Το Δόγμα Τρούμαν

Ιστορικές αναδρομές

Δόγμα Τρούμαν

«Όταν έχεις δίκιο, κανείς δεν το θυμάται. 

Όταν έχεις άδικο, κανείς δεν το ξεχνά».

Χάρρυ Τρούμαν (1884-1972)

Στις 12 Μαρτίου 1947, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρρυ Τρούμαν, εκφώνησε ενώπιον των δύο σωμάτων του αμερικανικού Κογκρέσου (Γερουσία και Βουλή των αντιπροσώπων) μια βαρυσήμαντη ομιλία, που καθιερώθηκε ως «Δόγμα Τρούμαν».

Το δόγμα αφορούσε τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για να εμποδίσουν την επέκταση της σοβιετικής κυριαρχίας στην Ελλάδα και την Τουρκία. Θέμα του δόγματος σύμφωνα με τον Τρούμαν ήταν «η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για να υποστηρίξουν τους ελεύθερους λαούς, που αντιστέκονται στην προσπάθεια υποδουλώσεώς τους, από ένοπλες μειονότητες ή από εξωτερικές πιέσεις». Το δόγμα κηρύχθηκε στην κορύφωση της κρίσεως του ελληνικού Εμφύλιου Πολέμου. Τον Φεβρουάριο του 1947, η Βρετανία ζήτησε επισήμως από τις ΗΠΑ να επωμισθούν την υποστήριξη της ελληνικής κυβερνήσεως.

Ψυχρός Πόλεμος

Το Δόγμα Τρούμαν έθεσε το πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο   του Ψυχρού Πολέμου. Μετατόπισε την αμερικανική εξωτερική πολιτική προς τη Σοβιετική Ένωση, από την «πολιτική του κατευνασμού» στην πολιτική της «ανασχέσεως». Αποτέλεσμα της ίδιας πολιτικής ήταν το μνημειώδες Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Ανασυγκροτήσεως (1948), γνωστό ως «Σχέδιο Μάρσαλ», η ίδρυση του ΝΑΤΟ (1949) και η Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα. Τα προβλήματα ήταν τόσο επείγοντα, ώστε ξεπερνούσαν τις δυνατότητες του ΟΗΕ. Ο παγκόσμιος οργανισμός πέρασε έτσι σε δεύτερη μοίρα, ως κέντρο επίλυσης συγκρούσεων. Μολονότι αφορούσε την Ελλάδα και την Τουρκία, το Δόγμα Τρούμαν συνεπαγόταν για τις ΗΠΑ υποχρεώσεις με πλανητική διάσταση.

Στην ομιλία του ο Τρούμαν δεν κατονόμασε ως απειλή τη Σοβιετική Ένωση, αλλά χρησιμοποίησε τον όρο επεκτατικός κομμουνισμός. Έδωσε έτσι το θετικό μήνυμα για την προάσπιση της ελευθερίας και της δημοκρατίας, αφήνοντας περιθώρια συνεννοήσεως με τον Στάλιν. Τα περιθώρια εξαντλήθηκαν αργότερα, όταν η Μόσχα «απάντησε» στο Σχέδιο Μάρσαλ με το πραξικόπημα στην Τσεχοσλοβακία και τον αποκλεισμό του Βερολίνου (1948).

Αμερικανική βοήθεια

Ο Τρούμαν υποστήριξε πως αν η Ελλάδα και η Τουρκία δεν λάμβαναν έγκαιρα τη βοήθεια που χρειάζονταν, θα έχαναν την ελευθερία και την εθνική τους ακεραιότητα. Η πολιτική αυτή κέρδισε την υποστήριξη των ρεπουμπλικάνων που έλεγχαν το Κογκρέσο και περιλάμβανε σε πρώτη φάση βοήθεια 400 εκατομμυρίων δολαρίων, αλλά όχι στρατιωτικές δυνάμεις. Οι δύο χώρες το 1952 έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ.

Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που το 94% της βοήθειας των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έλαβε από τις ΗΠΑ, έως το τέλος του 1952, της χαρίστηκε. Το άγαλμα του Τρούμαν τοποθετήθηκε στη γωνία των οδών Βασιλέως Κωνσταντίνου και Βασιλέως Γεωργίου, το 1963, προσφορά της οργάνωσης ΑΧΕΠΑ, των Ελλήνων της Αμερικής. Το άγαλμα μέχρι τώρα έχει γκρεμιστεί τρεις φορές από τους υποστηρικτές εκείνων, που ο Τρούμαν τους στέρησε τη δυνατότητα να καταλάβουν την εξουσία με τη βία.

Φιλήστωρ Οινέας

"ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ"