23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1956 Η ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ

23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1956

Η ΟΥΓΓΑΡΙΑ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ

Η  βάναυση κατάπνιξη της ουγγρικής επαναστάσεως, το 1956, δεν κατασίγασε τον πόθο των δορυφόρων της  Ρωσίας για μεγαλύτερη ανεξαρτησία από τον στραγγαλιστικό σοβιετικό κλοιό.  Η   Ρωσία όμως δεν σκόπευε να επιτρέψει οποιαδήποτε μόνιμη φιλελευθεροποίηση, όπως έδειξε αργότερα η μοίρα της Τσεχοσλοβακίας.

Ή ουγγρική επανάσταση του 1956 και ή τραγική της έκβαση συγκέντρωσε σε μια συμπυκνωμένη μορφή όλα τα κύρια μοτίβα της Ιστορίας της Σοβιετικής 'Ανατολικής Ευρώπης. Το ολοένα και μεγαλύτερο αίτημα του ουγγρικού λαού για ένα υψηλότερο επίπεδο ζωής, για ένα λιγότερο αυστηρά συγκεντρωτικό οικονομικό σύστημα, και για μεγαλύτερο βαθμό ανεξαρτησίας από τη Σοβιετική Ένωση εξέφραζε σε μια ακραία μορφή τα αισθήματα πού συμμερίζονταν οι περισσότεροι από τους λαούς των δορυφόρωντης ΕΣΣΔ. Και πάλι ή άγρια αντίδραση της Σοβιετικής Ενώσεως — ή εισβολή των τεθωρακισμένων, κατά την όποια σκοτώθηκαν περίπου 20.000 Ούγγροι — έδειξε με τρομακτική σαφήνεια τα όρια της σοβιετικής ανεκτικότητας στα καινούργια αιτήματα.

Υπήρχαν αρκετοί λόγοι για την  πλατιά διάδοση και τη βαθιά πικρία των αντικομουνιστικών και αντισοβιετικών αισθημάτων στην Ουγγαρία κατά τη δεκαετία 1950-60. Κατ’ αρχήν οι Ούγγροι, λαός μη σλαβικός, δεν είχαν τους ιστορικούς εκείνους δεσμούς με τη Ρωσία πού, υπό ορισμένες συνθήκες, είχαν κάμει μια φιλορωσική ευθυγράμμιση πιο αποδεκτή στην Τσεχοσλοβακία, στή Βουλγαρία και σ' αυτή ακόμη την Πολωνία. Επειτα  η πρόσφατη πολιτική παράδοση στην Ουγγαρία στάθηκε έντονα αντικομουνιστική: η βραχύβια ουγγρική κομμουνιστική κυβέρνηση του 1919 υπό τον Μπέλα Κουν είχε σαν συνέπεια μια βίαια αντιδραστική ανταπόκριση από την ουγγρική δεξιά. Η μετέπειτα δεξιά κυβέρνηση είχε φτάσει στο σημείο να οδηγήσει τη χώρα σε πόλεμο κατά της Σοβιετικής Ενώσεως, στο πλευρό του Χίτλερ. Αυτό σε συνέχεια σήμαινε ότι και ο Ερυθρός Στρατός μεταχειρίσθηκε την Ουγγαρία σαν κατεχόμενο ναζιστικό δορυφόρο, πράγμα πού, φυσικά, κράτησε ζωντανό το αντικομουνιστικό φρόνημα μεγάλου μέρους του πληθυσμού.

Σχεδόν επαρκής σαν εξήγηση του αντικομουνισμού καθ' εαυτόν ήταν ωστόσο η φύση του σταλινικού καθεστώτος πού οικοδομήθηκε στην Ουγγαρία από τον Μάτια Ρακόζι, τον παλαίμαχο κομμουνιστή πού έγινε πρώτος γραμματεύς του Ουγγρικού Κομμουνιστικού κόμματος το 1945 και πρωθυπουργός το 1952. Ό Ρακόζι, ένας από τους κυριότερους «σκληρούς», επέστρεψε από τη Σοβιετική Ένωση μετά τον πόλεμο και επέβαλε στη χώρα του μια σταλινική τυραννία πού δεν ανεχόταν καμιά κριτική ή αντιπολίτευση. Κατά τα τέλη της δεκαετίας 1940-50 ένα -κύμα εκκαθαρίσεων έβγαλε από τη μέση πολλούς από τους κυριότερους αντιπάλους του, ιδίως δε τον Λάσλο Ράικ, ο όποιος εκτελέστηκε ύστερα από μια παρωδία δίκης. Ως το 1954, από τα ενενηνταδύο μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Ουγγρικού Κόμματος Εργατών, πού είχαν εκλεγεί κατά τα συνέδρια του 1948 και του 1951, ούτε λίγο ούτε πολύ τα σαρανταέξι — ακριβώς τα μισά — είχαν εξουδετερωθεί.

