ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ : Brexit η πολιτική έκφραση της καταρρέουσας ΕΕ

Brexit: Πολιτική έκφραση της καταρρέουσας ΕΕ

Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ 

Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης 

του Πανεπιστημίου Αθηνών

Tο δημοψήφισμα στη Μ. Βρετανία, που κωδικοποιήθηκε και συμβολοποιήθηκε ως Brexit, ανεξάρτητα από την αριθμητική έκβασή του, αποτελεί -και συμβολικά και ουσιαστικά- μια ιστορική πράξη που επιβεβαιώνει και επισημοποιεί το πέρας της προσπάθειας δεκαετιών για την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ.

Ο γενετήριος μηχανισμός της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής που διαλύει σήμερα την Ευρώπη ενεργοποιήθηκε στις απαρχές της δεκαετίας του 1990 με την περίφημη Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Η συνθήκη αυτή συμπληρώθηκε την επομένη περίοδο με νέες περιβάλλουσες συμφωνίες και συνθήκες που άνοιξαν τον δρόμο για τη ραγδαία άνοδο και επικυριαρχία του διδύμου νεοφιλελευθερισμός - χρηματοπιστωτική δικτατορία. Το δίδυμο αυτό όξυνε τις αντιθέσεις και διεύρυνε τις ανισότητες στο εσωτερικό της ΕΕ με κύριο μηχανισμό το ευρώ και την Ευρωζώνη και με πολιτικοοικονομικό διαχειριστή τη γερμανική ελίτ.

Από την κρίση του 2008 μέχρι σήμερα παρακολουθούμε, ανίκανοι να αντιδράσουμε, την επιταχυνόμενη οικονομική και κοινωνική διάλυση μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών, την ανάδειξη αντιδραστικών, νεοφασιστικού χαρακτήρα, κυβερνήσεων, τη σταδιακή και συστηματική κατάργηση κατακτήσεων και δικαιωμάτων που χρειάσθηκαν αγώνες δύο σχεδόν αιώνων για να αποκτηθούν.

Δυστυχώς, οι ριζικές μεταβολές που συντελέσθηκαν τα τελευταία 25 χρόνια στην Ευρώπη έχουν επιφέρει μη αντιστρεπτές, δομικού χαρακτήρα, ιστορικές αλλαγές. Πέρα από τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, πέρα από την απαξίωση και συχνά τη χειραγώγηση των κυβερνήσεων και των πολιτικών συστημάτων και των δημοκρατικών θεσμών, η Ευρώπη χάνει το πολιτισμικό της θεμέλιο, τις πνευματικές, ηθικές, δημοκρατικές της αξίες.

 Το δημοψήφισμα: Σαφές πολιτικό διαζύγιο

Το δημοψήφισμα στη Μ. Βρετανία αποτελεί σίγουρα ένα καμπανάκι, μια ισχυρή προειδοποίηση για το πλήρες αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται η Ευρώπη. Όμως η χρηματοπιστωτική δομή, τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα αναζητούν απλώς εναλλακτικές λύσεις και αναδιοργανώνονται ώστε να επανέλθουν δριμύτερα…

Όποιο και εάν είναι το αποτέλεσμα, ακόμα κι αν επικρατήσει το Brexit, είναι από τώρα δεδομένο ότι θα επακολουθήσουν μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις για την επαναδιαμόρφωση και επαναδιατύπωση των συμφωνιών, για την εξεύρεση μιας νέας πολιτικοοικονομικής ισορροπίας μέσα στην οποία θα μπορέσουν να αναδιοργανωθούν οι επιχειρηματικές δραστηριότητες και οι μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οίκοι.

Το City άλλωστε αποτελεί μια αυτόνομη πολιτικοχρηματιστική δικτατορία, συγκροτεί ένα τεράστιο δίκτυο υπογείων, μαύρων συναλλαγών, αποτελεί το ίδιο μια επίσημη offshore, γι’ αυτό και τα μεγάλα συμφέροντα που αναπαράγονται μέσω αυτού του παγκοσμίας ισχύος χρηματοπιστωτικού κέντρου θα δώσουν σκληρή μάχη απέναντι στους οπαδούς του Brexit, ώστε να αποφύγουν κάθε είδους κραδασμούς και διακινδυνεύσεις.

Αντανάκλαση, ευθεία επίπτωση των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο επίπεδο της επιχειρηματικής - χρηματοπιστωτικής δομής αποτελούν οι στάσεις και οι επιλογές των φορέων του πολιτικού συστήματος στη Μ. Βρετανία. Το Συντηρητικό Κόμμα είναι βαθειά διχασμένο και, πέραν των προσωπικών φιλοδοξιών, η επιρροή τόσο του ρατσιστικού - ξενοφοβικού συνδρόμου όσο και η αναζήτηση μιας εθνικής ταυτότητας και υπερηφάνειας απέναντι στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών αλλά και στον γερμανικό αυταρχισμό γίνονται παραπάνω από εμφανείς. Από την άλλη πλευρά, οι συντηρητικοί πολέμιοι του Brexit αρκούνται στον εκφοβισμό για τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις του εγχειρήματος και υπόσχονται νέες διαπραγματεύσεις εντός της ΕΕ ώστε να διασφαλισθούν τα εθνικά συμφέροντα…

Από την πλευρά του, το Εργατικό Κόμμα, πραγματοποιώντας τον τελευταίο χρόνο, υπό τη νέα του ηγεσία, μια εντυπωσιακή στροφή, αντιτίθεται -όπως και η πλειοψηφία των συνδικάτων- στο Brexit, υποστηρίζοντας ότι οι επιδιωκόμενες αλλαγές μπορούν να συντελεσθούν εντός της Ευρώπης… Όμως η οδυνηρή πραγματικότητα και οι αρνητικοί συσχετισμοί που επικρατούν σήμερα στην ΕΕ δεν προσφέρουν ευνοϊκό έδαφος…

Γαλλία: Η απαξίωση της Δημοκρατίας

Όσα διαδραματίζονται την περίοδο αυτή στη Γαλλία είναι χαρακτηριστικά της ιστορικής κρίσης που διαπερνά και αποδιοργανώνει συστηματικά την Ευρώπη.

