ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ

Το πάθος που έγινε μουσείο

Μανιώδης συλλέκτης από άποψη και από "τρέλα". Ξεκίνησε το χόμπι του με μια απλή συλλογή γραμματοσήμων και κατέληξε να έχει μία από τις μεγαλύτερες συλλογές τυπογραφικών μηχανημάτων στη χώρα. Ο Γιάννης Γαρεδάκης είναι δημοσιογράφος-εκδότής και η αγάπη του για τη δουλειά μετουσιώθηκε τα τελευταία 44 χρόνια σε μια εφημερίδα, ένα μουσείο κι ένα ινστιτούτο!

Παθιασμένος. 

Ο Γιάννης Γαρεδάκης δουλεύει το γερμανικό σιδερένιο τυπογραφικό πιεστήριο του 1835, 

τύπου Hagar Krause.

 

 

Το 1963 βρέθηκε τυχαία στη δημοσιογραφία, όταν δούλεψε ως διορθωτής στην τοπική εφημερίδα των Χανίων "Παρατηρητής". "Παρά το γεγονός ότι τότε έφερναν στην εφημερίδα τα καινούργια μηχανήματα τυπογραφίας, εγώ σκεφτόμουν ήδη ότι κάποια στιγμή αυτά θα γίνουν παλιά και κάποιος πρέπει να τα συλλέξει"!

Η τυπογραφία ασκούσε από τότε ιδιαιτέρως τη γοητεία της πάνω στον νεαρό δημοσιογράφο. "Μέσα σ' αυτό το υπόγειο της εφημερίδας δενόσουν με τα μηχανήματα όπως με τους ανθρώπους", θυμάται ο κ. Γαρεδάκης. Η σύνθεση της εφημερίδας γινόταν με το χέρι, με τα τυπογραφικά στοιχεία να συντίθενται ένα ένα από τους ακούραστους τυπογράφους που εισέπνεαν το αντιμόνιο. Η δουλειά τους τελείωνε στις 3 ή στις 4 τα ξημερώματα. "Ηταν τέτοια η αγάπη μας για τη δουλειά", συμπληρώνει, "που περιμέναμε να τελειώσουν οι πλάκες της εφημερίδας, μετά τις καθαρίζαμε, τις χαϊδεύαμε και φεύγαμε μόνο αφού είχε τυπωθεί το πρώτο φύλλο". Τόσο πολύ πονούσαν οι άνθρωποι της εφημερίδας το "παιδί" τους που γεννιόταν κάθε μέρα.

Πριν αρχίσει να συγκεντρώνει κάθε είδους τυπογραφικά μηχανήματα απ' όλη την Ευρώπη, ο Γιάννης Γαρεδάκης ήταν συλλέκτης σπάνιων κρητικών εκδόσεων. Σήμερα, στα γραφεία της εφημερίδας του, των "Χανιώτικων Νέων", που ίδρυσε σε χαλεπούς καιρούς, το 1967, υπάρχουν περισσότερα από 2.000 βιβλία που αναφέρονται στην Κρήτη, τα οποία σήμερα ψηφιοποιούνται ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση σ' αυτά από όλους.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο Γιάννης Γαρεδάκης κοιτάζει με την ίδια αγάπη το παρελθόν και το μέλλον, την Ιστορία και τη σύγχρονη τεχνολογία. Η εφημερίδα του ήταν η πρώτη επαρχιακή εφημερίδα που χρησιμοποίησε τη φωτοσύνθεση και τη δεκαετία του '80 αγόρασε τον δεύτερο στην Ελλάδα ηλεκτρονικό υπολογιστή! Ταυτόχρονα συνέλεγε παλιά βιβλία και τυπογραφικές μηχανές, σε μια ασυνείδητη προσπάθεια να ενώσει το παλιό με το νέο.

Το Μουσείο Τυπογραφίας ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2005 και έκτοτε αποκτά ολοένα περισσότερους φίλους, που έλκονται από την ιστορία που κουβαλούν οι στιβαρές μηχανές. Στο Μουσείο, η ιστορία της τυπογραφίας από το 15ο αιώνα μέχρι σήμερα βρίσκει το σπίτι της και μοιράζει απλόχερα στη σημερινή γενιά κάτι από το άρωμα του νωπού μελανιού και του ρομαντικού μόχθου του τυπογράφου.

Πιεστήριο. Χειροκίνητο για τύπωση μεμονωμένων σελίδων.

