Αυστροτουρκικές αψιμαχίες στη σκιά μιας ιστορικής επετείου

Αυστροτουρκικές αψιμαχίες στη σκιά μιας ιστορικής επετείου

του ΓΙΑΝΝΗ ΤΖΩΡΤΖΗ

333 χρόνια συμπληρώνονται ακριβώς στις 12 Σεπτεμβρίου από τη δεύτερη πολιορκία της Βιέννης στα 1683. Πέραν των 25 χιλιάδων, υπήρξαν οι νεκροί της ιστορικής μάχης στις κλιτύες των λόφων του Κάλενμπεργκ, η έκβαση της οποίας σήμανε την απαρχή μιας ολικής παρακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η καταδίωξη των αποδεκατισμένων τουρκικών στρατευμάτων του Μουσταφά Πασά έπαυσε οριστικά στη συμβολή των ποταμών Δούναβη και Σάβου, στο Βελιγράδι. Έκτοτε, η οθωμανική επικυριαρχία στα Βαλκάνια κατέστη επισφαλής και αβέβαιη προοιωνίζοντας το τέλος της σουλτανικής μοναρχίας, το οποίο επήλθε σταδιακά ύστερα από δύο κρίσιμους αιώνες.

Η δεύτερη πολιορκία της Βιέννης έχει σημαδέψει τη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία, καθώς τα ενωμένα χριστιανικά στρατεύματα απέτρεψαν τον κίνδυνο μιας συνολικής κατάληψης της γηραιάς ηπείρου από τους Τούρκους, ενδεχόμενο που θα εδραίωνε και την επιβολή του οθωμανικού Ισλάμ στην ηπειρωτική Ευρώπη. Η ιστορική αυτή επέτειος είχε επισήμως λησμονηθεί ήδη από τον προπερασμένο αιώνα, καθώς οι κεντροευρωπαϊκές δυνάμεις είχαν επιλέξει να διασώσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να την καταστήσουν σύμμαχό τους. Αποκορύφωμα αυτής της κεντροευρωπαϊκής στρατηγικής επιλογής υπήρξε το συνέδριο της Βιέννης του 1815, οι αποφάσεις του οποίου απέβλεπαν στην κατάπνιξη κάθε μορφής εξέγερσης στα Βαλκάνια και στον ευρύτερο περίγυρό τους. Τούτο όμως δεν είχε, ως γνωστόν, διάρκεια, καθώς είχε ήδη σπείρει από τη Βιέννη ο Ρήγας τον λόγο που άναψε τη φλόγα της ελληνικής εθνικής επανάστασης.

Η φετινή επέτειος, με την ιστορικά συμβολιζόμενη συμπλήρωση των 333 χρόνων από την πολιορκία του 1683, εορτάστηκε για πρώτη φορά στη Βιέννη και μάλιστα σε ανοιχτές συγκεντρώσεις του κόμματος των Ελευθέρων, το οποίο υποστηρίζει τον υποψήφιο των ακροδεξιών (και λίαν πιθανό) πρόεδρο Νόρμπερτ Χόφερ. Τούτο επήλθε κυρίως ως επακόλουθο μιας ραγδαίας επιδείνωσης του κλίματος στις αυστροτουρκικές σχέσεις, αφενός λόγω του Προσφυγικού κι αφετέρου μιας αιφνίδιας μεταστροφής στην αυστριακή πολιτική έναντι της Τουρκίας. Σε μια πορεία κλιμάκωσης των έντονων ανακοινώσεων μεταξύ Άγκυρας και Βιέννης, κι ενώ ακολουθούσαν οι διώξεις ύστερα από την απόπειρα πραξικοπήματος, ο υπουργός Εξωτερικών Σεμπάστιαν Κουρτς πρότεινε τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΕΕ με την Τουρκία. Τούτο προκάλεσε περαιτέρω σκλήρυνση των τουρκικών θέσεων, όπου εκτοξεύθηκαν ακόμη και κοινές ύβρεις σε βάρος της Αυστρίας αλλά και των Αυστριακών.

Αναμφίβολα, τα γεγονότα που συνέβαλαν σε μια τέτοια όξυνση του κλίματος των σχέσεων δεν λειτούργησαν συγκυριακά, καθώς στην Αυστρία έχουν εμφανισθεί προ πολλού ακραίες συντηρητικές τάσεις και το φαινόμενο Χάιντερ υπήρξε ο προπομπός παρόμοιων κινήσεων που ακολούθησαν και κορυφώθηκαν με τη γιγάντωση του κύματος μεταναστών και προσφύγων. Με προεξέχον το ακροδεξιό λαϊκιστικό ΑfD στη Γερμανία, αναπτύσσονται αντίστοιχα φαινόμενα σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης. Στην Αυστρία όμως, όπου εορτάσθηκε πανηγυρικά η ιστορική επέτειος των 333 χρόνων με συγκεντρωμένο πλήθος, το πολιτικό νόημα αναφερόταν στον σημερινό κίνδυνο από την ισλαμιστική τρομοκρατία, ο φόβος της οποίας διακατέχει όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Κι ήταν φυσικό, εν όψει και της προεδρικής εκλογής της 2ας Οκτωβρίου, να αδράξουν την ευκαιρία οι αυστριακοί ακροδεξιοί ώστε να αποκομίσουν νέο εκλογικό κεφάλαιο και ανάλογη πολιτική επιρροή, προτάσσοντας τον κίνδυνο εξισλαμισμού στην Ευρώπη.

Από κυβερνητικής πλευράς δεν τιμήθηκε μεν η επέτειος των 333 χρόνων από την πολιορκία, αλλά τηρήθηκε σταθερά η γραμμή ρήξης στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας. Ακόμη κι ο νέος καγκελάριος της Αυστρίας, ο σοσιαλδημοκράτης Κρίστιαν Κερν, έκανε λόγο για κενές περιεχομένου ενταξιακές διαπραγματεύσεις, οι οποίες πρέπει γι’ αυτό, ως είπε, να σταματήσουν. Εξ όσων, δε, εμφανίζονται στη δημοσιότητα, η αυστριακή επίσημη πλευρά θεώρησε μάλλον ως σημαντική αφορμή τις μαζικές διώξεις που ακολούθησαν την απόπειρα πραξικοπήματος ώστε να επιβάλει στις Βρυξέλλες τη θέση της κατά της Τουρκίας. Η πρωτοφανής όμως, για αυστριακά δεδομένα, αυτή εξωτερικοπολιτική μεταστροφή, ως έναν βαθμό για λόγους συγκράτησης εκλογέων που κινούνται προς την άκρα Δεξιά, ενέχει σίγουρα και ορισμένα στοιχεία τα οποία ίσως καθορίζουν ήδη μια πιθανή αναδιατύπωση της αυστριακής στάσης ως προς το μέλλον αυτής της χώρας μέσα στην ΕΕ.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