Η Γαλλία βρίσκεται άτυπα σε ένα Μνημόνιο που έχει από καιρό επιβάλει το «σύστημα» Σόιμπλε. Σκληρά δημοσιονομικά μέτρα ύψους 50 δισ. ευρώ οδηγούν σε νέες περικοπές, σε παρατεταμένη ύφεση, σε διάλυση των κοινωνικών και εργασιακών θεσμών, απαξιώνουν πολιτικά και κοινωνικά την πρωτεργάτιδα της αστικής δημοκρατικής επανάστασης στη σύγχρονη Ευρώπη.

Η κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων δεν εξαντλείται στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, αλλά αποτελεί ένα κατ’ εξοχήν πολιτικό ζήτημα. Αφορά την αποδυνάμωση και αφαίρεση κοινωνικών, ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων που θεμελιώνουν τα σύγχρονα δημοκρατικά συντάγματα.

Όμως το πρόβλημα δεν εξαντλείται στο επίπεδο αυτό. Γιατί ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας νομιμοποίησε την περιστολή και αποδυνάμωση των δικαιωμάτων αυτών με Προεδρικό Διάταγμα και όχι μέσα από τις προσήκουσες κοινοβουλευτικές διαδικασίες…

Άσχημος συνειρμός… αν το συνδυάσουμε, αναπόφευκτα, με τις επιθυμίες του ιδίου του Β. Σόιμπλε, που είχε εδώ και καιρό δηλώσει ότι τα σκληρά μέτρα στη Γαλλία θα ήταν ευχής έργον να εγκρίνονται από τεχνοκράτες, διότι η κοινοβουλευτική διαδικασία (δηλαδή η Δημοκρατία) είναι δυστυχώς, γι’ αυτόν, ένα ανεπιθύμητο αναγκαίο κακό…

Όλες αυτές οι πικρές εμπειρίες, τα σκληρά διδάγματα, οι δρομολογημένες από καιρό δυσμενείς εξελίξεις, που οδηγούν την ΕΕ σε μείζονες εσωτερικές εντάσεις και τελικά στη διάλυση, πρέπει να αποτελούν για τη χώρα μας σημείο αναφοράς για τις επιλογές μας και θεμέλιο του προβληματισμού που αφορά το παρόν και το μέλλον της χώρας και του λαού μας.

Η πολιτική μάχη με τον χρόνο και τους δανειστές

Είναι γεγονός ότι με το τρίτο Μνημόνιο το «σύστημα» Σόιμπλε επαναβεβαίωσε και αναπαρήγαγε την κυριαρχία και την πολυεπίπεδη πατρωνία που ασκεί στη χώρα. Το πρόβλημα για την πατρίδα μας είναι ότι πρέπει να διανύσει το κρίσιμο επόμενο διάστημα με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Τα σκληρά μέτρα των 5,4 δισ. ευρώ και το υφεσιακό σπιράλ που αναπόφευκτα τα συνοδεύει πρέπει να αντισταθμισθούν τόσο από μέτρα πρόνοιας και αλληλεγγύης προς τους εντονότερα πληττόμενους όσο, κυρίως, με την επανεκκίνηση της παραγωγικής - οικονομικής δραστηριότητας, η οποία όμως δεν μπορεί να γίνει αυτόματα…

Αυτό το κρίσιμο χρονικό κενό καθώς και η νέα πολιτική αναμέτρηση του φθινοπώρου, με επίκεντρο τις εργασιακές σχέσεις, απαιτούν έναν νέο προγραμματισμό και μια συντεταγμένη προσπάθεια από την κυβέρνηση. Γιατί πρέπει σύντομα να υπάρξουν στην πράξη, στην καθημερινή ζωή, συγκεκριμένα θετικά αποτελέσματα, σε μια κοινωνία που υφίσταται ένα ατελείωτο μαρτύριο εδώ και έξι χρόνια.

Δυστυχώς, σε αυτήν την κρίσιμη συγκυρία η αντιπολίτευση, τα κόμματα και τα πρόσωπα που ενστερνίσθηκαν πολιτικά και ιδεολογικά τα νεοφιλελεύθερα προγράμματα και λειτούργησαν ως η μακρά χειρ του «συστήματος» Σόιμπλε και του ΔΝΤ εξακολουθούν το ίδιο παιγνίδι, διαδραματίζοντας τον ρόλο μιας ιδιότυπης 5ης φάλαγγας στο εσωτερικό της χώρας.

«Ισχύς μου η αγάπη των δανειστών και της διαπλοκής»… Αυτό είναι στην πράξη το πρόγραμμα του Κυρ. Μητσοτάκη και της ΝΔ, που αρνούνται να απαντήσουν στα μείζονα εθνικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και διοργανώνουν διαδηλώσεις για να παραιτηθεί η κυβέρνηση… Οι επιλογές αυτές όμως οδηγούν τους εμπνευστές και καθοδηγητές τους στο ανώτατο στάδιο του πολιτικοϊδεολογικού εκφυλισμού… Νομοτελειακή κατάληξη… Γιατί ο νεοφιλελευθερισμός και η εθελοδουλία λειτουργούν όπως ο μυθικός Κρόνος… Καταβροχθίζουν πρώτα απ’ όλα τα ίδια τα παιδιά τους…

ΤΟ ΠΑΡΟΝ