Τα δύο κύρια πρωτοπαλίκαρα του Ρακόζι, ο Ερναι Γκέραι και ό Μιχάλυ Φάρκας είχαν γίνει εξ ίσου μισητοί με τον αρχηγό τους. Και ή φοβερή κομμουνιστική μυστική αστυνομία, γνωστή με τα αρχικά της Α,V.Η., διέθετε μεγάλο αριθμό φυλακών και στρατοπέδων συγκεντρώσεως, οπού μέσα τους εξαφανίζονταν οι αντίπαλοι του καθεστώτος. Υπολογίζεται ότι κατά τήν περίοδο Ρακόζι περίπου 150. 000 ή ίσως και 200.000 άνθρωποι συνελήφθησαν. Από αυτούς περίπου 2.000 εκτελέστηκαν — ως επί το πλείστον χωρίς δίκη — ενώ πολύ περισσότεροι πέθαναν ύστερα από βασανιστήρια και κακουχίες στη  φυλακή.

Έκτος όμως από την ατμόσφαιρα τρομοκρατίας και διωγμών μέσα στην οποία ζούσαν, οι Ούγγροι δυσαρεστούνταν όλο και πιο πολύ με τις υλικές συνθήκες της ζωής τους. Η ζωή για τον κοινό Ούγγρο προπολεμικά δεν ήταν πολυτελής, άλλα το βιοτικό του επίπεδο βρισκόταν πάνω από τον μέσο όρο της Ανατολικής Ευρώπης. Τώρα αναπτύχθηκε ένα χάσμα ανάμεσα στο βιοτικό επίπεδο των προνομιούχων του κόμματος και των ανδρών της Α.V.Η. από τη μια πλευρά και σ' εκείνο των λαϊκών μαζών, πού διαπίστωναν ότι ο δείκτης των πραγματικών ημερομισθίων τους είχε πέσει πάνω από 5% μεταξύ τού 1949 και τού 1955. Το χάσμα αυτό γινόταν όλο  και  μεγαλύτερο.

Κάτω από τις συνθήκες αυτές μιας κρυφής ανταρσίας εναντίον της δικτατορίας του Ρακόζι δεν είναι παράξενο ότι ζητείτο να γίνει μια αλλαγή κατά την διάρκεια της γενικής αναστάτωσηςς πού επικράτησε στον κομμουνιστικό κόσμο μετά τον θάνατο τού Στάλιν, τον Μάρτιο τού 1953. Τον Ιούλιο τού έτους εκείνου ο Ρακόζι απομακρύνθηκε ύστερα από συνοπτική διαδικασία από την πρωθυπουργία από τους Ρώσους: τον αντικατέστησαν μ’ έναν από τους λίγους επιζώντες επικριτές του, τον Ιμρε Νάγκυ. Ό Νάγκυ, φυσιογνωμία πολύ πιο φιλελεύθερη, υποστήριζε απόψεις ανάλογες μ’ εκείνες τού νέου Ρώσου πρωθυπουργού Μαλένκοφ για την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στα καταναλωτικά αγαθά αντί της βαριάς βιομηχανίας,  και προσπάθησε να εισαγάγει στην Ουγγαρία μια πιο ευέλικτη οικονομική πολιτική. Τον εμπόδιζε όμως σημαντικά το γεγονός ότι ο Ρακόζι διατηρούσε πάντα τη θέση του σαν πρώτου γραμματέως του κόμματος. Έτσι το 1955 ο Νάγκυ καταδικάστηκε για «δεξιά παρέκκλιση», αναπέμφθηκε από την πρωθυπουργία και διώχτηκε από τα κομματικά του αξιώματα και από το ίδιο το κόμμα.

