Το Πλωτο Μουσειο Hellas Liberty

 Το Πλωτο Μουσειο Hellas Liberty

Πέρα από τον σπουδαίο ρόλο που διαδραμάτισαν στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις υπηρεσίες που προσέφεραν στην παγκόσμια οικονομία επί μια σχεδόν 25ετία, τα Liberty έχουν συνδεθεί άρρηκτα με τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση και την εξέλιξη της ναυτιλίας των Ελλήνων.

Οι Αμερικανοί, οι οποίοι ναυπήγησαν έναν τεράστιο αριθμό πλοίων σε χρόνους ρεκόρ, έχουν διασώσει δύο απ’ αυτά στην αρχική τους μορφή –με πλήρη τον πολεμικό εξοπλισμό τους– και τα έχουν μετατρέψει σε πλωτά μουσεία. Τα συγκεκριμένα πλοία, το JEREMIAH O’BRIEN και το JOHN W. BROWN, είναι ελλιμενισμένα στο Σαν Φρανσίσκο και τη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ αντίστοιχα. Απ’ την άλλη πλευρά, από το 2010 η Ελλάδα διαθέτει το HELLAS LIBERTY, το οποίο είναι το μοναδικό πλωτό μουσείο Liberty στην εμπορική του μορφή.

Το ARTHUR M. HUDDELL παροπλισμένο στις ΗΠΑ. (Συλλογή Μουσείου Hellas Liberty)

Το Χρονικό της Παραχώρησης του ARTHUR M. HUDDELL

Η απόκτηση ενός πλοίου τύπου Liberty και η μετατροπή του σε πλωτό μουσείο αποτελούσε αρκετά χρόνια το όραμα αρκετών ανθρώπων της ελληνικής ναυτιλίας. Αυτό έγινε πραγματικότητα μετά από μια σειρά πρωτοβουλιών που ξεκίνησαν στις αρχές της νέας χιλιετίας και καρποφόρησαν με την απόφαση της Κυβέρνησης των ΗΠΑ να δωρήσει στην Ελλάδα το παροπλισμένο Liberty ARTHUR M. HUDDELL.

Το πλοίο αυτό παραχωρήθηκε στην Ελλάδα μετά από νομοθετική ρύθμιση του Κονγκρέσου και έπειτα από συντονισμένες ενέργειες μελών της ελληνικής ομογένειας, με επικεφαλής τον Γερουσιαστή της πολιτείας Rhode Island Λεωνίδα Ραπτάκη και τον αντιπρόσωπο της πολιτείας του Connecticut Δημήτριο Γιάνναρο. Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια απόκτησης του πλοίου διαδραμάτισε και ο εφοπλιστής Σπύρος Μ. Πολέμης, ο οποίος εκτιμώντας βαθύτερα τη σημασία της παρουσίας ενός πλωτού μουσείου Liberty στη χώρα μας, ενεργοποίησε μέλη της ομογένειας, με σκοπό να συνδράμουν στην προσπάθεια αυτή.

Το πιστοποιητικό παραχώρησης του πλοίου και η μεταβίβασή του στο ελληνικό κράτος πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιουνίου 2008 από τον αρμόδιο αμερικανό υπουργό Sean Connaughton και τον Έλληνα υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας Γιώργο Βουλγαράκη. Τον επόμενο μήνα, το πλοίο ρυμουλκήθηκε σε επισκευαστική βάση στο Νόρφολκ με σκοπό να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες επιθεωρήσεις και προετοιμασίες για την ασφαλή ρυμούλκησή του στην Ελλάδα. Στις 6 Δεκεμβρίου 2008, το HELLAS LIBERTY αναχώρησε ρυμουλκούμενο από το πολωνικό POSIDON και στις 11 Ιανουαρίου 2009 κατέπλευσε ασφαλώς στον Πειραιά, όπου πλαγιοδέτησε μπροστά στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας.

Δύο μήνες μετά, μεθόρμησε στην επισκευαστική βάση του Περάματος και ακολούθως ξεκίνησαν οι εργασίες των επισκευών και ανακαίνισης. Γενικός συντονιστής και επόπτης των εργασιών ορίστηκε ο καπετάν Ευάγγελος Κούζιλος, πρώην πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού.

Τον Ιούνιο του 2010, δεξαμενίστηκε στη μεγάλη δεξαμενή του Περάματος για τις τελικές εργασίες χρωματισμού και την ολοκλήρωση των εργασιών ανακαίνισής του. Mετά την ολοκλήρωση των παραπάνω εργασιών, πλαγιοδέτησε σε θέση που παραχωρήθηκε από τον Oργανισμό Λιμένος Πειραιώς για τη μόνιμη εγκατάστασή του και τη λειτουργία του ως μουσείο.

