ΛΑΛΑΟΥΝΗΣ : Ένας οίκος χρυσού για ολόκληρο τον κόσμο

ΕΝΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ Ε.Τ. ΤΟ 1995  ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΛΙΑ ΛΑΛΑΟΥΝΗ

ΛΑΛΑΟΥΝΗΣ

Ένας οίκος χρυσού για ολόκληρο τον κόσμο

Ένα «χρυσό» όνομα είναι ο αγγελιαφόρος της ελληνικής ιστορίας Τέχνης σε ολόκληρο τον πλανήτη. Πενήντα πέντε χρόνια ο Ηλίας Λαλαούνης* εντυπωσιάζει με τις συλλογές κοσμημάτων του, παραμένοντας ένας από τους καλυτέρους πρεσβευτές της χώρας μας στον κόσμο της λάμψης.

Με καταστήματα στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Γενεύη, στη Νέα Υόρκη, στο Τόκιο, στο Χονγκ Κονγκ, ο Μεγάλος Άρχοντας - τίτλο που του απένειμε ο Οικουμενικός Πατριάρχης -επεκτείνει τη δική του «αυτοκρατορία» κατακτώντας ακόμη και τους πραγματικούς αυτοκράτορες.

Ο προπάππους του έβαλε το χρυσό στην οικογένεια Λαλαούνη και ο «Ιππότης των Γραμμάτων και των Τεχνών» κατόρθωσε να αναβιώσει τη μινωική και μυκηναϊκή Τέχνη και να την καθιερώσει στο αστραφτερό Χόλιγουντ.

Η ελίτ καμαρώνει φορώντας τις δημιουργίες του και οι υπεύθυνοι των πανεπιστημίων τον προσκαλούν στο εξωτερικό για να δώσει τα φώτα του.

Η φαντασία του Ηλία Λαλαούνη δεν εξαντλείται σε κοσμήματα αλλά χρυσώνει και αντικείμενα. Τριάντα συλλογές κοσμημάτων και αντικειμένων, που περιλαμβάνουν από 100 έως 250 σχέδια η καθεμιά, δημιουργήθηκαν, ενώ συνολικά τα «θαύματα» του ξεπερνούν τα 10.000 κομμάτια.

Όλα αυτά δένουν μεταξύ τους με συνέπεια και συνέχεια από τις πρώτες δημιουργίες του έως τις τελευταίες, είτε αυτές είναι εμπνευσμένες από την Τέχνη είτε από τη φύση ή ακόμη και από τη σύγχρονη τεχνολογία.

Εβδομήντα πέντε χρόνων σήμερα* ο «πατέρας» των κοσμημάτων δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει άλλο δρόμο εκτός από εκείνον που ήταν στρωμένος με φύλλα χρυσού. Κληρονομιά από γενιά σε γενιά ήταν η τέχνη της χρυσοχοΐας και ο μικρός Ηλίας έγινε έφηβος περνώντας τις περισσότερες ώρες του μέσα στα εργαστήρια, παρατηρώντας τον πατέρα του και «κλέβοντας» τα μυστικά της δημιουργίας. Σε ηλικία 20 μόλις χρόνων, ενώ σπουδάζει Οικονομικές   Επιστήμες   και Νομικά, αναλαμβάνει τη διεύθυνση της εταιρίας «Ε. Ζολώτας» που είχαν ο θείος του Ευθύμιος και ο πατέρας του.

Είκοσι οκτώ χρόνια εργάστηκε σκληρά για να μάθει κάθε λεπτομέρεια γύρω από το κόσμημα και να «ξυπνήσει» τον κλάδο των χρυσοχόων.

Το νεύρο και η δραστηριότητα του κατορθώνουν να ενώσουν τους χρυσοχόους της Ελλάδας και με τη συνεργασία μιας μικρής ομάδας συναδέλφων του ιδρύει, το 1957, το Σύλλογο Χρυσοχόων. Ένα χρόνο αργότερα, ο σύλλογος κάνει το χρυσό βήμα, παρουσιάζοντας στο δικό του περίπτερο τα έργα του στην Έκθεση Θεσσαλονίκης. Η αρχαία ελληνική Τέχνη ήταν η πηγή έμπνευσης των δημιουργημάτων του Ηλία Λαλαούνη και η πρώτη φορά ήταν αρκετή για να κλέψουν την παράσταση.

■ Γοητεία

Στην «Πόλη του Φωτός» λάμπουν, το 1966, τα κοσμήματα «Λαλαούνης» σπάζοντας τα σύνορα της Ελλάδας. Εκεί παρουσιάζονται το '68 και γοητεύουν τα κοσμήματα από μινωικά και μυκηναϊκά σχέδια που τυλίγουν ολόκληρο το σώμα. Δύο χρόνια μετά, μια συλλογή από 50 επιτραπέζια «μαλαματένια αγριολούλουδα» σε βάσεις από ημιπολύτιμες πέτρες, εκτίθεται σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας για να δημιουργήσει εντύπωση με την πρωτοτυπία της.

Στόχος του Ηλία Λαλαούνη είναι να φέρει τα πάνω κάτω και τους ξένους χρυσοχόους «με υπογραφή» στη χώρα μας. Έτσι, το 1971, διοργανώνει στην Αθήνα διεθνή έκθεση κοσμήματος με συμμετοχή των «Bulgari», «Var Cleef & Arpels», «Rene Kern» και «Ηarry Winston».

Την ίδια χρονιά, ο Εθνάρχης Μακάριος διοργανώνει σεμινάριο χρυσοχοΐας στη Λευκωσία, προσκαλώντας για ομιλητή τον Ηλία Λαλαούνη. Η ανοδική πορεία συνεχίζεται και ο δημιουργός στρέφεται σε άλλες πηγές έμπνευσης.

■ Κοσμήματα

Διακόσια κοσμήματα με αφορμή θέματα περσικών μουσείων μαγεύουν την αυτοκράτειρα Φαράχ του Ιράν και οι πύλες των ανακτόρων της Τεχεράνης ανοίγουν διάπλατα το 1976.

Το ταξίδι του Ατλαντικού άρχισε τρία χρόνια αργότερα, όταν στην 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης ανοίγει το νέο κατάστημα, ενώ η δεκαετία του '80 χαράζει στο Τόκιο κάτω από τη στέγη του Λαλαούνη, που παρουσιάζει ιαπωνική συλλογή βασισμένη στα οικόσημα του 12ου και του 13ου αιώνα. Ταυτόχρονα, η κινέζικη γεωμετρική τέχνη και η σχέση της με την ελληνική γεωμετρική τέχνη κατακτά το Χονγκ Κονγκ σε ένα ακόμη καινούργιο κατάστημα που εγκαινιάζεται εκεί. Σύντομα, ένα ακόμα κατάστημα ανοίγει τις πόρτες του.

Επίτιμος δημότης ανακηρύσσεται τον Οκτώβριο τον '84 στο Χιούστον από το δήμαρχο της πόλης που σαγηνεύτηκε από τις χρυσές δημιουργίες, και συνεχίζοντας την εξόρμηση του στο εξωτερικό ανοίγει κατάστημα στο Λονδίνο στην οδό των μεγάλων χρυσοχοϊών New Bond Street.

■ Ταινίες

Τις πύλες τους ανοίγουν τα πανεπιστήμια Τέχνης για να υποδεχτούν τις ταινίες μικρού μήκους του Ηλία Λαλαούνη και κάνουν το γύρο του κόσμου. Εντυπωσιακή είναι η ταινία για τη συλλογή του «ασπίδα του Αχιλλέα» που αποτελείται από εκατό μινωικούς και μυκηναϊκούς σφραγιδόλιθους. Διεθνείς οργανώσεις του χρυσού και της Τέχνης δέχονται τον Ηλία Λαλαοΰνη ως μέλος τους, ενώ το Πανεπιστήμιο Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας της Πενσιλβάνια τον προσκαλεί για να δώσει διάλεξη. Παράλληλα, η Γαλλική Ακαδημία και η γαλλική κυβέρνηση του απονέμει το παράσημο του «Ιππότη Γραμμάτων και Τεχνών» για το βιβλίο του «Μεταμορφώσεις», έναν τόμο 336 σελίδων και φωτογραφιών από 19 συλλογές του.

«Κάθε αντικείμενο Τέχνης φέρνει ένα μήνυμα, μια ιδέα, είναι ένα σύμβολο και μια μνήμη που συνδέει το παρελθόν και το παρόν, τις επιστήμες με τη μικρογλυπτική και το κόσμημα». Αυτή είναι η βασική ιδέα της φιλοσοφίας του Ηλία Λαλαούνη και το 1986 εκλέγεται σε αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας των Καλών Τεχνών. Μουσεία διεθνούς κύρους τον προσκαλούν για διαλέξεις και εκθέσεις του μαγνητίζουν τα βλέμματα.

Στην Ιερά Πόλη ο Ηλίας Λαλαούνης παρουσιάζει τη νέα συλλογή, το 1987, με τίτλο «Θησαυροί Αγίων Τόπων», ενώ ένα χρόνο αργότερα ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας τού απονέμει τον τίτλο του «Commendatore Γραμμάτων και Τεχνών». «Doctor της Τέχνης» ανακηρύχτηκε από Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ενώ σύντομα είναι ισότιμο μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Ολόκληρη η Γαλλία τον λατρεύει και το Μάιο του '93 του απονέμει παράσημο απ' το υπουργείο Πολιτισμού.

Δεκάδες επώνυμοι απ' όλο τον κόσμο επιδεικνύουν με υπερηφάνεια τους «θησαυρούς» με την υπογραφή του, ανάμεσα τους ο Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, που στις 18 Ιουνίου 1992, στην τελετή έναρξης της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, παρέλαβε την επίσημη ολυμπιακή δάδα, φιλοτεχνημένη από τον Ηλία Λαλαούνη. Ένα από τα μεγάλα όνειρα του «χρυσού δασκάλου» γίνεται πραγματικότητα στις 15 Δεκεμβρίου '94, με την έναρξη λειτουργίας του «Μουσείου Σύγχρονου Κοσμήματος Η. Λαλαούνη» που φιλοξενεί 3.000 κοσμήματα.

Στους πρόποδες της Ακρόπολης στεγάζονται τα εργαστήρια του Ηλία Λαλαούνη, όπου εργάζονται 70 τεχνίτες. Άλλοι 120 χρυσοχόοι εργάζονται σε μικρότερα εργαστήρια.

Τη σκυτάλη για την 5η γενιά χρυσοχόων της οικογένειας έχουν πάρει οι τέσσερις κόρες του, Κατερίνα, Δήμητρα, Μαρία, Ιωάννα, που σπούδασαν Ιστορία Τέχνης και σχεδιάζουν κοσμήματα.

Από την ελληνική ιστορία Τέχνης, ο Ηλίας Λαλαούνης έχει παρουσιάσει τρεις μινωικής - μυκηναϊκής εποχής, τέσσερις κλασικής - ελληνιστικής, πέντε βυζαντινής και δύο γεωμετρικής.

■ Συλλογές

Από τη φύση έχει εμπνευστεί τις συλλογές: «μαλαματένια αγριολούλουδα», «γλαύκες και ανθέμια», «μικρόκοσμος», «κοχύλια, οι αρχιτέκτονες της θάλασσας».

Η τεχνολογία και οι επιστήμες τον οδήγησαν στη δημιουργία των συλλογών: «Κίνηση στο διάστημα», «ανθρώπινη κίνηση», «βαρύτης-σταγόνες», «βιοσύμβολα», «ασημένια παιχνιδίσματα». Δημιούργησε επίσης συλλογές από ειδώλια και άλλα θέματα μικρογλυπτικής σε ημιπολύτιμες πέτρες.

Σχεδίασε και δημιούργησε σπαθιά για Γάλλους ακαδημαϊκούς και συλλογές κοσμημάτων από την ιστορία τέχνης ξένων πολιτισμών: ιαπωνική, κινέζικη, περσική, Μεσοποταμίας, Ιερών Τόπων, ισλαμική.

Ρεπορτάζ: Κ, Κατσαβού, Κ. Μαθιουδάκη

ΕΤ .5.3.1995

(*)  Ηλίας Λαλαούνης (1920 - 2013)

Ο κορυφαίος έλληνας χρυσοχόος Ηλίας Λαλαούνης έφυγε από την ζωή το 2013 σε ηλικία 93 ετών, είδηση που η οικογένειά του επιθυμούσε να μην γίνει γνωστή, κρατώντας το πένθος της και την κηδεία σε αυστηρά κλειστό κύκλο.

«Ο Ηλίας Λαλαούνης δεν ήταν μόνο ένας χαρισματικός δημιουργός και ένας πολύ επιτυχημένος επιχειρηματίας. Πολύ περισσότερο από αυτά, υπήρξε ένας σπάνιος άνθρωπος, ένας ευπατρίδης που τίμησε τον αρχαίο ελληνικό και τον βυζαντινό πολιτισμό και, μέσα από την προσωπική του δημιουργική τέχνη, τον ανέδειξε και πέρα από τα μουσεία, στη σύγχρονη κοινωνική και επιχειρηματική ζωή σε όλο τον κόσμο».