ΚΩΣΤΑΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ : Το αρχαιότερο χωριό της Ευρώπης

 

Το αρχαιότερο χωριό της Ευρώπης

Στην περίπτωση που οι υποβρύχιες ανασκαφές στην περιοχή (φωτογραφία) ανακαλύψουν στον βυθό της θάλασσας τον προϊστορικό οικισμό αυτό θα σημαίνει ότι η Ελλάδα ήταν η πηγή και του Νεολιθικού Πολιτισμού στην Ευρώπη.

Έναν από τους πρώτους προϊστορικούς οικισμούς στην Ευρώπη, που είναι «κρυμμένος» εδώ και χιλιετίες στον βυθό της θάλασσας, ελπίζουν πως θα ανακαλύψουν Ελληνες και Ελβετοί αρχαιολόγοι, εξερευνώντας την περιοχή ανοικτά του όρμου της Κοιλάδας στην Αργολίδα. Η υποβρύχια ανασκαφή θα ξεκινήσει τον Αύγουστο και σε αυτήν θα πάρει μέρος το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή της Ελλάδας. Στην αποστολή TerraSubmersa, όπως έχει ονομασθεί, θα συμμετάσχει επίσης το MS Tûranor PlanetSolar, το μεγαλύτερο πλοίο στον κόσμο που κινείται με ηλιακή ενέργεια, για να βοηθήσει κι αυτό στην αναζήτηση του νεολιθικού οικισμού.

Αν οι επιστήμονες εκτιμούν πως στον όρμο της Κοιλάδας θα εντοπίσουν τα ίχνη ενός από τα αρχαιότερα χωριά στην Ευρώπη, ο λόγος είναι ότι λίγα μόλις μέτρα μακριά από την ακτή βρίσκεται το σπήλαιο Φράγχθι. Ηδη από τη δεκαετία του ’70, οι αρχαιολογικές έρευνες που έχουν γίνει στο σπήλαιο έχουν φέρει στο φως αντικείμενα που αποδεικνύουν πως ο χώρος χρησιμοποιούνταν από τον προϊστορικό άνθρωπο σε όλη τη Νεολιθική Περίοδο. Μάλιστα, όπως εξηγεί στην «Κ» ο Julien Beck, ερευνητής του ελβετικού πανεπιστημίου και επικεφαλής της αποστολής, «τα ευρήματα ανθρώπινης παρουσίας καλύπτουν ένα πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μεταξύ 40.000 - 5.000 χρόνων από σήμερα».

Τη Νεολιθική Περίοδο, το τοπίο της περιοχής ήταν αρκετά διαφορετικό απ’ ό,τι σήμερα, αφού η θάλασσα ήταν αποτραβηγμένη μερικά χιλιόμετρα μακριά, μέχρι το νησάκι Κορωνίδα. Επομένως, η περιοχή που τώρα καλύπτεται από νερό, πριν από χιλιάδες χρόνια ήταν πεδιάδα, η οποία απλωνόταν κάτω από το μικρό ύψωμα όπου βρίσκεται το σπήλαιο. Οι κατοικίες των ανθρώπων που χρησιμοποιούσαν τότε το Φράγχθι είναι βέβαιο πως βρίσκονταν σε μικρή απόσταση. «Ετσι, είναι εξαιρετικά πιθανό ο οικισμός να βρίσκεται σε ένα σημείο του σημερινού βυθού στον όρμο της Κοιλάδας» λέει ο Ελβετός αρχαιολόγος.

Στην περίπτωση που οι υποβρύχιες ανασκαφές βρουν τα ίχνη του οικισμού τότε, σύμφωνα με τον ερευνητή, αυτό θα υποδείκνυε κατ’ αρχάς πως η Ελλάδα ήταν η πηγή και του Νεολιθικού Πολιτισμού στην Ευρώπη. «Θα σήμαινε πως η Ελλάδα στην προϊστορία, όπως και στους κλασικούς χρόνους, υπήρξε η κοιτίδα μιας σημαντικής πολιτισμικής αλλαγής (του νεολιθικού τρόπου ζωής) στην Ευρώπη. Για να το πούμε με άλλα λόγια, θα έχουμε να κάνουμε με ένα δεύτερο, αν και προγενέστερο “ελληνικό θαύμα”».

Παράλληλα, προσθέτει, θα ανέτρεπε τη θεωρία για τον τρόπο με τον οποίο εξαπλώθηκε στην Ευρώπη ο Νεολιθικός Πολιτισμός, ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε στην Εγγύς Ανατολή πριν από 10.000 χρόνια. Η επανάσταση που έφερε ο Νεολιθικός Πολιτισμός ήταν η εξέλιξη του ανθρώπου σε γεωργό και κτηνοτρόφο, ο οποίος ζούσε πλέον σε μόνιμα εγκατεστημένες κοινότητες, συγκριτικά με τους νομαδικούς πληθυσμούς των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της Παλαιολιθικής Περιόδου που προηγήθηκε.

