Έρχεται η ώρα των Κούρδων;

Κούρδοι μαχητές των πεσμεργκά ποζάρουν στον φακό, αφού ανέλαβαν τον έλεγχο του Κιρκούκ

Έρχεται η ώρα των Κούρδων;

• Αν και επισήμως οι Αμερικανοί εμμένουν στη διατήρηση του Ιράκ ως ενιαίου κράτους, πληθαίνουν, για πρώτη φορά, οι φωνές στην Ουάσινγκτον υπέρ των κουρδικών αιτημάτων

• Η κατάληψη του Κιρκούκ και των πετρελαιοπηγών του από τους πεσμέργκα δημιουργεί την οικονομική βάση για ένα ανεξάρτητο κράτος

της ΑΘΗΝΑΣ ΚΟΥΡΗ

Μέρα με τη μέρα πληθαίνουν οι εκτιμήσεις ότι, προς το παρόν, ο μόνος κερδισμένος στο Ιράκ είναι οι Κούρδοι που επέκτειναν τον έλεγχο τους σε διαχρονικά διαφιλονικούμενες περιοχές, αλλά και οι φωνές στην Ουάσινγκτον που καλούν για την αναπροσαρμογή της αμερικανικής πολιτικής απέναντί τους. Οι ΗΠΑ για χρόνια χαράζουν την πολιτική τους στο κουρδικό ζήτημα βάσει της οπτικής και των αναγκών των συμμάχων τους που έχουν ισχυρές κουρδικές μειονότητες. Στο πλαίσιο αυτό η Ουάσινγκτον είναι σταθερά κατά της δημιουργίας ανεξάρτητου κουρδικού κράτους και υπέρ της, με κάθε τρόπο, διατήρησης των υφιστάμενων συνόρων. Η παρατεταμένη αστάθεια όμως που έφεραν οι αμερικανικές επεμβάσεις στην περιοχή, ο εμφύλιος στη Συρία και η διάχυση του στο ευάλωτο Ιράκ επιβάλλουν την επανεξέταση του αμερικανικού δόγματος.

Οι Κούρδοι του Ιράκ έχουν μέχρι σήμερα φανεί υπομονετικοί και έχουν αποκομίσει κέρδη προσαρμοζόμενοι στη στρατηγική της Δύσης. Γνωρίζουν ότι σε όποια κίνηση τους χρειάζονται την υποστήριξη των Αμερικανών. Έχουν την υποστήριξη των Τούρκων μετά τη θεαματική στροφή της κυβέρνησης Ερντογάν την τελευταία δεκαετία. Αναμένεται λοιπόν ότι θα παίξουν το χαρτιά τους προσεκτικά. Δύο είναι τα καίρια ζητήματα: Να μην υπερεκτιμήσουν τις δυνατότητές τους και απλωθούν παραπάνω από όσο μπορούν και να κρατηθούν σε ισορροπία οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί και διχογνωμίες. Ένα επιπλέον ζήτημα είναι οι εξελίξεις που θα πυροδοτήσουν μακροπρόθεσμα για το σύνολο των κουρδικών πληθυσμών της Μέσης Ανατολής τα όποια κέρδη στο Ιράκ, όπως και η εξέλιξη της διαμάχης για την ηγεμονία του κουρδικού κινήματος ανάμεσα στο ΡΚΚ του Οτσαλάν και τους ιρακινούς Κούρδους.

Σχεδιασμοί επί χάρτου στο Ιράκ

Υπάρχουν ήδη φωνές που επισημαίνουν ότι οι Κούρδοι έχουν απλώσει τις δυνάμεις τους σε μεγαλύτερη περιοχή από αυτή που μπορούν να ελέγξουν, καθώς τα εδάφη τους έχουν αυξηθεί κατά 1/3 και υπερασπίζονται πλέον ένα μέτωπο έκτασης 620 μιλίων ενάντια, όχι μόνο στο ISIS, αλλά και στους πιστούς του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν και στις σουνιτικές φυλές που έχουν συνασπιστεί με τους τζιχαντιστές. Προς το παρόν όμως οι σουνίτες ισλαμιστές έχουν την προσοχή τους στραμμένη στον Νότο, στη Βαγδάτη και τους σιίτες του ιρακινού πρωθυπουργού Αλ Μαλίκι και κούρδοι αξιωματούχοι εγγυώνται ότι οι πεσμέργκα (κουρδικές δυνάμεις ασφαλείας), σε πλήρη κινητοποίηση, μπορούν να φτάσουν στους 200.000 άνδρες.

