαμενές καυσίμων του Θριάσιου Πεδίου συνθέτουν δυστυχώς το «μαύρο» σκηνικό περιμετρικά του υγροτόπου της λίμνης Κουμουνδούρου στην Ελευσίνα.
Η υπέργεια και υπόγεια ρύπανση του υγροτόπου επισκιάζουν το μεγάλο ενδιαφέρον που παρουσιάζει η ιστορία της λίμνης.
Σύμφωνα μάλιστα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία έχουν καταγραφεί 50 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων αρκετά που αποτελούν είδη προς εξαφάνιση παγκοσμίως.
Η λίμνη Κουμουνδούρου εκτός από καταφύγιο για βαλτόπαπιες, ερωδιούς, φαλαρίδες, χουλιαρόπαπιες, γκισάρια και άλλα σπάνια είδη πουλιών, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αρχαιότητα και συγκεκριμένα τον αρχαιότερο δρόμο της Ευρώπης, την Ιερά Οδό, καθώς και με τα Ελευσίνια μυστήρια. Συγκεκριμένα, ήταν η μία απ τις δύο λίμνες των Ρειτών, που ήταν αφιερωμένες στην θεά Δήμητρα και στην κόρη της Περσεφόνη.
-->
Του Γιώργου Τσιντζελή
Τόσο η ιστορία της λίμνης, όσο και η σπουδαιότητα της διατήρησης της προστασίας των σπάνιων ειδών των πουλιών που ζουν εκεί, δεν φαίνεται εδώ και αρκετά χρόνια να έχει ευαισθητοποιήσει τους αρμόδιους φορείς που παραμένουν άπραγοι, συμβάλλοντας έτσι στην καταστροφής της. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Λίμνη Κουμουνδούρου, καθώς και η περίμετρος πενήντα μέτρων γύρω από αυτή έχει χαρακτηριστεί ως «ζώνη περιαστικού πάρκου», ενώ η ευρύτερη περιοχή δια νόμου θεωρείται αρχαιολογικός χώρος. Η έλλειψη φρούρησης, σε συνδυασμό με τα καταπατημένα συρματοπλέγματα περιμετρικά, καθιστούν δυνατή την πρόσβαση οποιουδήποτε στον χώρο.
Στις όχθες της λίμνης εύκολα εντοπίσαμε όλες τις μάρκες αλλά και τα είδη των αναψυκτικών που οι ασυνείδητοι πέταξαν εκεί με χαρακτηριστική άνεση. Στον βυθό της υποτιθέμενα προστατευόμενης λίμνης υπάρχουν σκουριασμένα βαρέλια χημικών, ορατά ακόμα και δια γυμνού οφθαλμού. Η λίμνη των «Ρειτών» σύμφωνα με ερευνητές του Ι.Γ.Μ.Ε., αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Δυστυχώς όμως, η ρύπανση από τα στραγγίσματα των χωματερών των Άνω Λιοσίων και Φυλής, όπως και οι ανεξέλεγκτες διαρροές από τα διυλιστήρια γειτονικών εγκαταστάσεων βοηθούν στην καταστροφή της.
-->
Οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες στην περιοχή, το μονό που συγκρατούν ως εικόνα από αυτό το ιστορικής σημασίας σημείο, είναι η απίστευτη δυσοσμία και η εγκατάλειψη του υγροτόπου που παραπέμπει σε βούρκο και όχι σε χώρο που φιλοξενεί σπάνια είδη πουλιών, ενώ παράλληλα έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός.