Ό Ρακόζι φαινόταν να θριαμβεύει, άλλα η στιγμή του Νάγκυ θα ερχόταν το 1956: μέσα στο κλίμα της αναταραχής και της αυτοκριτικής πού ακολούθησε την από μέρους του Χρουστσώφ καταγγελία του Στάλιν και από το 20ό Συνέδριο του Σοβιετικού Κομμουνιστικού κόμματος το 1956, οι Ούγγροι εργάτες και διανοούμενοι έγιναν πιο απερίφραστοι στη διεκδίκηση των αιτημάτων τους. Ενώ οι εργάτες ασκούσαν πιέσεις για καλύτερες υλικές συνθήκες και για μεγαλύτερες ευθύνες στη διεύθυνση των εργοστασίων μέσω των εργατικών συμβουλίων, οι συγγράφεις και οι καλλιτέχνες της Βουδαπέστης άρχισαν να συγκροτούν ολοένα και ανατρεπτικότερες συγκεντρώσεις στον νεοϊδρυθέντα Κύκλο Πέταιφι, πού είχε το όνομα ενός Ούγγρου ήρωα της επαναστάσεως του 1848. Αντιμετωπίζοντας ολοένα και μεγαλύτερη δυσαρέσκεια για τον υπερσταλινικό Ρακόζι, οι Ρώσοι δεν δίστασαν να τον ξεφορτωθούν τον Ιούλιο του 1956 (ο Μικογιάν έκαμε μια ειδική επίσκεψη στή Βουδαπέστη γιά τον σκοπό αυτόν). Τον αντικατέστησαν από γραμματέα του κόμματος με τον τέως πιστό βοηθό του, τον Γκέραι. Ο Γκέραι προσπάθησε να συγκράτηση την ολοένα και μεγαλύτερη πλημμυρίδα των ουγγρικών απαιτήσεων για ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο, για μεγαλύτερη ελευθερία λόγου, και για περισσότερες επαφές με τη Δύση. Σύντομα όμως τα γεγονότα τον ξεπέρασαν. Τον Οκτώβριο, υστέρα από μια μακρά εκστρατεία, το Ουγγρικό Κόμμα Εργατών δέχτηκε την αποκατάσταση του «προδότη» Ράικ πού είχε εκτελεστή το 1949: ο επανενταφιασμός του με πλήρεις δημόσιες τιμές στάθηκε ή ευκαιρία για μια γενική διαδήλωση εναντίον του σταλινισμού.

Ακολούθησε, στις 21 Οκτωβρίου, η είδηση της επιστροφής στην εξουσία του Γκομούλκα, στην Πολωνία. Το γεγονός φαινόταν να συμβολίζει μια γενική επιστροφή στον φιλελευθερισμό. Οι διαμαρτυρόμενοι Ούγγροι την υιοθέτησαν σαν σύνθημα τους και έκαμαν τον Ιμρε Νάγκυ ήρωα τους. Αποκαταστάθηκε σαν μέλος του κόμματος και, ύστερα από μια ευρείας εκτάσεως στάση των σπουδαστών και εργατών εναντίον της κυβερνήσεως Γκέραι, έγινε πρωθυπουργός στις 24 "Οκτωβρίου.

Ή επιστροφή του Νάγκυ στην εξουσία στάθηκε το σύνθημα για μια ενθουσιώδη αποδέσμευση συγκινήσεων, καθώς και για την απελευθέρωση χιλιάδων από τους πολιτικούς κρατουμένους του προηγούμενου καθεστώτος. Η ραδιοφωνία και ο τύπος άρχισαν να μεταδίδουν πληρέστερες και τιμιότερες ειδήσεις για τα εσωτερικά και εξωτερικά γεγονότα. Γινόταν λόγος για την ίδρυση νέων πολιτικών κομμάτων, για το σπάσιμο του μονοπωλίου του μονοκομματικού κομμουνιστικού συστήματος. Επίσης σε πολλούς Ούγγρους επετράπη να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.

Είναι  συζητήσιμο  αν  οι   Ρώσοι  θα είχαν θεωρήσει αναγκαίο να επέμβουν σε περίπτωση πού ο Νάγκυ είχε πετύχει να περιορίσει το μεταρρυθμιστικό κίνημα σε εσωτερικές Οικονομικές και φιλελεύθερες μεταβολές και να κατάπνιξη τις συζητήσεις για νέες ευθυγραμμίσεις στην εξωτερική πολιτική. (Ή μαρτυρία όμως των όσων έγιναν στην Τσεχοσλοβακία το 1968 συνηγορεί υπέρ του -ότι οι Ρώσοι θα. επενέβαιναν ακόμη και αν το είχε επιτύχει). Εκείνο πού έκαμε τη ρωσική επέμβαση ουσιαστικά βέβαιη ήταν ο ολοφάνερος πόθος της πλειοψηφίας των Ούγγρων να ξεκόψουν από το ελεγχόμενο από τους Σοβιετικούς Σύμφωνο της Βαρσοβίας και να αποκτήσουν μια ουδέτερη διεθνή υπόσταση σαν κι εκείνη πού είχε αποκτήσει την προηγούμενη χρονιά ή  Αυστρία.