«Για πολλά χρόνια πιστεύαμε πως η εξάπλωση προς τα δυτικά έγινε από τη στεριά – μέσω της σημερινής Τουρκίας, προς τη Βόρεια Ελλάδα και τη Νότια Βουλγαρία, όπου θα έπρεπε επομένως να υπάρχουν τα πρώτα νεολιθικά χωριά. Σήμερα θεωρούμε πως είναι πιθανό αυτό να έγινε μέσω της θάλασσας. Επομένως, μήπως ο νεολιθικός τρόπος ζωής έφτασε νωρίτερα στην Αργολίδα, πριν εμφανισθεί στις βορειότερες περιοχές;» σημειώνει ο ερευνητής.

Πάντως, ανεξάρτητα από το αν θα εντοπισθούν ή όχι υπολείμματα του οικισμού, με δεδομένο ότι το σπήλαιο χρησιμοποιούνταν συνεχώς για 35.000 χρόνια, με την αποστολή θα μελετηθεί μια περιοχή στην οποία υπήρχε ανθρώπινη δραστηριότητα για ένα πολύ μεγάλο μέρος των προϊστορικών χρόνων. «Λόγω του σπηλαίου, η περιοχή έχει μεγάλη αρχαιολογική σημασία. Είναι χαρακτηριστικό πως στο Φράγχθι έχουν βρεθεί δείγματα οψιδιανού από τη Μήλο, τα οποία είναι τα αρχαιότερα μέχρι σήμερα δείγματα θαλάσσιας μεταφοράς» αναφέρει η Δέσποινα Κουτσούμπα, αρχαιολόγος στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων που θα πάρει μέρος στην υποβρύχια ανασκαφή.

Σύμφωνα με την κ. Κουτσούμπα, η έρευνα στο σημείο θα είναι αρκετά δύσκολη, επειδή ο βυθός καλύπτεται από αρκετά μέτρα θαλάσσιας λάσπης. Ετσι, θα είναι δύσκολο να συγκρατηθούν τα τοιχώματα της ανασκαφής χωρίς να καταρρεύσουν. «Ο βυθός παραπέμπει περισσότερο σε λίμνη, παρά σε τυπική ελληνική θάλασσα» λέει χαρακτηριστικά.

Στην αποστολή και το μεγαλύτερο σκάφος που κινείται με ηλιακή ενέργεια

Μαζί με το ερευνητικό σκάφος «Αλκυών» του ΕΛΚΕΘΕ, το MS Tûranor PlanetSolar θα αναλάβει την υποστήριξη της ανασκαφής, αλλά και τις γεωφυσικές μετρήσεις του υποθαλάσσιου χώρου στην περιοχή. Μάλιστα, πριν ξεκινήσουν οι έρευνες στον όρμο της Κοιλάδας, από την 1η Αυγούστου το «ηλιακό» καταμαράν θα περάσει από την Ερέτρια, την Αθήνα και το Ναύπλιο. Κατά τη διάρκεια παραμονής του σε καθένα από τα τρία λιμάνια, θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις για την ενημέρωση του κοινού.

Το μήκους 31 μέτρων πλοίο σχεδιάσθηκε και ναυπηγήθηκε το 2010 στη Γερμανία, με σκοπό να αποτελέσει απτό παράδειγμα των δυνατοτήτων που δίνει η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Γι’ αυτό τον λόγο κινείται αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια, την οποία αναλαμβάνουν να μετατρέψουν σε ρεύμα τα φωτοβολταϊκά πάνελ που το καλύπτουν, συνολικής επιφάνειας 500 τετραγωνικών μέτρων. Το ρεύμα αυτό είτε καταναλώνεται απευθείας στους δύο ηλεκτροκινητήρες του, με τους οποίους αναπτύσσει μέγιστη ταχύτητα 15 κόμβους, είτε αποθηκεύεται στις μπαταρίες λιθίου που μεταφέρει, συνολικού βάρους 8,5 τόνων.

Τον Μάιο του 2012 έγινε το πρώτο σκάφος που ολοκλήρωσε τον περίπλου της Γης αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια. Σήμερα έχει μετατραπεί σε πλωτό επιστημονικό εργαστήριο, το οποίο χρησιμοποιείται σε έρευνες από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Πριν από την TerraSubmersa στην Αργολίδα, το PlanetSolar συμμετείχε το 2013 στην αποστολή DeepWater. Σε αυτήν, οι επιστήμονες από το ελβετικό πανεπιστήμιο μέτρησαν φυσικές και βιολογικές παραμέτρους στο Ρεύμα του Κόλπου, το θερμό ρεύμα που ξεκινά από τον Κόλπο του Μεξικού και διαχωρίζεται σε δύο τμήματα καταμεσής του Ατλαντικού Ωκεανού, τα οποία καταλήγουν στη Βόρεια Ευρώπη και τη Δυτική Αφρική. Χάρις στο καταμαράν, οι ατμοσφαιρικές μετρήσεις δεν ήταν αλλοιωμένες από τις εκπομπές ρύπων που θα προκαλούσε οποιοδήποτε άλλο πλοίο.

http://www.kathimerini.gr/772788/article/epikairothta/episthmh/to-arxaiotero-xwrio-ths-eyrwphs