 

Το Μουσείο Τυπογραφίας μαζί με το Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου είναι τα δύο μικρότερα "παιδιά" του Γιάννη Γαρεδάκη -με πρωτότοκο τα "Χανιώτικα Νέα". Δεν είναι μόνο η γοητεία που αποπνέει μια τυπογραφική μηχανή, σαν μηχανή του χρόνου που σε πάει στο παρελθόν. Είναι ο κόπος και ο ιδρώτας, η αφοσίωση και ο χρόνος που έδειξαν άνθρωποι σκυμμένοι χρόνια πάνω τους, η αύρα των οποίων είναι ακόμα εκεί. Ο τυπογράφος του 19ου αιώνα έκανε χειρωνακτική εργασία όταν δούλευε τα χειροκίνητα τυπογραφικά πιεστήρια. Πάνω σε πάγκους εργασίας, ατάκτως ερριμμένα τυπογραφικά στοιχεία και εργαλεία περίμεναν δημιουργική χρήση και ταξινόμηση. Σήμερα η τυπογραφία έχει εργοστασιοποιηθεί και τα βαριά μαντεμένια μηχανήματα βρήκαν θέση μόνο σε μουσειακούς χώρους.

Σπάνια εμπειρία

Κάσες. Για ταξινόμηση μεταλλικών στοιχείων.

Πέρασαν πάνω από τρεις δεκαετίες μέχρι το όνειρο του Γιάννη Γαρεδάκη να γίνει πραγματικότητα, και σήμερα το Μουσείο αλλά και η Βιβλιοθήκη Κρητικού Βιβλίου στεγάζονται δίπλα στο τυπογραφείο των "Χανιώτικων Νέων", στο Βιοτεχνικό Πάρκο Χανίων. Από τα χυτά τυπογραφικά στοιχεία μέχρι την πλειάδα γραμματοσειρών των υπολογιστών πέρασαν χρόνια. Η τέχνη της τυπογραφίας έγινε υψηλή τεχνολογία και τα κομψά τυπογραφικά μηχανήματα που θύμιζαν έργο κάποιου ταλαντούχου γλύπτη, από μαντέμι ή ξύλο, έγιναν εργοστασιακού τύπου τεράστιες και άχαρες μηχανές.

Στα σχέδια του Γιάννη Γαρεδάκη είναι το Μουσείο να επεκταθεί. "Σύντομα θα ενοποιηθεί με έναν διπλανό χώρο και θα στεγαστούν περισσότερα τυπογραφικά μηχανήματα, αλλά και εκθέσεις για την ιστορία της γραφής, ενώ οι επισκέπτες θα μπορούν πια να "δουλέψουν" και μηχανήματα χαλκογραφίας και λιθογραφίας", λέει εκμυστηρευόμενος ότι αυτό είναι η βασική του προσωπική επιθυμία που θέλει να ολοκληρώσει.

Οι επισκέπτες του Μουσείου σήμερα έχουν την δυνατότητα, υπό την καθοδήγηση του παλιού τυπογράφου και δημοσιογράφου Γιώργου Μαρουλοσηφάκη, να θέσουν σε λειτουργία ένα πιεστήριο του 1835. Από τα χέρια του μηχανουργού Μανώλη Μπενιουδάκη, μάλιστα έχει κατασκευαστεί ένα ξύλινο ακριβές αντίγραφο του πιεστηρίου του Γουτεμβέργιου, με το πραγματικό να στεγάζεται στο Μουσείο του εφευρέτη της τυπογραφίας στο Μάιντς της Γερμανίας.

Γερμανικό. Αυτόματο επίπεδο πιεστήριο, τύπου Albert Frankenhal.

Οι μηχανές που εκτίθενται έχουν αγοραστεί από την Ολλανδία, τη Γερμανία, την Ελβετία, ενώ σύμφωνα με την υπεύθυνη του Μουσείου κ. Ελια Κουμή, από την ίδρυση του και μετά "είναι πολλοί αυτοί που θέλουν να δωρίσουν τυπογραφικές μηχανές, από διάφορα μέρη της Ελλαδας".

Τέλος, ο Γιάννης Γαρεδάκης είναι ο εμπνευστής του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου, στα Χανιά, που προάγει τη συνεχή εκπαίδευση των δημοσιογράφων μέσα από σεμινάρια, εργαστήρια και συνέδρια για τον Τύπο.

ΦΑΝΗ ΚΑΛΑΘΑΚΗ
fanikalathaki@gmail.com

Εφημερίδα. Αρνητικό σελίδας. Ενα πολυσύνθετο χειροποίητο γλυπτό.

ΦΩTOΓΡAΦIΕΣ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ
www.periklesmerakos.com

Πηγή:
http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23310&subid=2&pubid=63367360