«Δεν περίμενα ποτέ ότι μέσα από αυτή τη λίμνη, σε συνδυασμό με τα διυλιστήρια της περιοχής, θα προερχόταν αυτή η απαίσια μυρωδιά. Απορώ πως επιβιώνουν τα πτηνά σε αυτές τις συνθήκες, αλλά και με το θράσος των υπευθύνων που ενώ ξέρουν ότι νομικά είναι προστατευόμενος χώρος, τον αφήνουν να καταστρέφεται μέρα με τη μέρα». (Δημοσθένης Χαραλαμπόπουλος)
«Μεγάλωσα εδώ και στο σχολείο μου έλεγαν για την ιστορία της λίμνης, την οποία πιστεύω ότι πολλοί βουλευτές και υπουργοί γνωρίζουν αλλά δεν τους νοιάζει. Είναι απαράδεκτο να συνεχίζεται αυτή η κατάσταση και να δίνουμε θάρρος στις γύρω επιχειρήσεις να την μολύνουν χωρίς να φοβούνται την δίωξη από το κράτος. Αν αντέχετε την απερίγραπτη αυτή μυρωδιά και πλησιάσετε την λίμνη, θα παρατηρήσετε πολλά πουλιά που με την στάση τους, φαίνεται να δείχνουν ότι πολεμούν όλη αυτή την αρρωστημένη κατάσταση. (Θανάσης Σεβαστόπουλος)
«Θυμάμαι από παλιά αυτή την λίμνη, τότε που δεν υπήρχαν εργοστάσια ή άλλες επιχειρήσεις στην περιοχή. Δεν ξέρω αν υπήρχαν τόσα σπάνια είδη πουλιών, αλλά θα έπρεπε να προστατεύονται. Η στάθμη της σήμερα δεν βοηθά στην επιβίωση περισσοτέρων, ούτε βέβαια και αυτή η αισχρή δυσοσμία. Ερχόμασταν και παίζαμε εδώ κάποτε, αλλά χρόνο με τον χρόνο και έπειτα από την δημιουργία των εργοστασίων, οι άνθρωποι απομακρύνθηκαν από την περιοχή, την οποία σήμερα εκμεταλλεύονται μόνο οι επιχειρήσεις. Θέλω να δω την λίμνη όπως ήταν παλιά, αλλά δυστυχώς αυτό δεν εξαρτάται από εμάς». (Μαρία Λούτσου)
-->
Οι μελέτες για την προστασία και περαιτέρω αξιοποίηση του υγροτόπου φαίνεται να παραμένουν στα χαρτιά, καθώς από το 1991 το πρώην Υ.ΠΕ. ΧΩ.ΔΕ, είχε καταθέσει ένα σχέδιο σημαντικών παρεμβάσεων για την λίμνη Κουμουνδούρου, το οποίο όμως έμεινε ανενεργό. Άλλη μελέτη που περιελάμβανε τα ίδια μέτρα και ανακοινώθηκε από το πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. το 2001 ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, είχε δυστυχώς την ίδια κατάληξη με την πρώτη, έμεινε δηλαδή και αυτή στο ράφι. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις της περιοχής δίνουν και αυτές τον δικό τους αγώνα για την περιοχή, καταβάλλοντος υπεράνθρωπες προσπάθειες για την διάσωση της.
Η σπουδαιότητα ύπαρξης του συγκεκριμένου υγροτόπου στην Ελευσίνα, με την διατήρηση και προστασία των σπάνιων οδικών πτηνών, τόσο για τους κατοίκους όσο και για όλους εμάς είναι τεράστια. Οι αρμόδιοι φορείς μέχρι στιγμής, δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν με την ανάλογη σοβαρότητα το θέμα με τελικό αποτέλεσμα την πιθανή πρόκληση της ολικής καταστροφής της χλωρίδας και πανίδας της λίμνης, που θα προκαλέσει επιπλέον επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Έστω και τώρα όμως, την τελευταία στιγμή δηλαδή, η τοπική αυτοδιοίκηση σε συνεργασία με την κεντρική εξουσία θα πρέπει να καταβάλουν όλες εκείνες τις προσπάθειες, μέσα από ένα συγκεκριμένο σχέδιο για να διατηρήσουν και να Βοηθήσουν στην διάσωση του περιβάλλοντος και συγχρόνως της ιστορίας της χώρας μας.
ΠΗΓΗ:
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΑΤΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ"
2 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010 Σελ. 6-7
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Οι Ρειτοί (λίμνη Κουμουνδούρου)
|
Δυτικά του ιερού της Αφροδίτης, ο Παυσανίας είδε τους Ρειτούς:
«Οι λεγόμενοι Ρειτοίμόνο που ρέουν όπως τα ποτάμια- το νερό τους είναι θαλασσινό. θα μπορούσε να πιστέψει κανείς πως από τον Εύριπο της Χαλκίδας ρέουν κάτω από το έδαφος σε μια θάλασσα χαμηλότερη. Οι Ρειτοί από παράδοση θεωρούνται αφιερωμένοι στην Κόρη και τη Δήμητρα, και ψάρια από αυτούς μπορούν να πιάνουν μόνο οι ιερείς. Οι Ρειτοί, όπως μαθαίνω, στην παλιά εποχή αποτελούσαν το σύνορο της χώρας των Ελευσινίων προς τους άλλους αθηναίους».
Οι Ρειτοί ήταν δύο μικρές τεχνητές λίμνες που σχηματίστηκαν από ομάδα πηγών στις δυτικότατες παρυφές του όρους Αιγάλεω και γύρω στα 300 μέτρα βορείως της ακτής. Οι πηγές βρίσκονταν σε φυσικά βαθουλώματα του εδάφους, τα οποία κατά την αρχαιότητα φράχτηκαν προς την πλευρά της θάλασσας. Τα ρεύματα που περιγράφει ο Παυσανίας είναι οι εκροές των φραγμάτων προς τον κόλπο της Ελευσίνας. Αυτές ήταν γεφυρωμένες, προκειμένου να διευκολύνεται η διέλευση των ταξιδιωτών. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η διαμόρφωση των λιμνών και των διαρροών των υδάτων προς τη θάλασσα έγινε στα κλασικά χρόνια. Πριν από αυτά η διέλευση από το σημείο αυτό θα πρέπει να ήταν αδύνατη εξαιτίας των ρευμάτων και των ελών που τα τελευταία θα σχημάτιζαν- έτσι, η Ιερά Οδός θα πρέπει αρχικά να έκανε παράκαμψη προς τα βόρεια, ώστε να περάσει πίσω από τις πηγές. To νερό των Ρειτών ήταν υφάλμυρο λόγω της μικρής απόστασης που τους χώριζε από τη θάλασσα.
