ΑΡΚΑΔΙ

Αν τυχόν βρεθείτε στην Κρήτη αυτό το καλοκαίρι σας συνιστώ να επισκεφθείτε ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα με ιστορική σημασία για εμάς τους Έλληνες. Την Μονη Αρκαδίου.

Μια εξαιρετική περιγραφή μας έδωσε την περασμένη εβδομάδα στο ειδικό ένθετο "ΤΑΞΙΔΙ" η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ.

Στο δρόμο για το Αρκάδι.

Πολύ ωραία σύντομη διαδρομή που καταλήγει σε ένα συναρπαστικό ιστορικό μνημείο. Από το Ρέθυμνο θα ακολου­θήσετε την παλιά εθνική με κατεύ­θυνση προς Ηράκλειο, και θα βγείτε στην έξοδο για Μαρουλά και Αρκάδι. Στη συνέχεια θα διασχίσετε τα χωριά Τσεσμέ και Αδελε, (την πατρίδα του ήρωα Κώστα Παμπουδάκη, που συμ­μετείχε στο ολοκαύτωμα του Αρκα­δίου) θα κινηθείτε σ’ έναν φιδογυριστό δρόμο μέσα σε πυκνό ελαιώνα, θα διασχίσετε την Πηγή, τα Λουτρά, την Κυριάννα και θα μπείτε στην Αμνάτο.

Το χωριό γνώρισε την ακμή κατά τη βενετοκρατία, οπότε και αναφέ­ρεται ως Amnato. Έχει φρουριακού τύπου πολεοδομικό ιστό καθώς και μοναδικά βενετσιάνικα κτίρια με κο­ρυφαίο το μέγαρο των Sanguinazzo. Στο τριγωνικό θύρωμά του υπήρχε ο θυρεός της οικογένειας, ο αετός και - το επίγραμμα «Initium sapientiae Umor Domini» (Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου).

Στα νεότερα χρόνια φιλοξένησε την περίφημη Σχολή Αρκαδίου, όπου φοιτούσαν οι μοναχοί της ιερης μονής. Η Αμνάτος σχετίζεται στενά και με το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, μια και οι πιο πολλοί από τους κατοίκους της βρισκόταν στο μοναστήρι την τραγική εκείνη ώρα. Ανάμεσα τους η ηρωίδα Χαρίκλεια Δασκαλάκη ή Δασκαλοχαρίκλεια με τους τρείς γιους της.

Στην Αμνάτο λειτουργεί το πρώτο Δημοτικό Μουσείο Ιστορίας Ελληνικής Εκπαίδευσης καθώς και ένα Λα­ογραφικό Μουσείο. Από την Αμνάτο θα στρίψετε δεξιά για το μαρτυρικό Αρκάδι, στο οποίο θα φτάσετε έπειτα από 3,5 χλμ.

ΜΟΝΗ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

ΤΟ ΟΛΟ­ΚΑΥΤΩΜΑ

Στην Επανάσταση του 1866 αποκλεί­στηκαν στη μονή Αρκαδίου από τους Τούρκους 964 Κρητικοί (εκ των οποίων μόνο οι 325 ήταν ετοι­μοπόλεμοι άνδρες, ενώ οι λοιποί ήταν γυναικόπαιδα). Τα στίφη του Μουσταφά πασά τελικά έκαμψαν την αντίσταση των πολιορκη­μένων, μπήκαν στη μονή στις 9 Νοεμβρίου του 1866 και κατέσφαξαν τους πάντες, ώσπου ο οπλαρχηγός Κωνσταντής Γιαμπουδάκης ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη με τα αποκλεισμένα γυναικόπαιδα σκοτώνοντας και πλήθος Τούρκων. Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου συντάραξε την Ευρώπη τότε και έγινε αφορμή για τη δρομολόγηση μιας λύσης για το «Κρητικό ζήτημα»: σωστά λένε πως η ελευθερία της Κρήτης ξεκίνη­σε από το Αρκάδι.

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Η ΜΟΝΗ ΑΡΚΑΔΙΟΥ είναι το γνωστότερο μοναστήρι της Κρήτης και απόλυτα συνταυτισμένο με τους απελπισμένους αγώνες των Κρητικών για ελευθερία, τον 19ο αιώνα. Το ι­στορικό μοναστήρι είναι σήμερα διάσημος προορισμός και παραμένει μετά τις αναστηλώσεις ένα θαυμάσιο αρχιτεκτονικό σύνολο.

Μπαίνοντας κάτω από τα κλάουστρα (τα κελιά στα δυτικά με τα ημι­κυκλικά παράθυρα) θα δείτε στα δε­ξιά την πτέρυγα με τα μεσοκούμια (ισόγεια κελιά που χρησίμευαν σαν νοσοκομείο) στα αριστερά την πτέρυγα με το ηγουμενείο, την τράπεζα, τα κελάρια και τις θρυλικές πυριτιδαποθήκες.

Στο κέντρο της όμορφης αυλής δεσπόζει το εξαιρετικής ομορφιάς καθολικό (δίκλιτος ναός αφιερωμέ­νος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη) με μια εκπληκτική αναγεν­νησιακή πρόσοψη, έργο που θυμίζει δουλειές των αναγεννησιακών καλ­λιτεχνών Σεμπαστιάνο Σέρλιο και Αντρέα Παλλάντιο. Στο εσωτερικό του ναού θα θαυμάσετε μια σειρά από φορητές εικόνες και μέρος από το παλιό τέμπλο γεμάτο μαχαιριές και αίματα από το Ολοκαύτωμα.

Περάστε όμως στην παλιά τράπε­ζα της μονής όπου στεγάζεται το μικρό μουσείο για να δείτε καταπληκτικές φορητές εικόνες του 16ου-17ου αιώνα (εξαιρετική η «Παναγία Ελπίς των Απελπισμένων») και πολλά κει­μήλια από το Ολοκαύτωμα.

Οι πυριτιδαποθήκες δεν αναστη­λώθηκαν ποτέ, παραμένουν όπως ακριβώς ήταν μετά την ανατίναξη, ενώ μπροστά στην είσοδο της μονής βρίσκεται το οστεοφυλάκιο των νε­κρών του ολοκαυτώματος.

Απολαύ­στε και τα υπέροχα τοπία του βουνού με το μυρωμένο αεράκι και τα μεγά­λα δέντρα, κάποια εκ των οποίων έχουν ακόμη θραύσματα από τον βομβαρδισμό του 1866 στους κορμούς τους! Ακόμη και η φύση βλέπε­τε διαφυλάσσει τη μνήμη του δράματος!