Χ.Θ.ΜΠΟΖΙΟΥ : Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τη Γερμανική Βουλή και η αντίδραση της Άγκυρας

Με την ευκαιρία του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1914-18) και την ενθάρρυνση των θεωρητικών του κινήματος των Νεοτούρκων από τους Γερμανούς, αλλά και με την τεχνογνωσία του Β’ Ράϊχ, η Υψηλή Πύλη προέβη σε ωμές αγριότητες εναντίον των μη Μουσουλμάνων υπηκόων της γερασμένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τη Γερμανική Βουλή και η αντίδραση της Άγκυρας

Σημασία και επακόλουθα

Του ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ Πρέσβη ε.τ.

H «γενοκτονία», μια ελληνική λέξη που έχει περάσει σε όλες, σχεδόν, τις ξένες γλώσσες, χρησιμοποιείται πλέον διεθνώς και εκφράζει, σύμφωνα με τον ορισμό που δόθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη, «κάθε σκόπιμο έγκλημα μαζικής εξόντωσης ενός λαού, κοινωνικών ομάδων ή φυλών».

Η γενοκτονία θεσπίσθηκε ως «διεθνές έγκλημα» το 1946, δύο, σχεδόν, χρόνια από την ίδρυση του ΟΗΕ, κάτω από τις νωπές ακόμη πληγές του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και των οδυνηρών εμπειριών των εγκλημάτων του Γ’ Ράιχ, με τη συστηματική εξόντωση εκατομμυρίων Εβραίων, αθίγγανων και άλλων εθνικών και κοινωνικών ομάδων. Η Γενική Συνέλευση διακήρυξε ότι «η γενοκτονία είναι έγκλημα διεθνούς δικαίου» και ομόφωνα υιοθέτησε, στις 9 Δεκεμβρίου 1948, τη Διεθνή Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας, η οποία τέθηκε σε ισχύ τη 19η Δεκεμβρίου του ιδίου έτους. Η σημαντική αυτή διεθνής σύμβαση δεν έτυχε της υποδοχής που αναμενόταν. Η ίδια η Γερουσία των ΗΠΑ εναντιώθηκε και δεν την επικύρωσε, δις, κρίνοντας ότι ορισμένες διατάξεις της αντέβαιναν στο αμερικανικό Σύνταγμα και πρόσθετα ότι δεν είχε τύχει του αναμενόμενου διεθνούς ενδιαφέροντος!

Εκτός της Γενοκτονίας των Εβραίων από το Γ’ Ράιχ, καταγράφονται διεθνώς και μέχρι στιγμής η Γενοκτονία των Αρμενίων από τους Νεότουρκους και, ιστορικά, των γηγενών της Κεντρικής και Ν. Αμερικής από τους ισπανούς κατακτητές. Βεβαίως, διεθνώς προβάλλεται και η Γενοκτονία των Ποντίων. Τι σύμπτωση και ειρωνεία που η Ισπανία και η Τουρκία, με κοινή πρωτοβουλία, συνέστησαν προ ολίγων ετών, τη «Συμμαχία των Πολιτισμών» μια διεθνή οργάνωση που λειτουργεί στα πλαίσια της UNESCO και έχει σκοπό την προστασία των πολιτισμών. Οι σχετικές συζητήσεις και η τελική απόφαση της Γερμανικής Βουλής -οπωσδήποτε θετικές- θέτουν ωστόσο ορισμένα ερωτήματα τόσο ως προς τα κίνητρα όσο και για το timing, σε μια περίοδο που οι γερμανοτουρκικές σχέσεις δοκιμάζονται εξαιτίας του Προσφυγικού. Τη στιγμή μάλιστα που, σε αντίθεση με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, δεν υπάρχει στη χώρα του Ρήνου ισχυρή παρουσία αρμενικού στοιχείου, που θα ασκούσε πιέσεις στις πολιτικές γερμανικές ηγεσίες. Προφανώς, με την αναγνώριση της γενοκτονίας εξυπηρετούνται γενικότερες σκοπιμότητες. Από εσωτερικής πλευράς, ικανοποιείται η κοινή γνώμη -κάτι που το έχει απόλυτη ανάγκη η καγκελάριος κ. Μέρκελ- από το στρίμωγμα που γίνεται στην Τουρκία του κ. Ερντογάν, ο οποίος δείχνει απροθυμία να συνεργασθεί στο Προσφυγικό χωρίς σοβαρά ανταλλάγματα από πλευράς της ΕΕ. Ο προβληματισμός και η ανησυχία των Γερμανών για την αντιμετώπιση του Προσφυγικού είναι, ως γνωστόν, μεγάλη… Αλλά και για τη διεθνή κοινή γνώμη η Γερμανία προσκομίζει οφέλη, αφού εμφανίζεται ως υπερασπιστής των διεθνών αξιών και της ηθικής. Πόσω μάλλον όταν τολμάει να ασκήσει κριτική στις συμπεριφορές και πράξεις των συμπατριωτών Γερμανών του Β’ Ράιχ, που συνέπραξαν με τους Νεότουρκους στη Γενοκτονία των Αρμενίων, των Ελληνοποντίων και άλλων εθνοτικών ομάδων. Και από καθαρώς πολιτικής σκοπιάς αποκομίζονται οφέλη, αφού στην απόφαση γίνεται μνεία στη διάθεση της Γερμανίας «για διαμεσολάβηση και συνδρομή, προκειμένου Τουρκία και Αρμενία να υπερβούν το παρελθόν, σε αναζήτηση δρόμου για συμφιλίωση και κατανόηση», όπως, επίσης, και ανάμεσα σε γερμανούς πολίτες τουρκικής και αρμενικής καταγωγής με σκοπό την ένταξή τους στη γερμανική κοινωνία και την αρμονική συνύπαρξή τους. Χωρίς υπερβολή, η απόφαση θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένα άριστο πολιτικό ντοκουμέντο με πολλούς αποδέκτες.