Η βόρεια λίμνη ήταν αφιερωμένη στη θεά Δήμητρα, ενώ η «προς το άστυ» στην κόρη της Περσεφόνη. Μόνο οι ιερείς των θεοτήτων αυτών είχαν το δικαίωμα να ψαρεύουν εκεί.
Η νότια λίμνη της Περσεφόνης διατηρείται μέχρι σήμερα και είναι γνωστή ως λίμνη Κουμουνδούρου- εντοπίζεται στα σύνορα του σύγχρονου Δήμου Χαϊδαρίου με τον Δήμο Ασπροπύργου.
Αντίστοιχα, στην αρχαιότητα οι Ρειτοί αποτελούσαν το όριο μεταξύ Αθηνών και Ελευσίνας.
Στο κέντρο περίπου της λίμνης Κουμουνδούρου ο Ιωάννης Τραυλός εντόπισε μακρύ τοίχο, που προφανώς αποτελούσε μέρος του φράγματος που συγκρατούσε τα ύδατα και διαμόρφωνε τη λίμνη. Ο Τραυλός αναγνώρισε ότι οι λίθοι που είχαν χρησιμοποιηθεί στο φράγμα ήταν σε δεύτερη χρήση και βάσει της μορφολογίας τους τους συνέδεσε με το δομικό υλικό του ελευσινιακού τελεστηρίου που είχε ανεγείρει ο Πεισίστρατος και κατακάηκε από τους Πέρσες το 479 π.Χ..
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ελευσίνας υπάρχει επιγραφή με τμήμα ψηφίσματος της αθηναϊκής βουλής σχετικά με τη γεφύρωση ενός από τα δύο ρεύματα των Ρειτών. Η επιγραφή χρονολογείται στο 421 π.Χ. και αναφέρει ότι οι Αθηναίοι είχαν αποφασίσει να κατασκευάσουν λίθινη γέφυρα πλάτους πέντε ποδών, δηλαδή περίπου 1,5 μέτρου, προκειμένου οι ιερείς που μετέφεραν τα ιερά της Δήμητρας στην Αθήνα να περνούν με ασφάλεια τα ρεύματα. Παράλληλα, το μικρό πλάτος της γέφυρας απαγόρευε την έλευση τροχοφόρων, καθώς οι συνοδοί των ιερών αντικειμένων της θεάς ήταν υποχρεωμένοι να είναι πεζοί.
Η επιγραφή επιστέφεται από ανάγλυφη παράσταση που απεικονίζει τις ελευσινιακές και τις αθηναϊκές θεότητες. Στην αριστερή άκρη έχουμε τη Δήμητρα και δίπλα της την Περσεφόνη που κρατά δάδες, ενώ στα δεξιά εικονίζεται η θεά Αθηνά πάνοπλη να δίνει το δεξί χέρι σε νέο άνδρα που στέκεται μπροστά της, δίπλα στην Περσεφόνη. Αυτός έχει ταυτιστεί από κάποιους αρχαιολόγους με τον ελευσίνιο ήρωα Τριπτόλεμο, ενώ άλλοι θεωρούν ότι πρόκειται για προσωποποίηση του Δήμου των Ελευσινίων.
Σύγχρονη άποψη της λίμνης Κουμουνδούρου από τα δυτικά προς τα ανατολικά.
Η Ιερά Οδός κατά μήκος της μήκος της παραλίας προς τη λίμνη Κουμουνδούρου στις αρχές της δεκαετίας του 1930 (Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας 1937, σελ. 40, εικ. 19).
To ψηφισματικό ανάγλυφο για τη γεφύρωση των Ρειτών (ύψος 0,9 μ. και πλάτος 0,57 μ.), 422/421 π.Χ. (Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας).
Παρότι ο Παυσανίας αναφέρει μόνο τα ρεύματα, είναι βέβαιο πως είδε και τις λίμνες οι οποίες, σύμφωνα με διάφορους περιηγητές, διατηρούνταν καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα μ.Χ. Μάλιστα, οι εκροές των λιμνών προς τη θάλασσα χρησιμοποιούνταν για να θέτουν σε κίνηση δύο παράλιους υδρόμυλους, που είχαν χτιστεί κοντά στις λίμνες στις αρχές του περασμένου αιώνα, αν όχι νωρίτερα.
