H Σύμβαση περί Γενοκτονίας στον απόηχο της Συνθήκης των Σεβρών

H Σύμβαση περί Γενοκτονίας στον απόηχο της Συνθήκης των Σεβρών

του ΠΑΝ. Α. ΖΟΛΩΤΑ

Όταν τα κράτη-μέλη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) συνήψαν τη Σύμβαση περί Προλήψεως και Καταστολής του Εγκλήματος της Γενοκτονίας (Ν. 1021/9.12.1948), το Ολοκαύτωμα των Εβραίων απετέλει το ειδεχθέστερο κράμα νεωτερικότητος και βαρβαρότητος, το τραγικό αποκορύφωμα της ιστορίας της γενοκτονίας.

Κατά τον επινοήσαντα (1943-1944) τον όρο γενοκτονία (γένος + κτείνω ή φονεύω), πολωνοεβραίο καθηγητή Ραφαέλ Λέμκιν, πρόκειται περί «παλαιοτάτου εγκλήματος». Έτσι και η συντελέσασα στην ανωτέρω σύμβαση Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ διεκήρυξε (91(1)/11.12.1946) ότι «σε όλες τις εποχές της ιστορίας της η ανθρωπότης υπέστη σημαντικές απώλειες που οφείλονται στη γενοκτονία».

Ενδιαμέσως, και δη στις 8.8.1945, συνήφθη η Συμφωνία του Λονδίνου, περί του Καταστατικού Χάρτου του Διεθνούς Στρατιωτικού Δικαστηρίου (ΔΣΔ) περί Διώξεως των Εγκλημάτων Πολέμου του Άξονος. Κατά την κατάρτιση τούτου, οι σύμμαχοι είχαν κατά νου και τη γενοκτονία των χριστιανικών μειονοτήτων διαρκούντος του Α’ ΠΠ. Κατ’ έκθεση της Επιτροπής Εγκλημάτων Πολέμου του ΟΗΕ (E/CN.4/W.20, Λονδίνο, 1948, σελ. 45), «οι διατάξεις του άρθρου 230 της Συνθήκης των Σεβρών προδήλως είχαν ως σκοπό να καλύψουν, συμφώνως προς την από 1915 καταγγελία των συμμάχων, αδικήματα που διεπράχθησαν επί τουρκικού εδάφους κατά προσώπων τουρκικής υπηκοότητος, είτε αρμενικής είτε ελληνικής φυλής. Τούτου ένεκα, η διάταξη αύτη αποτελεί προηγούμενο διά τα άρθρα 6 (γ) του Καταστατικού Χάρτου της Νυρεμβέργης και αντικατοπτρίζει μία εκ των κατηγοριών των “εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητος”».

Κατ’ άρθρο 230 της από 10.8.1920 Συνθήκης των Σεβρών, «η Οθωμανική Κυβέρνηση υποχρεούται να παραδώσει στις Συμμαχικές Δυνάμεις τα παρ’ αυτών εξαιτούμενα πρόσωπα ως υπεύθυνα των σφαγών, που, διαρκούσης της καταστάσεως του πολέμου, διεπράχθησαν επί οιουδήποτε εδάφους αποτελούντος την 1ην Αυγούστου 1914 μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Συμμαχικές Δυνάμεις επιφυλάσσονται το δικαίωμα να ορίσουν το δικαστήριο το οποίον θα δικάσει τους εν λόγω κατηγορουμένους, η δε Οθωμανική Κυβέρνηση υποχρεούται να αναγνωρίσει το δικαστήριο τούτο...».

Κατά δε άρθρον 144 της αυτής Συνθήκης «η Οθωμανική Κυβέρνηση αναλαμβάνει την επίσημη υποχρέωση να διευκολύνει, στο μέγιστο δυνατό μέτρο, την επάνοδο στις εστίες τους των μη τουρκικής φυλής Οθωμανών υπηκόων, των εκδιωχθέντων βιαίως από τις εστίες τους, των δι’ απειλής σφαγών είτε διά παντός άλλου εξαναγκαστικού μέσου, από της 1.1.2014 (ν. ημ.). Αναγνωρίζει ότι οι κινητές και ακίνητες περιουσίες, που τυχόν θα επανευρεθούν και που ανήκουν κατά κυριότητα στους εν λόγω Οθωμανούς υπηκόους ή τις κοινότητες στις οποίες ανήκουν οι εν λόγω υπήκοοι, πρέπει να αποδοθούν τάχιστα».