Ύστερα από αρκετούς περίπλοκους ελιγμούς, κατά τους οποίους οι  ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις πρώτα αποσύρθηκαν από τη Βουδαπέστη, υστέρα προσποιήθηκαν ότι διαπραγματεύονταν μια συμφωνία με αντιπροσώπους της κυβερνήσεως Νάγκυ (συμπεριλαμβανομένου και του υπουργού Αμύνης στρατηγού Πώλ Μαλέτερ, τον όποιο στην πραγματικότητα συνέλαβαν προδοτικά), τα σοβιετικά τάνκς επέστρεψαν απειλητικά στη Βουδαπέστη στις 4 Νοεμβρίου.

Με τον βομβαρδισμό της Βουδαπέστης από τον Ερυθρό Στρατό τερματίστηκε μια περίοδος λίγων μεθυστικών ήμερων ελευθερίας, σύμβολο της οποίας είχε σταθεί η συντριβή του γιγαντιαίου μπρούντζινου αγάλματος του Στάλιν, πού δέσποζε της Βουδαπέστης. Κατά το διάστημα αυτό, κατά το όποιο υπήρχε ελευθερία λόγου, οι εργάτες της Ουγγαρίας είχαν ξεσηκωθεί και με δικαιολογημένη οργή είχαν λυντσάρει εκατοντάδες από τους μισητούς άνδρες τής Α.V.Η., οι όποιοι προσπάθησαν να αμυνθούν πολυβολώντας αθώα πλήθη.

Οι υλικές καταστροφές ήταν τεράστιες — οι δρόμοι της Βουδαπέστης έφεραν για πολλά χρόνια τα σημάδια τους. Εξ ίσου μεγάλες ήταν και οι ανθρώπινες απώλειες. Όπως αναφέρθηκε ήδη, υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν περίπου 20.000. Αλλοι 20.000 συνελήφθησαν ταχύτατα σαν αντεπαναστάτες (η Α.V.Η., ή οποία αποκαταστάθηκε στις προηγούμενες εξουσίες της, έστελνε τους άνδρες της στους δρόμους για να συλλάβουν υπόπτους, μαζί με Σοβιετικούς στρατιώτες), ενώ 200.000 Ούγγροι πήραν τον δρόμο της εξορίας.

Η μοίρα του ίδιου του Νάγκυ ήταν μια τραγική υπόμνηση για το πόσο λίγο οι Σοβιετικοί ανέχονταν το είδος της επαναστάσεως πού αντιπροσώπευε: προδομένος από έναν από τους τέως συντρόφους του, τον Γιάνος Καντάρ, ο όποιος έγινε ο νέος πρωθυπουργός αφού ξαναγύρισε στη Βουδαπέστη με τα τανκς του Ερυθρού Στράτου, ο Νάγκυ κατέφυγε στη γιουγκοσλαβική πρεσβεία της Βουδαπέστης. Όταν οι μάχες έπαψαν τελείως, και οι τελευταίες ομάδες των νεαρών Ούγγρων της αντιστάσεως αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν κάτω από τα ρωσικά πυρά, ο Νάγκυ και μερικοί από τους συντρόφους του παραδόθηκαν στην κυβέρνηση Καντάρ, η οποία είχε υποσχεθεί ότι θα τους άφηνε να φύγουν ελεύθεροι. Στην πραγματικότητα απήχθηκαν αμέσως και οδηγήθηκαν κάτω από στενή επιτήρηση στη Ρουμανία, όπου σχεδόν δυο χρόνια αργότερα — τον Ιούνιο του 1958 — ο Νάγκυ εκτελέστηκε ύστερα από μυστική δίκη μαζί με αρκετούς άλλους Ούγγρους ηγέτες μεταξύ των οποίων και ο στρατηγός Πώλ Μαλέτερ.