Ο François Pouqueville επισκέφτηκε την περιοχή κατά το πρώτο ήμισυ της δεκαετίας του 1810:
«Αφού πήρα μερικά δείγματα του εδάφους (μετά TO στενό πέρασμα μεταξύ Ποικίλου και Αιγάλεω), επέστρεψα στην Ιερά οδό και την ακολούθησα ως τους Ρειτούς ή αλμυρές πηγές αφιερωμένες στη Δήμητρα και την Περσεφόνη, δίπλα στις οποίες έχουν κτίσει μύλους. Απ' αυτό το σημείο έχασα τα ίχνη τροχών που είχαν σχηματίσει οι ρόδες των κάρων και τα οποία ακολουθούσαμε από το ναό της Φίλης Αφροδίτης (ιερό Αφροδίτης Σκαραμαγκά}».
Ο Gustave Flaubert κατά τα τέλη του 1850, ακολούθησε ανάλογη πορεία με τον Pouqueville:
«Μονομιάς, στο τέλος της κατεβασιάς (αμέσως μετά το πέρασμα μεταξύ Ποικίλου και Αιγάλεω), στρίβουμε δεξιά, οι βράχοι είναι κομμένοι ίσια, ο δρόμος έχει κατασκευαστεί απάνω τους: είναι δίχως αμφιβολία ο αρχαίος δρόμος. Ο δρόμος περνάει ανάμεσα στη θάλασσα και τις λίμνες Ρειτοί, ένα γεφύρι σου επιτρέπει να περάσεις TO μικρό αυλάκι που τις ενώνει. Οι λίμνες Ρειτοί θυμίζουν τους ορμίσκους που διαμορφώνει η παλίρροια. Λένε οι λίμνες- εγώ βλέπω μόνο μία ή μάλλον κάτι σαν πλημμυρισμένο βάλτο».
Παλαιοί κάτοικοι της περιοχής Σκαραμαγκά αναφέρουν ότι και οι δύο λίμνες υπήρχαν μέχρι και τη δεκαετία του 1950. Τις περιγράφουν με πεντακάθαρα, συνεχώς ανανεούμενα ύδατα, γεμάτες ψάρια, κυρίως κέφαλους αλλά και λαυράκια, χέλια κ.ά. Περιβάλλονταν από ψηλούς καλαμιώνες, όπου έβρισκαν καταφύγιο πολλά πουλιά και αποτελούσαν πραγματικούς υδροβιότοπους.
Η ονομασία της νότιας λίμνης, δηλαδή της λίμνης Κουμουνδούρου, ανάγεται είτε στο όνομα οικογένειας γαιοκτημόνων στους οποίους ανήκε η περιοχή κατά τον 19ο αιώνα είτε στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο (1817-1883), στη θητεία του οποίου κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1860, έγιναν έργα επιχωμάτωσης και οδοποιίας μεταξύ της ακτής του Σκαραμαγκά και της λίμνης.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η επιφάνεια της λίμνης Κουμουνδούρου μειώθηκε σημαντικά εξαιτίας της διαπλάτυνσης της εθνικής οδού Αθηνών - Κορίνθου.
Η βόρεια λίμνη, γνωστή ως Κεφαλάρι, αποστραγγίστηκε και επιχωματώθηκε κατά τη δεκαετία του 1950 ως συνέπεια της εγκατάστασης διυλιστηρίων στην παράκτια περιοχή του Ασπροπύργου. Σήμερα η θέση της λίμνης αυτής υποδηλώνεται από βάλτο που σχηματίζεται μεταξύ των Ελληνικών Διυλιστηρίων Ασπροπύργου (ΕΛΔΑ) και της λίμνης Κουμουνδούρου.
Ασβεστολιθική βάση (ύψος 0,47 μ. και πλάτος 1,18 μ.) για στήριξη όρου, στην κορυφή του λόφου της Ηχούς
(Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας 1937, σελ. 39, εικ. 18).
-->
Ο ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ
Επισημαίνεται ότι η λίμνη των Ρειτών (Λίμνη Κουμουνδούρου) είναι από το 1974 κηρυγμένος ιστορικός τόπος και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει εκπονήσει Μελέτη Περιβαλλοντικής Αναβάθμισης, η οποία όμως ουδέποτε υλοποιήθηκε, με ευθύνη της Νομαρχίας Δυτικής Αττικής....κλικ
ΠΗΓΗ:
-->
ΛΙΜΝΗ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ
-->
ΜΗΝ ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΤΕ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΧΩΡΟΥΣ :
ΛΙΜΝΗ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΥ
ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΑΛΣΩΝ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου