Χαρίλαος Βασιλάκος : Ο πρώτος νικητής Μαραθωνίου

(Τρίπολη 1877 - Αθήνα 1 Δεκεμβρίου 1964)

O άγνωστος δεύτερος Ολυμπιονίκης το 1896

Ο Χαρίλαος Βασιλάκος ήταν Έλληνας αθλητής του στίβου και ο πρώτος άνδρας που κέρδισε έναν μαραθώνιο.

Γεννήθηκε το 1877 στην Τρίπολη της Πελοποννήσου και καταγόταν από τη Μάνη. Στις 10 Μαρτίου 1896 διεξήχθησαν οι πρώτοι σύγχρονοι Πανελλήνιοι Αγώνες, με κυριότερο στόχο να αναδειχθούν οι αθλητές που θα επάνδρωναν την ελληνική ομάδα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, οι οποίοι ήταν και οι πρώτοι σύγχρονοι. Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες ήταν νεαροί νεοσύλλεκτοι του στρατού, οι οποίοι είχαν επιλεγεί από τους διοικητές τους εξαιτίας των ικανοτήτων τους στον αθλητισμό. Στον αγώνα νικητής αναδείχθηκε ο Βασιλάκος ο οποίος εκείνη την εποχή σπούδαζε στην Αθήνα, με χρόνο 3 ώρες και 18 λεπτά.

Ο Βασιλάκος μαζί με άλλους 16 αθλητές αγωνίστηκε στον μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. Τερμάτισε στην 2η θέση πίσω από τον Σπύρο Λούη, με χρόνο 3:06.03 , κέρδισε το αργυρό μετάλλιο  και ήταν ένας από τους εννέα συνολικά που κατάφεραν να τερματίσουν. Αμφότεροι οι αγώνες ήταν των 40 χιλιομέτρων.

"O άγνωστος δεύτερος Ολυμπιονίκης"

 1η Δεκεμβρίου 1969, η Ελλάδα, εν μέσω δικτατορίας, πενθεί την απώλεια του Χαρίλαου Βασιλάκου, που φεύγει από τη ζωή σε ηλικία 92 χρονών.

 Ο δεύτερος Ολυμπιονίκης της Αθήνας το 1896, στον μαραθώνιο δρόμο πίσω από τον "αθάνατο" Σπύρο Λούη, σε μια κούρσα που έχουν ειπωθεί τόσα πολλά.

 Ότι δηλαδή ο Λούης είχε ανέβει σε κάρο και είχε «κλέψει» τη νίκη από τον Βασιλάκο. Ας κυλήσει η ιστορία μας…

 Τον Φεβρουάριο του 1896, ο Βασιλάκος, ένας δρομέας χωρίς σωματείο, ανεξάρτητος δηλαδή, έτρεξε και πάλι, για πρώτη φορά μετά από 24 αιώνες στην απόσταση Μαραθώνας – Αθήνα, όπως εκείνος ο άγνωστος Αθηναίος οπλίτης, που ποτέ δεν αποδείχθηκε ιστορικά ότι ήταν ο Φειδιππίδης.

 Ο Χαρίλαος Βασιλάκος πήρε τη νίκη με χρόνο 3 ώρες και 18 λεπτά.

 Η εκκίνηση είχε δοθεί από τον τύμβο των μαραθωνομάχων και η απόσταση ήταν περίπου 40χλμ.

 Λίγες ημέρες αργότερα, διεξήχθη ένας δεύτερος προκριματικός αγώνας μαραθωνίου ενόψει των Ολυμπιακών, χωρίς τον Βασιλάκο και με τον όρο ότι την πρόκριση θα έπαιρναν μόνον όσοι έτρεχαν πιο γρήγορα από τις 3 ώρες και 18 λεπτά.

 Τα κατάφεραν μόνον τέσσερις αθλητές, με τον Σπύρο Λούη να …αποκλείεται επειδή τερμάτισε σε 3 ώρες 18 λεπτά και 27 δευτερόλεπτα.  Έμενε εκτός Ολυμπιακών Αγώνων για 27 δευτερόλεπτα.  Τότε, ο ταγματάρχης Παπαδιαμαντόπουλος, που ήξερε την αντοχή του Λούη από τη στρατιωτική του θητεία, τον «έβαλε» στον αγώνα από το "παράθυρο"…

 Ο Χαρίλαος Βασιλάκος έχασε στους Ολυμπιακούς Αγώνες από τον Λούη αν και έτρεξε την απόσταση σε 3 ώρες 06.3 έναντι 2 ώρες 58.50 του Ολυμπιονίκη μας.

 Πολλοί μίλησαν για σκάνδαλο, για κλέψιμο αλλά χωρίς στοιχεία.