Σε μια γενναία αγόρευση του μετά την καταδίκη του σε θάνατο — μια αγόρευση πού έγινε γνωστή μόνον ύστερα από δέκα χρόνια — ο Νάγκυ προέβλεψε: «Ξέρετε ότι  κάποια μέρα θα γίνει μια άλλη δίκη Νάγκυ, πού θα ·με αποκαταστήσει». Η μέρα της αποκαταστάσεως αυτής ήλθε πράγματι μετά την κατάρρευση του Ανατολικού μπλοκ.

 Η  εξέγερση

« Όλοι οι δρόμοι   είχαν   καταστραφεί.  Εκατοντάδες μέτρα λιθόστρωτο  είχαν ξηλωθεί, οι δρόμοι ήταν γεμάτοι  από  καμένα οχήματα. Μέτρησα τα κουφάρια τουλάχιστον   σαράντα  σοβιετικών τανκς. Στη γωνιά της λεωφόρου Στάλιν δύο τερατώδη ρωσικά  Τ-34  πέρασαν  βαριά, σέρνοντας πίσω τους πτώματα — προειδοποίηση προς  όλους τους Ούγγρους για το τι πάθαιναν οι αγωνιστές της ελευθερίας». Αυτή την εικόνα παρουσίαζε η  Βουδαπέστη την Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 1956, υστέρα  από μια εβδομάδα επανάστασης    σύμφωνα   με   την   περιγραφή   ενός  Δυτικού δημοσιογράφου.  Την   προηγούμενη, η ουγγρική μυστική   αστυνομία  είχε  χτυπήσει  με πολυβόλα μια  διαδήλωση στην  Πλατεία Κοινοβουλίου, σκοτώνοντας ίσως και 600 άτομα. Κατά το Σαββατοκύριακο ο Νάγκυ αντέδρασε δοκιμαστικά στην επιτυχία που είχαν σημειώσει οι επανάστατες - ανήγγειλε  την  έναρξη διαπραγματεύσεων  για την  τακτοποίηση των σχέσεων με τη Ρωσία. Τα ρωσικά τανκς αποσύρθηκαν από το κέντρο της Βουδαπέστης, άλλα έγινε φανερό ότι δεν έφυγαν από την Ουγγαρία.   Απεναντίας έφταναν κιόλας ενισχύσεις.

Την 1^η Νοεμβρίου ο Νάγκυ απήντησε αναγγέλλοντας την ουδετερότητα της Ουγγαρίας. Οι διαπραγματεύσεις είχαν κανονιστεί προφανώς για την κατάστρωση ενός χρονοδιαγράμματος για την ρωσική   αποχώρηση.   Άλλα  οι   Ρώσοι  χρησιμοποίησαν τις διαπραγματεύσεις για να καλύψουν τις στρατιωτικές προετοιμασίες τους.

Στις 4 του μηνός επιτέθηκαν και πάλι μ’ όλη τους τη δύναμη, χτυπώντας κατ’ ευθείαν το κέντρο της Βουδαπέστης. Κατέλαβαν τις ζωτικής σημασίας γέφυρες πάνω στον Δούναβη και άρχισαν να βομβαρδίζουν διάφορα - στρατηγικά σημεία από αέρος.    Όσο  μπορούσαν  καλύτερα,  οι  αγωνιστές της  ελευθερίας   ξαναγύρισαν   στην  προηγούμενη τακτική τους. Κατέστρεφαν μεμονωμένα ρωσικά τανκς. Έριχναν  κοκταίηλ Μολότοφ κι έστηναν ναρκοπαγίδες,  πυροβολούσαν   από  τα  παράθυρα και τις στέγες, οποιοδήποτε Ρώσο εμφανιζόταν. Αυτή τη φορά οι Ρώσοι ήταν αμείλικτοι. Αν ένας  πυροβολισμός   ερχόταν    από   οποιοδήποτε σπίτι, τα τανκς τους απαντούσαν με τα πυρά των κανονιών τους.  Το ουγγρικό πρακτορείο ·ειδήσεων  ανέφερε:   «Άνθρωποι  πηδούν  πάνω στα τανκς, πετούν χειροβομβίδες στο εσωτερικό και σε  συνέχεια  κλείνουν  βιαστικά το παράθυρα του οδηγού. Οι Ούγγροι δεν φοβούνται τον θάνατο. Είναι όμως κρίμα πού δεν μπορούν ν’  αντέξουν πάρα πολύ...». 

