Η ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΟΣ ΗΔΟΝΗ

Η ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΟΣ ΗΔΟΝΗ

ΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ ΕΧΕΙ ΜΥΑΛΟ!

Ο άνθρωπος είναι έκδοτος στις ηδονές, στο ψευδές συναίσθημα της ευχαρίστησης που δημιουργεί η ικανοποίηση αναγκών, απαιτήσεων σωματικών και ψυχικών.

ΑΠΟ ΤΟΝ DR.   ΣΤΕΦΑΝΟ   ΚΑΡΑΠΑΝΝΟΠΟΥΛΟ*

Η ηδονή είναι απαραίτητο συστατικό της ευζωίας και της υλικής ευδαιμονίας. Η ηδονή και ο πόνος θεωρούνται τα δίπολα της ζωής. Η αναζήτηση της πρώτης και η αποφυγή του δεύτερου είναι έμφυτη. Η φύση η ίδια πριμοδοτεί την ηδονή και όχι τη λογική. Κατά τον απολογισμό των ηδονών και των πόνων κρίνεται το αποτέλεσμα ανάλογα με την ωφέλεια και τη χρησιμότητα τους, όταν το γεγονός δεν καλείται πάντα να το χαρακτηρίσει η λογική, αλλά το θυμικό.

Η ηδονή, ωστόσο, φιλοσοφικά διαχωρίζεται στις στατικές ηδονές, την αταραξία της ψυχής και την «απονία» του σώματος, και στις κινητικές, που αναζητούνται ενεργητικά (όπως η χαρά, η τέρψη, η ευφροσύνη), καθώς κινητοποιούν το πλέον ενεργητικό κομμάτι του θυμικού, την επιθυμία. Η φύση χρησιμοποιεί την ηδονή ως νόμισμα τοις μετρητοίς, ως ανταμοιβή στον υπάκουο εργάτη της. Κάθε φορά που ο άνθρωπος περατώνει τις δύο προγραμματισμένες αποστολές του, της επιβίωσης (φαγητό) και της αναπαραγωγής (σεξ), ανταμείβεται πάραυτα από τη μάνα φύση.

Αντικατοπτρικά, όπως συμβαίνει πάντα στη ζωή, υπάρχει και η ηδονή της ψυχογενούς ανορεξίας. Το άτομο εδώ αρνείται να εισπράξει την αμοιβή του και την επιστρέφει. Μέσα στο χάος της ψυχής ενός ατόμου που στην παιδική του ηλικία κυριαρχούσε η συναισθηματική ανασφάλεια, η κατάρρευση του «χρηματιστηρίου» ψυχικών αξιών και η αποτίμηση ηδονών και καημών αποκτά πάντα αρνητικό πρόσημο. Οι ενήλικες με συναισθηματική ανασφάλεια θυμούνται ότι όταν ήταν παιδιά, πολλές φορές η τιμωρία τους ήταν να στερηθούν όχι την τροφή αλλά την αγάπη και τη ζεστασιά των γονέων τους ή να υποστούν κάποια συναισθηματική μείωση ή ταπείνωση από αυτούς. Ένα ευαίσθητο άτομο δύσκολα μπορεί να ξεπεράσει τέτοιες εμπειρίες, οι οποίες καταπατούν την ψυχή του και το παραλύουν συναισθηματικά διδάσκοντας το λάθος μάθημα ζωής. Στην ηλικία αυτή ο μικρός ανθρωπάκος μαθαίνει μόνο μέσω ηδονής (χαράς) και πόνου. Ως ενήλικες οι ίδιοι κάθε φορά που βιώνουν έντονη απόρριψη θεωρούν ότι το λάθος και η ευθύνη της αποτυχίας είναι δική τους. Δυστυχώς, μέσα από τον παραμορφωτικό φακό των παιδικών τους χρόνων παρερμηνεύουν όλη την υπόλοιπη ζωή τους.

Ευαίσθητοι και τίμιοι, τιμωρούν τον εαυτό τους με πείνα ή αντίθετα παραμορφώνουν την εικόνα του σώματος τους και με λυσσαλέα βουλιμία αποκτούν νοσογόνο παχυσαρκία.