 Ο ίδιος ο Βασιλάκος σε ερώτηση από τον Ότο Σίμιτσεκ, για την περίφημη εκείνη κούρσα, πολύ αργότερα βέβαια, απάντησε λακωνικά: "Όλα κύλησαν φυσιολογικά στον αγώνα".

 Πιθανότατα οι συκοφαντίες για ανήθικη νίκη σε βάρος του Λούη να προέκυψαν από ένα άσχημο γεγονός, που λέγεται ότι συνέβη στη διεκδίκηση της τρίτης θέσης.

 Ο Σπύρος Μπελόκας τερμάτισε τρίτος, αλλά λίγο αργότερα, ο τέταρτος της κούρσας, ο Ούγγρος Γκιούλα Κέλνερ διαμαρτυρήθηκε έντονα ότι μπροστά του είχε μόνον τους Λούη και Βασιλάκο.

 Ο Μπελόκας κλήθηκε από τον ελλανόδικο επιτροπή και ομολόγησε ότι είχε ανέβει σε κάρο και είχε κόψει δρόμο.

Τα περισσότερα βιβλία αλλά και η ΔΟΕ θεωρούν τρίτο νικητή τον Κέλνερ. Αλλά πάλι αναφέρουν τον Μπελόκα αλλά με την επισήμανση του γεγονότος.

 Ο Χαρίλαος Βασιλάκος, που έχασε την νίκη από έναν αθλητή που όπως είπαμε μπήκε στον αγώνα με μέσον, ποτέ δεν κατηγόρησε κανέναν, ούτε καν κάποιος από τους συγγενείς του αργότερα.

Φωτογραφία από τον Μαραθώνιο του 1896, ο Βασιλάκος στη μέση

Θεωρώ πάντως επιβεβλημένο να παραθέσω και τις προφορικές μαρτυρίες που υπάρχουν.

Κάποιος ηλικιωμένος έφορος του Πανελληνίου θυμάται τα λόγια που του είπε ο Χαρίλαος Βασιλάκος πριν πολλά χρόνια όταν ακόμα αυτός ήταν νέος και ο αθλητής εξακολουθούσε να πηγαίνει στον σύλλογο.

“ Όταν μπήκα στο στάδιο και τερμάτισα, γινόταν τέτοιο πανδαιμόνιο που δεν μπορώ να το περιγράψω. Ξαφνικά με πλησίασε κάποιος και με συγχάρηκε για τη δεύτερη θέση που κατέλαβα. Εγώ κεραυνοβολημένος γύρισα και του είπα. Μα πως είναι δυνατόν ; Αφού δε με προσπέρασε κανείς “.

Το γεγονός αυτό επιβεβαίωσε και ο 78ετής γιός τού αθλητή Κώστας Βασιλάκος. Τον ρώτησαν όμως γιατί δεν διαμαρτυρήθηκε ο πατέρας του και γιατί εν πάσει περιπτώσει δεν έκανε ένσταση. Είπε λοιπόν τα εξής, που τού τα εκμυστηρεύτηκε ίδιος.

“ Όταν μπήκα στα αποδυτήρια, πήγα αμέσως και βρήκα τον Λούη. Του είπα ότι αυτό που έκανε ήταν άτιμο. Επειδή όμως δε θέλω να αμαυρώσω την ημέρα ούτε να χαλάσω τους πανηγυρισμούς που γίνονται έξω, δε θα κάνω ένσταση. Εσένα ας σε κρίνει ο Θεός “.

Στον γιο του αλλά και σε πολλούς φίλους του είχε εκμυστηρευτεί την πιο κάτω σκηνή που κατά τη γνώμη του ήταν μέρος του σχεδίου.

“ Όταν έφτασα στο Χαρβάτι, εμφανίστηκε ξαφνικά ένας παπάς, τάχα ερχόμενος από την Αθήνα και φώναξε ότι άδικα συνεχίζουμε τον αγώνα γιατί ήδη οι ξένοι τερμάτισαν στο Στάδιο. Οι αφελείς χωρικοί χωρίς να καταλαβαίνουν το βρώμικο ψέμα που είπε ο παπάς, μπήκανε στο δρόμο και με εμπόδιζαν να τρέξω. Αναγκάστηκα να περάσω κάτω από τη κοιλιά ενός αλόγου για να ξεφύγω από το πλήθος. Για έναν αθλητή του Μαραθωνίου δρόμου, οποιαδήποτε στάση κατά τη διαδρομή του αγωνίσματος είναι ολέθρια. Εμείς οι Μαραθωνοδρόμοι είμαστε σαν το πολυγινομένο σύκο. Λίγο να το κουνήσεις πέφτει καταγής “.

Το στημένο αυτό εμπόδιο, εκτός από το σταμάτημα ροής τρεξίματος, στοίχισε κατά τον ίδιο σχεδόν 20 λεπτά. Την προσπάθεια όμως επιβολής της πρώτης νίκης υπέρ του Λούη είχαν καταλάβει και πολλοί ξένοι.