Την απόγνωση των αγωνιστών της αντίστασης εξέφραζαν και τα ραδιοφωνικά τους μηνύματα: «Πολιτισμένοι λαοί του κόσμου! Σας ικετεύουμε στο όνομα της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της δεσμευτικής ηθικής αρχής της ενεργούς αλληλεγγύης να μας βοηθήσετε. Το πλοίο μας βουλιάζει. Το φως χάνεται. Οι σκιές γίνονται κάθε ώρα πού περνά όλο και πιο μαύρες πάνω από το χώμα της Ουγγαρίας. Δώστε μας την αδελφική σας βοήθεια!».

Μερικές ομάδες εξακολουθούσαν να αντιστέκονται, άλλα η έλλειψη επικοινωνιών και όπλων καθιστούσε την προσπάθεια τους αυτοχειριαστική. Οι στρατώνες Κίλιαν αντιστάθηκαν με πείσμα επί τρις μέρες. Οι τελευταίοι 40 άντρες πού έφυγαν από εκεί, με την υπόσχεση της αμνηστίας, θερίστηκαν με πολυβόλα. Οι Ρώσοι ετοιμάζονταν τώρα για μια γενική επίθεση κατά τον αρχηγείου της εθνοφρουράς. Το αρχηγείο αποσύρθηκε από τη Βουδαπέστη, ενώ πάνω από τα κεφάλια των αγωνιστών φτερούγιζαν σοβιετικά ελικόπτερα παρακολουθώντας την γραμμή υποχωρήσεως.   Όταν οι τελευταίοι θύλακοι αντίστασης μέσα στην πόλη κατέθεσαν τα όπλα τους, στις 14 Νοεμβρίου 1956, κάθε αντίσταση σταμάτησε. 

Από το άρθρο του Ροτζερ Μόργκαν «Ανατολική Ευρώπη: ελπίδες και πραγματικότητες»

Το χρονικό της εξέγερσης

23 Οκτωβρίου. — Οι σπουδαστές της Βουδαπέστης συνέρχονται για να εκφράσουν την συμπάθεια τους προς την νέα κομμουνιστική Κυβέρνηση της Πολωνίας, την οποίαν ο Κρούστσεφ επεχείρησε να αποπέμψει. «Ελευθεριά του λόγου», «ελευθερία λατρείας», «ουδέποτε θα γίνουμε δούλοι», φωνάζει ο λαός. 0ι άοπλοι διαδηλωτές κατευθύνονται προς τον ραδιοφωνικό σταθμό της Βουδαπέστης, όπου η αστυνομία ανοίγει πυρ. Αρχίζουν ταραχές. Η επανάσταση αρχίζει την πορεία της. Κατά το λυκόφως, ο τεράστιος ανδριάντας του Στάλιν στην Βουδαπέστη καταστρέφεται.

24  Οκτωβρίου. — Δέκα χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες με άρματα μάχης εισέρχονται εις την Βουδαπέστη. Καταστέλλουν τις εκδηλώσεις του πλήθους προ του Βουλευτηρίου. Οι μάχες εξαπλούνται σε ολόκληρη την πόλη. Ό Ουγγρικός στρατός χορηγεί όπλα στους επαναστάτες πατριώτες. Ό κομμουνιστής ηγέτης Έρνε Γκέρε, ο οποίος προσκάλεσε τους Ρώσους, ανατρέπεται και αναλαμβάνει την πρωθυπουργία ο Ιμρε Ναγκυ. Οι επαναστάτες ζητούν την αποχώρηση των Ρώσων.

25   Οκτωβρίου. — Ο Ναγκυ δηλώνει ότι θα διαπραγματευτεί με την Μόσχα για την αποχώρηση των στρατευμάτων ευθύς ως αποκατασταθεί η τάξις. Ο Γιάνος Κάνταρ, Υπουργός των Εσωτερικών κατά την δίκην του καρδιναλίου Μιντζέντυ, ανακηρύσσεται Γεν. Γραμματεύς του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ενώ συνεχίζεται η σποραδική ανταλλαγή πυροβολισμών, οι πατριώτες και ο σοβιετικός στρατός ανασκάπτουν χαρακώματα.

26   Οκτωβρίου. — Οι ταραχές εξαπλούνται στην επαρχία.

27  Οκτωβρίου. —· Ο Ναγκι προβαίνει σε επιφανειακό ανασχηματισμό της Κυβερνήσεως του. Η νέα Κυβέρνηση δεν κατορθώνει να υπόταξη τους επαναστάτες, οι οποίοι φέρονται να κυριαρχούν σε ολόκληρη την νοτιοδυτική Ούγγαρία.

28  Οκτωβρίου. — Ο Ναγκυ δηλώνει ότι τα ρωσικά στρατεύματα θα εγκαταλείψουν την Βουδαπέστη.

29  Οκτωβρίου. — Οι Ρώσοι αρνούνται να αποχωρήσουν προτού οι επαναστάτες καταθέσουν τα όπλα. Οι επαναστάτες αρνούνται να καταθέσουν τα όπλα προ της αποχωρήσεως των Ρώσων. Οι οδομαχίες αναζωπυρώνονται. Οι Ρώσοι διακόπτουν προσωρινώς τις εχθροπραξίες.

30   Οκτωβρίου. — Μεγάλες σοβιετικές στρατιωτικές μονάδες αρχίζουν να εκκενώνουν την Βουδαπέστη. Οι επαναστάτες είναι κυρίαρχοι της πόλης. Η Ουγγρική Αεροπορία αναγγέλλει ότι θα βομβαρδίσει τά Σοβιετικά τανκς, εάν δεν εκκενώσουν την Βουδαπέστη εντός 12 ωρών. Οι επαναστάτες επιτίθενται κατά του Αρχηγείου των δυνάμεων Ασφαλείας και των γραφείων του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η Μόσχα αναγγέλλει ότι θα μελετήσει τα της αποχωρήσεως των Σοβιετικών στρατευμάτων από την Πολωνία, Ουγγαρία και Ρουμανία, κατόπιν διαπραγματεύσεων. Απελευθερώνεται ο Καρδινάλιος Μιντζέντυ.

31 Οκτωβρίου. — Σοβιετικές μονάδες αρμάτων μάχης εξακολουθούν να αποχωρούν από την Βουδαπέστη. Οι επαναστάτες πανηγυρίζουν την νίκη των. Αναδύονται στην επιφάνεια δημοκρατικά πολιτικά κόμματα. Ο Ναγκυ εισηγείται την ανάγκη όπως η Ουγγαρία μετατραπεί σε ουδέτερη χώρα. * Μέλη της Κυβερνήσης πιέζουν την Σοβ. Ένωση να εκκένωση ολόκληρη την Ουγγαρία. Τα σοβιετικά άρματα μάχης λαμβάνουν θέση έξω από την Βουδαπέστης.

1η Νοεμβρίου. — Οι Ρώσοι ενισχύουν τις ευρισκόμενες στην Ουγγαρία δυνάμεις τους. Ο Ναγκυ διαμαρτύρεται,  ανακηρύσσει την ουδετερότητα της Ουγγαρίας και προσφεύγει  στον Ο.Η.Ε. ζητώντας προστασία.

2 Νοεμβρίου. — Νέες σοβιετικές μεραρχίες εισέρχονται στην Ούγγαρία. Σοβιετικές στρατιωτικες δυναμεις κλεινούν τα προς την Αυστρία σύνορα.

3 Νοεμβρίου. -— Ο ταξίαρχος Πάλ Μάλετερ, ήρωας της επαναστάσεως και νέος Υπουργός Αμύνης, αρχίζει διαπραγματεύεται με τον Ρώσον στρατηγό Μαλίνιν για την αποχώρηση των σοβιετικών στρατιωτικών δυνάμεων.

4  Νοεμβρίου. — Οι Ρώσοι επιτίθενται. Εκατοντάδες ρωσικών αρμάτων μάχης βρυχώνται στους δρόμους της Βουδαπέστης. Η αποστολή Μάλετερ εξαφανίζεται. Οι Ρώσοι κτυπούν αδιακρίτως και μέχρι εξοντώσεως τους θύλακες αντίστασης, απειλούν βομβαρδισμό της Βουδαπέστης από αέρος εάν δεν παραδοθούν οι επαναστάτες. Ο Καρδιναλιος Μιντζέντυ καταφεύγει στην αμερικανική πρεσβεία. Ο Ναγκυ στην πρεσβεία της Γιουγκοσλαβίας. Ό Κάνταρ αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Αποκαθίσταται το καθεστώς των καταπιέσεων.