Διά της υπό χρονολογία 28.5.1915 καταγγελίας τους κατά της οθωμανικής κυβερνήσεως, οι σύμμαχοι (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία) εδήλουν ότι η γενοκτονία των Αρμενίων απετέλει «έγκλημα κατά της ανθρωπότητος, διά το οποίον θα θέσουν υπεύθυνα άπαντα τα μέλη της Οθωμανικής Κυβερνήσεως, ομού μεθ’ οιαδήποτε αλλά εμπλεκόμενα στις σφαγές πρόσωπα».

Το ανωτέρω άρθρο 6 (γ) του Καταστατικού Χάρτου του ΔΣΔ ορίζει ότι τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητος συνίστανται «σε φόνο, εξολόθρευση, εξανδραποδισμό, απελάσεις και άλλες απάνθρωπες πράξεις διαπραχθείσες κατά οιουδήποτε αμάχου πληθυσμού, εν καιρώ ειρήνης και εν καιρώ πολέμου ή σε διωγμούς διά πολιτικούς, φυλετικούς ή θρησκευτικούς λόγους, σε εκτέλεση ή σε συσχετισμό με οιοδήποτε έγκλημα εντός της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου, είτε σε παραβίαση του εσωτερικού νόμου της χώρας όπου ταύτα διεπράχθησαν είτε όχι».

Επισήμως, ο όρος γενοκτονία ανεφύη αρχικώς στο κατηγορητήριο του ΔΣΔ (18.10.1945), πλην όμως στην απόφαση τούτου εισήχθη περιφραστικά, προς ενιαία αντιμετώπιση των προσαχθέντων δι’ εγκλήματα κατά της ανθρωπότητος κατηγορουμένων. Εντούτοις εγένετο δεκτό ότι οι ανωτέρω «διωγμοί διά πολιτικούς, φυλετικούς ή θρησκευτικούς λόγους» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν στενά συνυφασμένοι με το έγκλημα της γενοκτονίας. Σε απόφαση δικαστηρίου ο όρος γενοκτονία ενεφανίσθη στις μετέπειτα γνωστές ως Δίκες της Νυρεμβέργης (1946-1949), δι’ εγκλήματα εκτός εκείνων μετά των οποίων ησχολήθη το ΔΣΔ, τελεσθέντων προ του Β’ ΠΠ και δη την περίοδο 1933-1939 (ΗΠΑ κατά Josef Altstotter κ.ά., 4.12.1947).

Καίτοι η Συνθήκη των Σεβρών υπεγράφη μεν αλλά δεν εκυρώθη, προδήλως ένεκα, κατά βάσιν, αφενός, της ενισχύσεως του Κεμαλισμού και, αφετέρου, της αδιαφορίας των συμμάχων, προφανώς συνεπεία του εθνικού διχασμού και ούτω πως η Τουρκία δεν ετιμωρήθη, επετεύχθη ευρεία παραδοχή, αποτελούσα απόδειξη ανεπίδεκτη αμφισβητήσεως περί του εγκλήματος της γενοκτονίας (σφαγές) κατά των χριστιανικών πληθυσμών υπό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της οθωμανικής Τουρκίας. Αν κατά τον σημερινό Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν η Συνθήκη της Λωζάννης μπορεί «να ξανασυζητηθεί», εμείς επικαλούμεθα τη Συνθήκη των Σεβρών, βάσει και της αναδρομικότητος που διέπει τη Σύμβαση περί Γενοκτονίας, ως και των αρχών περί κρατικής ευθύνης και κρατικής συνεχείας, όπως εφηρμόσθησαν σε βάρος της μεταπολεμικής Γερμανίας διά τα εγκλήματα του Γ’ Ράιχ, διά την περαιτέρω αναγνώριση και απόδοση ευθυνών διά το έγκλημα της Γενοκτονίας κατά των Ελλήνων.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