Το κόστος της προετοιμασίας του πλοίου για την ασφαλή ρυμούλκησή του στην Ελλάδα όσο και οι δαπάνες για τις εργασίες μετασκευής του, καλύφθηκαν κυρίως χάρη στο ενδιαφέρον και με γενναία επιχορήγηση του αείμνηστου καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου, ο οποίος επέβλεψε και μεγάλο μέρος των εργασιών του.

 Το ARTHUR M. HUDDELL παροπλισμένο στις ΗΠΑ. (Συλλογή Μουσείου Hellas Liberty)

Η Ιστορία του ARTHUR M. HUDDELL

Κατασκευάστηκε τον Δεκέμβριο του 1943 στα ναυπηγεία St. Johns River Shipbuilding Company στο Jacksonville της Florida. Το 1944 διαμορφώθηκε κατάλληλα προκειμένου να μεταφέρει εύκαμπτους σωλήνες για την επιχείρηση PLUTO (Pipe Line Under The Ocean), η οποία  πραγματοποιούσε εγκαταστάσεις σωληνώσεων κάτω από τη Μάγχη για την τροφοδοσία με πετρέλαιο των Συμμαχικών Δυνάμεων από το Ηνωμένο Βασίλειο στις Γαλλικές ακτές, μετά την απόβαση στη Νορμανδία τον Ιούνιο του 1944.

Με το τέλος του Πολέμου, τέθηκε για κάποιο διάστημα στη δύναμη του εφεδρικού στόλου των ΗΠΑ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ταξίδευε ως καλωδιακό πλοίο για λογαριασμό της American Telephone & Telegraph Co., μεταφέροντας υποβρύχια καλώδια μεταξύ των ΗΠΑ, της Χαβάης και της Αρκτικής, τα οποία εγκαθίσταντο για στρατιωτικούς λόγους. Αργότερα, εκτέλεσε αρκετές αποστολές για κυβερνητικές οργανώσεις και το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, στο μεσοδιάστημα των οποίων ετίθετο σε παροπλισμό.

Το 1978, το πλοίο κατέπλευσε ρυμουλκούμενο στη Νέα Υόρκη (χωρίς προπέλα, σωσίβιες λέμβους και το μεγαλύτερο μέρος του εξοπλισμού του) στο πλαίσιο ειδικής αποστολής του Military Sealift Command. Δύο χρόνια αργότερα, φόρτωνε καλώδια στον προβλήτα του Simplex Wire & Cable Company στο Newington, ενώ την ίδια χρονιά απασχολήθηκε σε εργασίες μεταφοράς καλωδίων μαζί με το καλωδιακό πλοίο LONG LINES της Βιρτζίνια. Το 1982 χρησιμοποιήθηκε σε εργασίες πόντισης καλωδίων στον Ειρηνικό Ωκεανό υπό τον έλεγχο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Το 1984 παροπλίστηκε με άλλα πλοία του εφεδρικού στόλου των ΗΠΑ στο James River, ενώ είχε αποφασιστεί η μελλοντική βύθισή του στον ωκεανό για να λειτουργήσει ως τεχνητό καταφύγιο ψαριών.

http://www.dgnetwork.info/GreekShippingMiracle-demo/el/special-sections-gr/special-section-gr/liberty-gr/hellas-liberty-museum.html

H επιστροφή μιας «παλιάς αγαπημένης»...

Η άφιξη του «Liberty Arthur M. Huddell» από τις ΗΠΑ για να μετατραπεί σε πλωτό μουσείο συγκινεί τους θαλασσόλλυκος

Της Ιωαννας Φωτιαδη

Στην ακτή Βασιλάκη την Κυριακή 10.01.2009 αρκετοί ηλικιωμένοι ναυτικοί περίμεναν με ανυπομονησία την επιστροφή μιας «παλιάς αγαπημένης». Η άφιξη του τελευταίου φορτηγού πλοίου «Liberty Arthur M. Huddell» στη χώρα μας από τις Ηνωμένες Πολιτείες με σκοπό να μετατραπεί σε πλωτό μουσείο προκάλεσε συγκίνηση τόσο στον κόσμο των πλοιοκτητών, όσο και στους κύκλους των παλαίμαχων θαλασσόλυκων. «Αυτό εδώ είναι ένα σχολείο της Ναυτοσύνης! Γενιές και γενιές Ελλήνων ναυτικών «αντρωθήκαμε» μέσα σε τέτοια βαπόρια», εξηγεί ο Δημήτρης Καραπιπέρης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Συνταξιούχων Πλοιάρχων· «εγώ προσωπικά μπάρκαρα στα 17 σε ένα τέτοιο καράβι».