Από το κείμενο της απόφασης δεν προκύπτει αν θα υπάρξουν στη συνέχεια οι απαιτούμενοι συνοδευτικοί νόμοι, όπως συνήθως συμβαίνει, που να ποινικοποιούν ως αδίκημα την άρνηση, είτε από μεμονωμένα άτομα είτε συλλογικά, της γενοκτονίας. Το καταδικαστικό μεν, αλλά γενικόλογο και συμφιλιωτικού πολιτικού χαρακτήρα πνεύμα της απόφασης εξηγεί και τη μάλλον μετρημένη αντίδραση της Άγκυρας, η οποία περιορίστηκε σε κάποιες φραστικές απειλές και στην ανάκληση του τούρκου πρέσβη στο Βερολίνο, ο οποίος είναι πολύ πιθανό να έχει ήδη επιστρέψει στην έδρα του.

Εντέλει, ποια η αξία της απόφασης της Γερμανικής Βουλής; Ασφαλώς δεν στερείται σημασίας. Κατ’ αρχάς, συνιστά δικαίωση και ηθική ικανοποίηση του αρμενικού λαού και, αντίστροφα, ηθικό στίγμα για τους Τούρκους, ακόμη και αν -όπως αναφέρεται στην απόφαση- οι πράξεις των Νεότουρκων, όπως και των συνεργατών τους του Β’ Ράιχ, δεν βαρύνουν τους σημερινούς λαούς Τουρκίας και Γερμανίας. Δεν είναι, επίσης, άνευ σημασίας το γεγονός ότι η αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας προήλθε από την ισχυρότερη σήμερα ευρωπαϊκή και κοινοτική χώρα, με πολλές πιθανότητες να βρει μιμητές. Κάπως αναλογικά και χωρίς καμιά διάθεση παραγνώρισης της σημασίας της απόφασης, θα θέταμε προς τα σεβαστά μέλη της Γερμανικής Γερουσίας το ερώτημα για το αν έχουν επιδείξει ή μπορούν να επιδείξουν την ίδια τόλμη και ευαισθησία για αναγνώριση του κατοχικού δανείου. Επίσης, αν αντιλαμβάνονται ότι είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ γενοκτονίας και οικονομικού και κοινωνικού στραγγαλισμού ενός λαού, εν προκειμένω του ελληνικού, που έχει επιβληθεί, κυρίως, από το Βερολίνο και πλέον συγκεκριμένα από τον υπουργό κ. Σόιμπλε, μέσω δυσβάστακτων Μνημονίων και άλλων εκβιαστικών μέτρων.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