Η καταστροφική λαιμαργία υποσυνείδητα καλείται να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τη μεταγευματική ευτυχία. Ελαττώνει την ψυχική πίκρα και γεμίζει την άδεια καρδιά. Η φύση αιχμαλωτίζει τους εργάτες της είκοσι λεπτά περίπου έπειτα από κάθε γεύμα, όταν πλημμυρίζει τον οργανισμό με ζάχαρα και άλλες τονωτικές ουσίες που προκύπτουν κατά τη χώνεψη. Αυτές χαρίζουν στον οργανισμό την πληροφορία τού «αρίστως έχειν» και της ψευδώς εύρυθμης λειτουργίας του σώματος. Τότε οι ακροβολισμένοι σε όλο το σώμα πληροφοριοδότες μεταδίδουν τη «γαστρός ηδονή» στον εγκέφαλο, ο οποίος τη μετουσιώνει σε νοητική χαρά. Ο λαίμαργος χρησιμοποιεί αυτή την οδό για να επιτύχει την προγραμματισμένη πλέον καταστροφή του και χαίρεται. Αντίθετα, ο ανορεξικός αγαλλιάζει επί των πεινασμένων κυττάρων. Αυτή είναι η απίθανη δύναμη των οφθαλμών του νου. Ο άνθρωπος, δυστυχώς, «βλέπει», συνειδητοποιεί εικόνες που απέχουν πολύ από εκείνες που οι οφθαλμοί του μεταδίδουν. 

Κατά τον χριστιανισμό η λαιμαργία είναι αμαρτία ήσσονος βαρύτητας συγκριτικά με τις παρεκτροπές στο ποτό και το σεξ. Ωστόσο, στη Βίβλο (Παροιμίες 23:2) δηλώνεται: «Βάλε μαχαίρι στον λαιμό σου, αν είσαι αδηφάγος». Οι μαθητές του Επίκουρου έχουν την αντίληψη ότι οι θεοί δεν ανακατεύονται με τα ανθρώπινα ούτε κάνουν δώρα (ως ανταμοιβές). Χαρακτηριστικά, ωστόσο, τονίζουν ότι κατ' αυτούς δεν υπάρχει θεός που επιβάλλει ποινές σε πιστούς ή απίστους -κάτι που επαναλαμβάνουν συχνά οι σύγχρονες θρησκείες. Οπότε, σύμφωνα με αυτούς, δεν χρειάζεται κάποιος να ζει με τον φόβο των θεών αλλά με την ευγνωμοσύνη, καθώς αυτοί προσέχουν και διαφυλάσσουν όλους μας.

Ο Χριστός σε δημόσιες συγκεντρώσεις συχνά πρόσφερε τροφή. Προκάλεσε την αφθονία ψαριών στη λίμνη της Τιβεριάδας ευλογώντας τις προσπάθειες των αλιέων. Επίσης, πρόσφερε τροφή σε χιλιάδες πιστούς ευλογώντας τους πέντε άρτους. Τα γεγονότα αυτά αποδεικνύουν τη γαληνευτική δράση ενός καλού γεύματος. Την επίδραση αυτή ο Επίκουρος χαρακτήρισε επιγραμματικά ηδονή της γαστρός και ρίζα παντός ευχάριστου συναισθήματος ή λανθασμένα πρωταρχικό σκοπό της ζωής, δηλαδή διασφάλιση της επιβίωσης. Περιέργως, ωστόσο, σε όλο το ζωικό βασίλειο, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, το άτομο συχνά υπηρετεί πρωτίστως την εντολή της αναπαραγωγής και δευτερευόντως της διατροφής, καθώς ο άνθρωπος ευκολότερα συμβιβάζεται με υποδεέστερη τροφή, ενώ μάχεται πεισματικά μέχρι θανάτου για το ερωτικό αντικείμενο του πόθου. Η τροφή δεν χαρακτηρίζεται ποτέ πόθος. Είναι ανάγκη. Ο έρωτας είναι πόθος, πάθος για συγκεκριμένο αντικείμενο. Η πείνα καλύπτεται ευκαίρως από πληθώρα υποκατάστατων γεύσης και θερμίδων. Οι λαίμαργοι είναι οι συχνότεροι πελάτες ινστιτούτων αδυνατίσματος, οι μανιώδεις καταναλωτές ανορεξιογόνων φαρμάκων και οι πιο βαθυστόχαστοι θεωρητικοί των μεθόδων αδυνατίσματος. Μεγάλη σημασία γι' αυτούς έχουν δίαιτες, νηστείες, διεγερτικά καύσεων ή λιποδιαλυτικά και κατασταλτικά όρεξης. Κανένα από αυτά δεν έχουν καταφέρει εισέτι να ανακαλύψουν όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες του κόσμου. Έτσι οι βουλιμικοί παρηγορούνται με καθαρτικά, διουρητικά, εμετικά ή χειρουργεία στα οποία πραγματοποιούνται επεμβάσεις που συνεπάγονται αναπηρία, όπως ο ακρωτηριασμός του στομάχου ή η αφαίρεση υποδόριου λίπους από την κοιλιά.

Σε όλη την ενήλικη ζωή τους οι διακυμάνσεις βάρους είναι τεράστιες, όσο τα επεισόδια πολυφαγίας και νηστείας εναλλάσσονται. Στην προσπάθεια να ελέγξουν το βάρος τους -σε περιόδους που θέλουν να αδυνατίσουν- καπνίζουν περισσότερο συγκριτικά με τις περιόδους που κάπνιζαν και πάχαιναν. Όλα αυτά αντικατοπτρίζουν την αβυσσαλέα σύγχυση που υπάρχει στον μεσεγκέφαλο, καθώς όλες οι βασικές λειτουργίες της θρέψης και του μεταβολισμού στεγάζονται εκεί. Εκεί υπάρχουν όργανα που ρυθμίζουν την έκκριση ορμονών από τον θυρεοειδή, τα επινεφρίδια, τους όρχεις, τις ωοθήκες, αλλά και τις στάθμες άλλων ορμονών που βηματοδοτούν τη δράση της λεπτίνης, της αντιπονεκτίνης, της βισφατίνης, της ρεζιτίνης, της γκρελίνης και τόσων άλλων.

Η λαιμαργία είναι ένα ψυχικό σύνδρομο με σωματικά συμπτώματα, που πριμοδοτείται λόγω της ευκολίας της πύλης εισόδου ηδονών, του στόματος. Οι λαίμαργοι μπορεί να μην τρώνε όλη μέρα, για να έχουν εύκολη την παραγραφή των αμαρτιών τους κατά το βραδινό γεύμα. Επίσης εμφανίζουν και νυχτερινή όρεξη.

Άλλοι παρουσιάζουν μια παρορμητική και αναίτια λήψη μεγάλης ποσότητας θερμίδων (γλυκά, πρόχειρα λιπαρά μικρογεύματα, ποτά) σε σύντομο χρονικό διάστημα και στις ώρες εργασίας τους. Η λήψη των τροφών εδώ λειτουργεί ως κατασταλτικό του άγχους, της οργής, της θλίψης και άλλων αρνητικών συναισθημάτων. Η παρόρμηση αυτή εκμεταλλεύεται τη μεταγευματική ευτυχία, πάνω απ' όλα ως ανταλλαγή (γευστικής) ηδονής αντί (ψυχολογικού) πόνου. Η πλούσια γεύση λειτουργεί ως θετικός ενισχυτής της προσωπικότητας και το γεμάτο στομάχι ως πλήρες ρεζερβουάρ καυσίμων στην αδύναμη αυτοπεποίθηση. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι ηρεμεί παροδικά, ενώ λόγω αυτών των ενεργειών πρέπει να ανησυχεί μόνιμα.

Η ψυχή του ανθρώπου δεν αλλάζει. Οι «θεοί» που γεννήθηκαν μέσα στο συνειδητό ή στο υποσυνείδητο της ψυχής του μέσα στα τρία έως πέντε πρώτα χρόνια της ζωής είναι οι αθάνατοι προσωπικοί πανδαμάτορες όλων μας. Καλώς ή κακώς διαφεντεύουν την ύπαρξη μας. Έτσι, δεν αλλάζει ο τρόπος που αξιολογούμε ή αντιδρούμε στα πάντα, την ηδονή και τον πόνο, τα θετικά συναισθήματα (ευθυμία, χαρά, ευφροσύνη) και τα αρνητικά (φόβο, πόνο, ταραχή). Δεν αλλάζουν, επίσης, τα ψυχικά όπλα (εργαλεία) που χρησιμοποιούμε στην άμυνα μας...

*Ο κ. Καραγιαννόπουλος είναι Καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

"Homme"