Γηριατρική, η επιστήμη του αύριο

ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΤΟ 20% ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΕ

Γηριατρική, η επιστήμη του αύριο

Υπάρχει ανάγκη  για εξειδικευμένη. αντιμετώπιση, του πληθυσμού που γερνά, με στόχο την ποιότητα της ζωής

Γράφει η Αναστασία Κουτσούρη,

διευθύντρια Α' Παθολογικού τμήματος του Ερρίκοε Ντυνάν Hospital Center

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσίευση της Eurostat τον Ιούνιο 2016, η δημογραφική γήρανση της ΕΕ είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα που θα απασχολήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση στο προσεχές μέλλον. Ο χαμηλός δείκτης γεννητικότητας και η αύξηση του ορίου προσδόκιμου επιβίωσης έχουν αλλάξει την ηλικιακή πυραμίδα. Ο πληθυσμός της ΕΕ την 1η Ιανουαρίου 2015 ήταν 508,5 εκατομμύρια, με τους άνω των 65 ετών να αντιπροσωπεύουν το 20% του πληθυσμού -με το μεγαλύτερο ποσοστό να το κατέχουν η Ιταλία 21,7%, η Γερμανία 21% και η Ελλάδα 20,9%. Οι υπέργηροι, δηλαδή, οι άνω των 85 είναι επίσης μια ταχέως αυξανόμενη ομάδα με διπλάσια αύξηση σε σχέση με αυτή των ανθρώπων άνω των 65 και τετραπλάσια σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Τα τελευταία 50 χρόνια το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί κατά δέκα χρόνια και εκτιμάται ότι θα αυξηθεί και άλλο με μεγαλύτερη ταχύτητα. Το 2014 το όριο ηλικίας για τους άντρες ήταν 78,1, ενώ για τις γυναίκες ήταν 83,6 έτη. Το 2018 οι ηλικιωμένοι θα ξεπεράσουν σε αριθμό τα παιδιά, δημιουργώντας την έννοια του silver tsunami (ασημένιο τσουνάμι).

Οι αριθμοί φανερώνουν την ανάγκη για εξειδικευμένη αντιμετώπιση του πληθυσμού που γερνά με στόχο την ποιότητα της ζωής και την λήψη θεραπευτικών αποφάσεων για τα πολυπαραγοντικά προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν. Η ιατρική φροντίδα των ηλικιωμένων καθώw και οι θεραπευτικοί στόχοι διαφέρουν αυτών του γενικού πληθυσμού. Η γήρανση είναι μια φυσική κατάσταση που αφορά όλα τα έμβια όντα, περιλαμβάνει όμως έννοιες όπως ευθραυστότητα (frailty), σαρκοπενία, νοητική έκπτωση, δυσκινησία, κακή θρέψη, απομόνωση κ.ά.

Η γηριατρική είναι μια ειδικότητα της ιατρικής που ασχολείται με τη σωματική, πνευματική, λειτουργική κατάσταση των ηλικιωμένων καθώς και το κοινωνικό πλαίσιο διαβίωσης τους. Τα ανωτέρω μελετώνται από τους γηρίατρους σε επείγουσα βάση, στα χρόνια νοσήματα, στο πλαίσιο αποκατάστασης, πρόληψης και στις αποφάσεις για την end of life φροντίδα. Η γηριατρική στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες:

1. Τη γηριατρική εκτίμηση.

2. Την αντιμετώπιση των χρόνιων νοσημάτων και γηριατρικών συνδρόμων.

3. Την end of life φροντίδα.

Η γηριατρική εκτίμηση αφορά το επίπεδο της σωματικής και ψυχοκοινωνικής υγείας. Η εφαρμογή της ανωτέρω εκτίμησης έχει βελτιώσει την ποιότητα ζωής και έχει ελαττώσει τη θνητότητα και τη νοσηρότητα σε αυτές τις ομάδες. Οι αρχές της γηριατρικής εισάγουν τη φροντίδα των ηλικιωμένων και αντιμετωπίζουν τα οξέα νοσήματα τους. Η αντίδραση των ηλικιωμένων στο οργανικό στρες είναι διαφορετική και ελαττωμένη. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της γήρανσης του οργανισμού είναι η έλλειψη οργανικής ελαστικότητας (resilience), δηλαδή η αδυναμία επαναφοράς στην προηγούμενη οργανική κατάσταση μετά από ένα έντονο σωματικό στρες όπως χειρουργείο, λοίμωξη, εγκεφαλικό. Παράλληλα, η έκφραση των νοσημάτων στους ηλικιωμένους είναι διαφορετική. Έτσι, μπορεί μια λοίμωξη να μην εκδηλώνεται με πυρετό αλλά με ανησυχία και διέγερση και η καρδιακή νόσος να μη δίνει συμπτώματα ή να εμφανίζει μόνο ανορεξία. Η αντιμετώπιση των χρόνιων και πολλαπλών προβλημάτων υγείας και η πολυφαρμακία με τις παρενέργειες της είναι συνήθη προβλήματα των ηλικιωμένων.

Ευθραυστότητα. Τα γηριατρικά σύνδρομα είναι καταστάσεις όχι νοσήματα που αφορούν τους ηλικιωμένους και οδηγούν σε έκπτωση λειτουργικότητας, κακή ποιότητα ζωής και ευθραυστότητα.

Τι σημαίνει ευθραυστότητα; Ελαττωμένη ταχύτητα βάδισης - ελαττωμένη συλληπτική ικανότητα - ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα - εξάντληση - απώλεια σωματικού βάρους. Τρία από αυτά τα πέντε χαρακτηριστικά οριοθετούν την ευθραυστότητα.

Τα συχνότερα γηριατρικά σύνδρομα των ανθρώπων άνω των 65 ετών:

• Αστάθεια. Η βασικότερη αιτία πτώσεων και τραυματισμού ηλικιωμένων έχει πολλούς αιτιολογικούς παράγοντες, όπως παρενέργειες φαρμάκων, διαταραχές όρασης, αρθρίτιδα, υποθρεψία, ζάλη, ορθοστατική υπόταση.

• Διαταραχές όρασης που προκαλούν αστάθεια, ζάλη.

• Διαταραχές ακοής που επιφέρει απομόνωση, ζάλη, αστάθεια, ατυχήματα.

• Διαταραχές μνήμης που μπορεί να συνοδεύονται από άνοια, αδυναμία αυτοεξυπηρέτηση, απομόνωση, υποθρεψία, επιθετικότητα.

• Οστεοπόρωση και συνακόλουθα κίνδυνος πτώσης, πόνος, αστάθεια.

• Έλκη - συνδυάζονται με κατακλίσεις.

•Διαταραχές ύπνου. Επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, προκαλούν κατάθλιψη, αδυναμία συγκέντρωσης, κόπωση, υπέρταση, πτώσεις.

• Ακράτεια ούρων. Η αδυναμία ελέγχου της ουροδόχου κύστεως αποτελεί ένα από τα συχνότερα προβλήματα των ηλικιωμένων, ιδιαίτερα των γυναικών. Είναι ένα πρόβλημα που δεν αναφέρεται ούτε συζητείται και προκαλεί πτώσεις, λοιμώξεις, κατάθλιψη, απομόνωση.

• Παραλήρημα (delirium).

Η ανάγκη της εφαρμογής της γηριατρικής είναι επιβεβλημένη αφού ξεπερνά την κατά σύστημα ιατρική αντιμετώπιση μέσα από μια ολιστική θεώρηση των προβλημάτων των ηλικιωμένων. Προϋποθέτει μια διεπιστημονική ομάδα με στόχο τη βελτιστοποίηση του επιπέδου σωματικής, ψυχικής υγείας και λειτουργικότητας των ηλικιωμένων.

Η γηριατρική ασχολείται με ασθενείς άνω των 65 ετών, με επικέντρωση σε άτομα μεγαλύτερηw ηλικίας όπου και τα ιατρικά προβλήματα είναι μεγεθυμένα. Ωw μέλη της ιατρικής κοινότηταw, ωw μέλη μιας πολιτισμένης κοινωνίας και ενός ευνομούμενου κράτους, ωw παιδιά και εγγόνια αυτών των ανθρώπων, τους το οφείλουμε.

"ΕΘΝΟΣ"