Στο βιβλίο “ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ “ που εξέδωσε το περιοδικό Εικόνες, βρίσκουμε γραμμένο το εξής.

“ Πάντως αρκετοί είναι οι ξένοι συγγραφείς που στη βιβλιογραφία τους μιλάνε για σκάνδαλο, δηλώνοντας ότι ο Σπύρος Λούης είχε κόψει δρόμο μέσα από τα χωράφια για να βρεθεί επικεφαλής στον αγώνα “.

Τώρα θα μου πείτε γιατί δεν αντέδρασαν δυναμικότερα οι ξένοι. Ίσως γιατί καταλάβαιναν ότι το θέμα ήταν εσωτερικό Ελληνικό. Τίποτα άλλωστε δε μπορούσε να αλλάξει την κατάσταση υπέρ των ξένων μια και οι δύο επόμενοι νικητές ήταν Έλληνες.

Εύκολα πάντως μπορούμε να αποδώσουμε στον Βασιλάκο τον τίτλο "ο άγνωστος δεύτερος Ολυμπιονίκης".

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΙΚΗΤΗΣ

ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ

«ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ» ΣΤΟΝ ΜΑΡΑΘΩΝΑ 

Η σπουδαία αθλητική μορφή του Χαρίλαου Βασιλάκου, με την πολυετή αθλητική πορεία στον 20 αιώνα,  που έμεινε όμως στη σκιά του πρώτου τερματίσαντα Σπύρου Λούη βρήκε τη θέση του στο πάνθεον των κορυφαίων αθλητών στις φιλόξενες αίθουσες του Μουσείου Μαραθωνίου Δρόμου στο χωριό του Μαραθώνα.

Το Σάββατο 27 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε μία όμορφη επίσημη τελετή για την παράδοση και παραλαβή των αθλητικών και προσωπικών ενθυμημάτων, από τα εγγόνια του Χαρίλαο και Ελένη.

Το εξαίρετο Μουσείο, ο πολύς κόσμος που παρευρέθηκε, η συγκίνηση και η μεγαλοπρέπεια του γεγονότος συνηγόρησαν σε μία πρώτης τάξεως εκδήλωση. Εκτός από σύσσωμη τη Δημοτική Αρχή, συμμετείχαν ο ΣΕΓΑΣ, ο Σύλλογος Ολυμπιονικών Ελλάδος, εκπρόσωποι του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου, αθλητικοί και άλλοι Σύλλογοι, δημοσιογράφοι, ιστορικοί, μαραθωνοδρόμοι και  συγγενείς του αθλητή.

Να συμπληρώσουμε ότι ο Χαρίλαος Βασιλάκος που καταγόταν από τη Μάνη, γεννήθηκε και πέθανε στον Πειραιά (1875-1964), ήταν αθλητής του Πανελληνίου Γ. Σ., απόφοιτος της Νομικής, διευθυντής στο υπουργείο Οικονομικών (τελωνειακός κλάδος), εισηγητής του αγωνίσματος βάδην στην Ελλάδα και εξέχον μέλος στην τότε ελληνική κοινωνία.

Με την ευκαιρία να τονίσουμε ότι αξίζει να επισκεφθεί κανείς το Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου, που στεγάζεται σε αναπλασμένο (με προεκτάσεις) παλαιό δημοτικό σχολείο, με πάνω από 3.100 εκθέματα.

Η καθημερινή επισκεψιμότητα του μουσείου αυτού από τουρίστες και σχολεία (στη βάση μουσειοπαιδαγωγικών προγραμμάτων και βιωματικών δραστηριοτήτων με 2.500 περίπου επισκέπτες τον Απρίλιο), αποτελεί ένα από τα κυριότερα σημεία αναφοράς στο όμορφο και ιστορικό χωριό του Μαραθώνα.

Η έκθεση χωρίζεται σε δύο μεγάλες ενότητες. Στο πρώτο κτίριο φιλοξενείται, μέσα από τη συλλογή σπάνιων αντικειμένων, ένα οδοιπορικό στην ιστορία των Ολυμπιακών Μαραθωνίων, ενώ στο δεύτερο καταγράφεται το παγκόσμιο κίνημα του Μαραθωνίου Δρόμου, μέσα από θεματικές ενότητες που είναι αφιερωμένες στους μαραθώνιους που διεξάγονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, σε ολυμπιονίκες, στην εμφάνιση των γυναικών στο μαραθώνιο, ακόμη και τον εξοπλισμό των μαραθωνοδρόμων.

http://gym-nikif.dra.sch.gr/efimerida/2o%20teyxos/olimpiakoi/index.htm

http://troktiko.blogspot.com/

http://www.mani.org.gr/kzaharias/arthra1996/5_vasilakos.htm

http://el.wikipedia.org/wiki/

http://www.elzoni.gr/html/ent/931/ent.33931.asp