Στο σύνολο τους, αξιωματούχοι της κουρδικής διοίκησης και στρατιωτικά στελέχη επιμένουν ότι στόχος τους είναι να υπερασπιστούν τα κουρδικά εδάφη και ότι δεν θα εμπλακούν στη διαμάχη σουνιτών - σιιτών με κανέναν τρόπο. Είναι γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Αλ Μαλίκι (υποστηριζόμενος από τις ΗΠΑ και το ομόδοξο του Ιράν), δεν αποξένωσε μόνο τους σουνίτες συμπατριώτες του αλλά βρέθηκε και σε μια συνεχή διαμάχη με την κουρδική διοίκηση σχετικά με τα διαφιλονικούμενα εδάφη του Κιρκούκ, τη διανομή των πόρων του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού και την εκμετάλλευση των αποθεμάτων πετρελαίου του Βορείου Ιράκ. Εντέλει, από την αρχή του χρόνου, η κεντρική κυβέρνηση αποφάσισε να μην αποδίδει στην κουρδική διοίκηση το μερίδιο της από τους πόρους του ιρακινού προϋπολογισμού και οι Κούρδοι ξεκίνησαν να εξάγουν αυτόνομα το πετρέλαιο τους μέσω Τουρκίας.

Πολλοί μιλούν για μια πιθανή συμφωνία ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Αρμπίλ (πρωτεύουσα της κουρδικής διοίκησης), που σε αντάλλαγμα για τη χερσαία συμμετοχή των πεσμέργκα σε πιθανή αμερικανική αεροπορική επέμβαση θα αναγνωρίσει την κουρδική ανεξαρτησία. Περισσότερο πιθανό είναι όμως να βρεθεί φόρμουλα να κρατήσουν οι Κούρδοι το Κιρκούκ και να μεγαλώσει ο βαθμός της αυτονομίας τους, αναγνωρίζοντάς τους επίσημα το δικαίωμα να εξάγουν οι ίδιοι τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και να διαχειρίζονται ανεξάρτητα την αδειοδότηση ξένων εταιρειών για την ανάπτυξη και εκμετάλλευση των αποθεμάτων αυτών. Σημαντικό είναι να σημειωθεί εδώ ότι υπάρχουν αποκλίσεις στο εσωτερικό της κουρδικής διοίκησης, με τη φατρία των Μπαρζανί, που κέρδισε με ευρεία πλειοψηφία τιε πρόσφατες εκλογές, να είναι κατά της ανάμιξης στη διαμάχη σουνιτών και σιιτών και τους Ταλαμπανί, τους παραδοσιακούς αντιπάλους τους, να τάσσονται υπέρ της στήριξης της Βαγδάτης και της κεντρικής κυβέρνησης.

Ερντογάν, ΡΚΚ, Κούρδοι της Συρίας και κουρδική τοπική κυβέρνηση στο Ιράκ: Διαίρει και βασίλευε

Τα τελευταία χρόνια, τα πάνω κάτω στο κουρδικό ζήτημα έχει φέρει η σταδιακή μετακίνηση της τουρκικής πλευράς, της οποίας η δήλωση του εκπροσώπου του ΑΚΡ, ότι οι κούρδοι του Ιράκ έχουν δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, έρ­χεται ως τελική κατάληξη. Ο Ερντογάν έχει ακολουθήσει μια δι­πλή, αν όχι τριπλή, στρατηγική που στη βάση της έχει μια πολιτική διαί­ρει και βασίλευε απέναντι στις ηγεσίες των Κούρδων της Τουρκίας της Συρίας και του Ιράκ προκειμέ­νου να διασφαλίσει τα πολλαπλά συμ­φέροντα της Τουρκίας.