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο εμπορικός στόλος της Ελλάδας είχε αφανιστεί - το 75% των πλοίων είχε βυθιστεί. Τότε οι ΗΠΑ παραχώρησαν -μέσω ειδικής οικονομικής συμφωνίας-100 Liberties στην Ελλάδα, τα οποία αποτέλεσαν τη «μαγιά» για την αναγέννηση της εμπορικής μας ναυτιλίας. Τα πλοία αυτά ήταν λιτά κατασκευασμένα και πολύ μεγάλα, αφού στόχο είχαν τη μεταφορά όσο το δυνατόν μεγαλύτερου φορτίου. Παράλληλα, προσέφεραν στο πλήρωμά τους ανέσεις, που μέχρι τότε δεν ήταν καθόλου αυτονόητες για τους ναυτικούς. «Με τα Liberties η ζωή μας έγινε ανθρώπινη», λέει στην «Κ» ο 90χρονος τότε καπετάν Γιώργος. «Είχαμε ζεστό νερό, ατομικές και αεροστεγείς καμπίνες, οι οποίες μάλιστα βρίσκονταν στο κέντρο του πλοίου και μπορούσαμε να κινούμαστε πιο εύκολα και να κάνουμε δουλειές χωρίς να είμαστε αναγκασμένοι να βγαίνουμε στο κατάστρωμα», προσθέτει ο 76χρονος πλοίαρχος Νικόλας Δανιόλος. Δυστυχώς, όμως, το πάλαι ποτέ φορτηγό πλοίο, δεν είχε «σαβούρα», «έρμα» και δεν μπορούσε να «κάτσει», με αποτέλεσμα οι επιβαίνοντες να ταλαιπωρούνται κάθε φορά που επικρατούσε θαλασσοταραχή. «Κάποτε το 1967 μείναμε 7 μέρες ακυβέρνητοι στον Ατλαντικό. Είχε δυνατή φουρτούνα και κλείσαμε τις μηχανές για να μην σωθούν τα καύσιμα, αφού ούτως ή άλλως το βαπόρι δεν προχωρούσε», θυμάται ο  Σταύρος Καραπιπέρης. «Περιμέναμε καρτερικά την αλλαγή του καιρού και έως τότε ζούσαμε με ξηρά τροφή, γιατί ούτε το τσουκάλι δεν μπορούσε να σταθεί!»

Γάτος στη θάλασσα...

Οι αναμνήσεις είναι άλλοτε γλυκές και άλλοτε πικρές. «Κάποτε είχαμε ένα γάτο στο πλοίο», διηγείται ο Νικόλας Παπακυριάκης. «O πλοίαρχος ήταν πολύ ζωόφιλος, ο υποπλοίαρχος, όμως, σιχαινόταν τα ζώα. Ετσι, διέταξε κρυφά να πιάσουν τον γάτο και να τον πετάξουν στη θάλασσα, προτού φτάσουμε στην Αγγλία, όπου οι έλεγχοι ήταν αυστηροί. Όταν ο καπετάνιος αντιλήφθηκε τα τεκταινόμενα, καθόταν απαρηγόρητος στη γέφυρα. Εγώ ήμουν νέος και δεν καταλάβαινα. Μου εξήγησε, λοιπόν, ότι θεωρείται γρουσουζιά να πετάς ζώο από το καράβι, όπως και το να αντικρίζεις θαλάσσια χελώνα. Στη διαδικασία ρυμούλκησης του καραβιού μας στο λιμάνι της Βρετανίας, έσπασε η άγκυρα. Ο πλοίαρχος απέλυσε τον υποπλοίαρχο επειδή τον θεώρησε υπεύθυνο για την κακοτυχία που μας έφερε!!». Και ένας χαρισματικός σκύλος έγινε θρύλος σε ένα από τα Liberties. «Γρύλιζε όλη τη νύχτα και μας τραβούσε όλους στην πλώρη» περιγράφει ο κ. Δανιόλος. «Στην αρχή δε δίναμε σημασία, αλλά ήταν τόσο επίμονος, που στο τέλος ανοίξαμε τους προβολείς και εντοπίσαμε ένα δικό μας που είχε γλιστρήσει στη θάλασσα. Γι' αυτό του το ανδραγάθημα ο σκύλος πήρε παράσημο!»

