Ο Ναός της Αθηνάς Νίκης αποκαλύπτεται

 Χωρίς σκαλωσιές το κομψοτέχνημα από πεντελικό μάρμαρο του 5ου αι. π.Χ. 
που αποδίδεται στον Καλλικράτη 
ενθουσιάζει τους επισκέπτες της Ακρόπολης, 
«θεραπευμένο» από τα σημάδια του χρόνου και τις κακές επεμβάσεις.

 

Η Αθηνά Νίκη λάμπει στην Ακρόπολη

 

Της Γιωτας Συκκα

Oποιος ανηφόρισε χθες (6.9.2010) το πρωί στην Ακρόπολη, η εικόνα ήταν μοναδική. Ο ναός της Αθηνάς Νίκης «ελεύθερος», απαλλαγμένος από τα πολυετή βάρη του εργοταξίου, υψώνεται χωρίς ικριώματα, χωρίς εργάτες και κατά ένα μέτρο ψηλότερος, με το αέτωμα και τα γείσα. Αντικείμενο θαυμασμού όλων και των τουριστών που έσπευσαν να τον φωτογραφίσουν όταν πληροφορήθηκαν πως το μνημείο μόλις βγήκε από την «εντατική».

Αλλωστε, η εικόνα που παρουσίαζε μαζί με τα υπόλοιπα στον Ιερό Βράχο ήταν ξεχασμένη. Από το 1979, που άρχισαν τα έργα στην Ακρόπολη, οι περισσότεροι είχαν ξεχάσει πώς είναι η μορφή τους χωρίς σκαλωσιές. Ευκαιρία, λοιπόν, για μια επίσκεψη πριν ανοίξει τον Οκτώβριο το καινούργιο μέτωπο εργασιών στη δυτική πλευρά του Παρθενώνα και τα Προπύλαια.

Οι εκπλήξεις της Νίκης

Η αλήθεια είναι ότι η θεραπεία του ναού της Αθηνάς Νίκης καθυστέρησε. Κάθε αναστήλωση όμως κρύβει εκπλήξεις τις οποίες συχνά ούτε οι επιστήμονες μπορούν να προβλέψουν. Στην περίπτωσή της υπήρχαν πολλές. Μαζί και επιστημονικές διαφωνίες. Πρόβλημα αποτελούσε και η θέση της. Αφού κάθε δραστική επέμβαση θα προκαλούσε εμπόδιο στη δίοδο των επισκεπτών.

Ακριβώς για να αποφευχθεί τέτοιου είδους συνωστισμός, οι εργαζόμενοι δούλευαν σε δύο βάρδιες από τις έξι το πρωί και όταν έρχονταν εκατοντάδες οι τουρίστες από τα κρουαζιερόπλοια, άφηναν τα εργαλεία.

Τέλος καλό, όμως, όλα καλά για το ιερό που αφιερώθηκε στην Αθηνά Νίκη (Απτερο τη βάφτισαν για να μην μπορεί να πετάξει και φύγει από την Αθήνα), γνώρισε πολέμους, περιπέτειες, ταλαιπωρίες και διαλύθηκε τρεις φορές. Το 2001, το έργο ανέλαβε η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως η οποία κλήθηκε να φροντίσει τα προβλήματα που προκάλεσαν στο μνημείο η κατεδάφισή του το 1687 από την τουρκική φρουρά αλλά και οι αναστηλώσεις. Από το 1836, τα χρόνια του Ρος και ύστερα του Χάνσεν και του Πιττάκη και αργότερα του Μπαλάνου και του Ορλάνδου.

Στην τρίτη διάλυση διαγνώστηκε ότι η δυτική πλευρά έγερνε κατά 4,5 εκατοστά, πολλά αρχιτεκτονικά μέλη είχαν τοποθετηθεί σε λάθος θέσεις όπως διαπίστωσε ο μελετητής του Δημοσθένης Ζιρώ (διευθυντής της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων). Οταν άρχισε το έργο, είδαν ότι τα προβλήματα έφταναν ώς τον κατώτερο ναό, τον πώρινο της αρχαϊκής εποχής. Η νέα μεταλλική από ανοξείδωτο χάλυβα εσχάρα ήταν απαραίτητη.

Χθες, οι εργαζόμενοι στην Ακρόπολη έβλεπαν συγκινημένοι το αποτέλεσμα.

«Κάθε αναστήλωση προσφέρει νέα στοιχεία. Αυτό συνέβη και στην Αθηνά Νίκη κατά την αποσυναρμολόγηση των λίθων», λέει στην «Κ», επιχειρώντας έναν απολογισμό η κ. Μαρία Ιωαννίδου (προϊσταμένη της ΥΣΜΑ). Πολλοί ήταν εκείνοι που πίστευαν πως ένα μέρος των λίθων ήταν πλήρες κατά την αναστήλωση του Μπαλάνου. Διαψεύσθηκαν. «Ηταν στην ουσία λεπτές εξωτερικές φέτες, σαν σάντουιτς που το ενδιάμεσο είχε γεμίσει με σκυρόδεμα».

Η επέμβαση στον πώρινο ναό στο κατώτερο μέρος του μνημείου επιβάρυνε επίσης τα χρονοδιαγράμματα γιατί δεν ήταν προγραμματισμένη από την αρχή.

Επίσης, δύο μελέτες που εκκρεμούσαν όταν ξεκίνησε η επέμβαση. Εκείνη για τη θέση των λίθων της ζωφόρου προκάλεσε τη μεγαλύτερη συζήτηση στην Επιτροπή. Αν θα αλλάξει η σειρά τους ανάλογα με τα οικοδομικά χαρακτηριστικά του μνημείου. «Ελήφθησαν στοιχεία από τους λίθους που εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο και η τελική απόφαση ήταν να διατηρηθούν σε μεγάλο βαθμό οι θέσεις της προηγούμενης αναστήλωσης με δυο μικρές αλλαγές. Κατασκευάστηκαν επίσης, από μάρμαρο οι λεοντοκεφαλές στις σίμες κάτι που γίνεται για πρώτη φορά στην Ακρόπολη, μας θυμίζει η κ. Ιωαννίδου, «καθώς όλα τα αντίγραφα γλυπτών γίνονται από χυτό υλικό».

Για τον επισκέπτη όλα αυτά μοιάζουν με τεχνικές λεπτομέρειες. Εχει σημασία όμως να θαυμάσει για λίγες ημέρες την Αθηνά Νίκη σε συνάρτηση με τα άλλα μνημεία που επίσης δεν έχουν σκαλωσιές. Με εξαίρεση μια μικρή («διάγνωσης» όπως τη λένε) εκεί όπου θα ανοίξει το νέο μέτωπο εργασιών στον Παρθενώνα. Μελέτες υπάρχουν, προσωπικό, χρήματα, υποσχέσεις. Το μόνο που περιμένουν είναι η πρόσκληση του ΕΣΠΑ.

Πηγή:


http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_100010_07/09/2010_414002