Ο τούρκος πρωθυπουργός έδω­σε διέξοδο στους, χωρίς αυτόνομη πρόσβαση στις διεθνείς εμπορικά οδούς, Κούρδους του Ιράκ προκει­μένου να εξάγουν το πετρέλαια τους, αρχικά για τουρκική κατανά­λωση και μόνο, και πρόσφατα, με προορισμό τη διεθνή αγορά. Με τον τρόπο αυτό τους απελευθέρω­σε από την ασφυκτική αγκαλιά της Βαγδάτης που απαιτούσε όλες οι διεθνείς εξαγωγές να γίνονται μέ­σω της ιρακινής κρατικής εταιρείας πετρελαίου και να διαχειρίζεται η ί­δια και μόνο την αδειοδότηση ξέ­νων εταιρειών για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων των κουρδικών περιοχών. Όλα αυτά με δεδομένη την αντίθεση της Ουάσινγκτον. Επι­πλέον η τουρκική πλευρά επένδυ­σε γενναιόδωρα, κυρίαρχα στον τομέα των κατασκευών, συνεισφέροντας καταλυτικά στο κουρδικό «οικονομικό θαύμα» και κατασκεύ­ασε, σε συνεργασία με την Αρμπίλ, αγωγό που μεταφέρει τα κοιτάσμα­τα του Βορείου Ιράκ στο τουρκικό λιμάνι του Τσεϊχάν. Στο λιμάνι αυτό φορτώθηκαν και τα δύο τάνκερ, ελληνικής ιδιοκτησίας με κουρδι­κό πετρέλαιο, τα οποία, λόγω της α­ντίθεσης των Αμερικανών, προς το παρόν αναφέρεται ότι πλέουν ά­πρακτα στη Μεσόγειο, παρότι η Αρ­μπίλ υποστηρίζει ότι έχει ήδη που­λήσει στη διεθνή αγορά τις ποσότητες που μεταφέρουν. Αν αυτό συμ­βεί, θα σφραγιστεί και τελεσίδικα η ανεξαρτησία της από τη Βαγδάτη στη διαχείριση και πώληση των α­ποθεμάτων της.

Σε αντάλλαγμα της πολλαπλής στήριξής της, η Τουρκία, πέρα από τη σταθερή πρόσβαση της στα κουρδικά ενεργειακά αποθέματα σε προνομιακές τιμές, έχει κερδί­σει τη διαβεβαίωση της Αρμπίλ ότι δεν θα κινηθεί συντονισμένα με τους Κούρδους της Τουρκίας και της Συρίας για να δημιουργήσει δε­δομένα σε διεθνές επίπεδο που θα έθιγαν την Τουρκία, όπως και την στήριξη των Κούρδων του Ιράκ κα­τά του ΡΚΚ και των Κούρδων της Συρίας που έχουν συνασπιστεί μαζί του στο συριακό εμφύλιο. Οι πεσμέργκα της κουρδικής διοίκησης του Βορείου Ιράκ κρατούν ακόμη και σήμερα σε πολλές περιπτώσεις κλειστά τα σύνορα με τις υπό κουρ­δικό έλεγχο περιοχές της ανατολικής Συρίας, προκαλώντας ασφυξία στον συριακό κουρδικό πληθυσμό που κατά τα άλλα μοιράζεται τα σύ­νορα με την Τουρκία και πολιορκεί­ται από τους φανατικούς τζιχαντιστές που, τουλάχιστον μέχρι πρό­σφατα, η Άγκυρα υποστήριζε με κάθε μέσο. Ταυτόχρονα, στο εσωτερικό μέτωπο ο Ερντογάν έχει κάνει τα ση­μαντικότερα βήματα που έχουν γί­νει ποτέ από τουρκική κυβέρνηση, συναινώντας  στην απόδοση δι­καιωμάτων που έχουν να κάνουν με την κουρδική γλώσσα και την κουρδική πολιτιστική κληρονομιά και κερδίζοντας προσωρινή ανα­κωχή από τις εχθροπραξίες. Δεδο­μένο είναι επίσης ότι, εν όψει της προεδρικής εκλογής του Αυγού­στου, θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να διασφαλίσει την ψήφο του κουρδικού πληθυσμού της Τουρκίας.

Παρότι η πολιτική του αυτή έχει μέχρι σήμερα αποδώσει, εξασφαλίζοντας σχετική ηρεμία στη Νοτιο­ανατολική Τουρκία, περιορίζοντας τα κουρδικά κέρδη στον συριακό εμφύλιο και ελέγχοντας οικονομι­κά την κουρδική αυτόνομη περιοχή του Ιράκ, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα μπορέσει να ε­λέγξει τις καταλυτικές εξελίξεις που δρομολογούνται πλέον.

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"