Ωστόσο, υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις διάσωσης ναυαγών, που μάλιστα προβλήθηκαν και από τον Τύπο της εποχής. «Ένα ξημέρωμα του 1955 στο στενό της Μάγχης, καθώς οδηγούσα το πλοίο, είδα ξάφνου κάτι να σαλεύει. Άλλαξα ρότα για να πλησιάσω και διέκρινα δύο ανθρώπινες φιγούρες. Ο ένας άνθρωπος ήταν πάνω σε ένα κανό και φώναζε, όμως δεν τον άκουγα γιατί ήμαστε σε μεγάλο ύψος. Ο σύντρόφος του ήταν ακινητοποιημένος μέσα στη θάλασσα. Αναγκάστηκα να χρησιμοποιήσω ανεμόσκαλα για να φτάσω κοντά τους. Τους έδεσα «σχιστή» και τους ανέβασα έναν έναν στο καράβι μας. Για να τους συνεφέρω τους έδωσα τσάι με κονιάκ. Επρόκειτο για δύο νεαρούς Άγγλους που φιλοδοξούσαν να κάνουν τον γύρο του κόσμου με κανό! Μου πήραν τότε συνέντευξη από την Daily Telegraph και τη Mirror!»

Μουσείο χωρίς χρηματοδότηση

Ο Ελληνοαμερικανός γερουσιαστής Λεωνίδας Ραπτάκης είναι ο άνθρωπος που τα τελευταία χρόνια εργάστηκε με πάθος για να έρθει στην Ελλάδα το τελευταίο εναπομείναν Liberty. Το εγχείρημα τον άγγιξε ιδιαίτερα, καθώς είναι γόνος ναυτικής οικογένειας. «Το 1940 ο πατέρας μου δούλευε στο επιβατηγό πλοίο «Νέα Ελλάς» και είχε φθάσει στη Νέα Υόρκη όταν οι ναζί επιτέθηκαν στην Ελλάδα. Έτσι, σχεδόν από τύχη η οικογένεια μου μετανάστευσε από την Άνδρο στην Αμερική», λέει. Το 2003 στην Ανδρο, ο εφοπλιστής Σπύρος Πολέμης θα προσεγγίσει τον γερουσιαστή για να του εκφράσει την επιθυμία εύρεσης ενός Liberty. Ωστόσο, το εγχείρημα που αναλαμβάνει ο κ. Ραπτάκης από το 2005 αποδεικνύεται συν τω χρόνω ιδιαίτερα περίπλοκο. «Τα εμπόδια ήταν πολλά: έπρεπε να βρεθεί το πλοίο, να πειστεί η αμερικανική κυβέρνηση να μας το παραχωρήσει, να ψηφιστεί από το Κογκρέσο ο αντίστοιχος νόμος, να καθαριστεί το πλοίο ούτως ώστε να είναι απαλλαγμένο από χημικές ουσίες και πάνω απ' όλα να βρεθούν χρήματα!», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Ραπτάκης. «Για όλη αυτή την προετοιμασία απαιτήθηκαν περίπου 50.000.000 δολάρια, τα οποία ως επί το πλείστον προσέφεραν Ελληνες εφοπλιστές και κυρίως ο Βασίλης Κωνσταντόπουλος», συμπληρώνει.

Η αγωνία για την ολοκλήρωση της επιχείρησης ήταν μεγάλη, το καράβι κατασκευής του 1943 ρυμουλκήθηκε και βρισκόταν μεσοπέλαγα για περίπου σαράντα μέρες. Ξεκίνησε από την Αμερική στις 6 Δεκεμβρίου 2008, ανήμερα τη γιορτή του Αγίου Νικολάου, προστάτη των ναυτικών. Την ίδια μέρα το 1943, είχε γίνει η τελετή παράδοσης του πρώτου Liberty. Κάπου εδώ «κλείνει» ο κύκλος αυτών των πλοίων. «Εμένα η αποστολή μου τώρα τελείωσε, παραδίδω τη σκυτάλη στην ελληνική πολιτεία για την ολοκλήρωση του έργου», υπογραμμίζει ο Ελληνοαμερικανός γερουσιαστής. Δυστυχώς, όμως, κανένας φορέας ή υπουργείο δεν έχει δεσμευθεί ότι θα αναλάβει τη χρηματοδότηση της δημιουργίας μουσείου... «Οραματίζομαι να σχεδιαστεί ένα διαδραστικό μουσείο, κατάλληλο για παιδιά και εφήβους. Πρέπει οι νέοι να γνωρίσουν τη ναυτική παράδοση της χώρας μας και να μάθουν αυτό που τα Liberties συμβολίζουν για την ιστορία της: την αναδιάρθρωση της εμπορικής ναυτιλίας που έφερε τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας! Πολλοί βρήκαν δουλειά στα Liberties και έστελναν «σκληρό» συνάλλαγμα στις οικογένειές τους στην Ελλάδα», καταλήγει ο κ. Ραπτάκης.Ιωαννα Φωτιαδη

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/17.01.2009