5  Νοεμβρίου. —Ακούγονται σποραδικές μόνον εκπομπές του επαναστατικού ραδιοσταθμού.

6   Νοεμβρίου. — Ο επαναστατικός ραδιοσταθμός αποστέλλει το τελευταίο χαιρετιστήριο μήνυμα.

7   Νοεμβρίου. — Οι επαναστάτες επιτίθενται κατά των εν Βουδαπέστη Ρώσων. Σοβιετικά στρατεύματα προβαίνουν σε έρευνας από οικία σε οικία. Μεταδίδεται το τελευταίο ραδιοφωνικό μήνυμα των επαναστατών. Κύμα προσφύγων κατακλύζει την Αυστρία.

8-10 Νοέμβριου. —- Οι Ούγγροι κομμουνιστές παραδέχονται ότι η  οργάνωση των βρίσκεται σε χαώδη κατάσταση. Οι πυρκαγιές μαίνονται στην Βουδαπέστη. Οι Σοβιετικοί λεηλατούν την πόλη και αποπειρώνται να εξοντώσουν δια της πείνας τους τυχόν επιζήσαντες επαναστάτες.

11-15 Νοεμβρίου, — Οι Ρώσοι εξορίζουν κατά μάζας τους ικανούς προς εργασία Ούγγρους σε σοβιετικά στρατόπεδα. Κηρύσσεται γενική απεργία. Φωλιές αντίστασης παραμένουν στην επαρχία. Σποραδικές μάχες συνάπτονται στην Βουδαπέστη μέχρις ότου και το τελευταίο οχυρό, σε μίαν νησίδα του Δουνάβεως, καταρρέει. 

16-17 Νοεμβρίου. — Συνεχίζεται η γενική απεργία. Ο Κάνταρ απειλεί να απαγόρευση την εισαγωγή τροφίμων στην Βουδαπέστη, εάν δεν λήξη η απεργία.

18 Νοέμβριου. — Οι εξορισθέντες στην Ρωσίαν Ούγγροι υπολογίζονται σε δέκα χιλιάδες.

19-21 Νοεμβρίου. — Μόνον γύρω στο 25 % των απεργών ανέλαβαν εργασία. Η Βουδαπέστη, υπό δριμύ ψύχος, έχει μόνον το 1/7 του άνθρακος, και το 1/3 της ηλεκτρικής ενεργείας πού χρειάζεται. Η πολιομυελίτιδα και ο ίκτερος εξαπλούνται.

22 Νοεμβρίου. — Ο στρατηγός Ιβάν Σερώφ, Αρχηγός της Σοβ. Αστυνομίας, αναφέρεται ότι ανέλαβε την διοίκηση της Βουδαπέστης.

23 Νοεμβρίου. — Ο τέως πρόεδρος Ναγκυ εγκαταλείπει την γιουγκοσλαβική πρεσβεία υπό κομμουνιστική συνοδεία ασφαλείας και εξαφανίζεται. Πιστεύεται ότι απήχθηκε υπό των Ρώσων.

24   Νοεμβρίου. — Σποραδικές μάχες συνεχίζονται στις επαρχίες. Σοβιετικοί στρατιώτες λιποτακτούν. Άλλοι πυροβολούν Ούγγρους που προσπαθούν να διαφύγουν στην Αυστρία.

25   Νοεμβρίου. — Το Συμβούλων των Εργατών της Βουδαπέστης κηρύσσει 24ωρη αναστολή της απεργίας, έφόσον η Κυβέρνησης Κάνταρ συνεφώνησε να διαπραγματευτεί μετά του Συμβουλίου την επάνοδο του Ναγκυ στην Κυβέρνηση και την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων. Ο Ναγκυ φέρεται ευρισκόμενος στην Ρουμανία.

26  Νοεμβρίου. - Ο αριθμός των προσφύγων, πού κατέφυγαν στην Αυστρία, ανέρχεται σε 80.000.

27    Νοεμβρίου. — Οι εργάτες επανέρχονται στις εργασίες τους ολίγον κατ’ ολίγον.

28   Νοέμβριου. — Ο σοβιετικός Τύπος ζητεί δίωξη των πατριωτών πού αναμίχτηκαν στην επανάσταση.

Η επανάσταση στην Ουγγαρία ξέσπασε δίχως καμιάν προετοιμασία και εντελώς αβοήθητη. Αυτό ήταν το βασικό της μεγαλείο και η αγνότητα της.