Κωνσταντίνος και Ελένη, οι Ισαπόστολοι

Κωνσταντίνος και Ελένη, οι Ισαπόστολοι 

(21η Μαΐου)

 Γράφει η Αγγελική Δαμίγου

Ο Μέγας Κωνσταντίνος γεννήθηκε το 274 μ.Χ. στο Δρέπανο της Βιθυνίας ή στην Ταρσό ή στη Νίσσα της Μοισίας, της σημερινής Κεντρικής Σερβίας. Πατέρας του ήταν ο Κωνστάντιος ο Α' ή Κώνστας, ο προσονομαζόμενος Χλωρός.

Η μητέρα του, η Αγία Ελένη, κατ’ άλλους συναξαριστές γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας,   κατ’ άλλους αναφέρεται σαν κόρη του βασιλιά Κλαυδίου, γεννημένη σε μια πόλη της Δαλματίας που ονομάστηκε, προς τιμήν της, Ελενόπολη.

Είτε προερχόταν από διάσημη οικογένεια είτε από άσημη δίδαξε στο παιδί της την αγάπη της στο Χριστιανισμό και το θαυμασμό της στις ελληνικές χώρες.

Ο Κωνστάντιος, όμως, αναγκάστηκε να τη χωρίσει, κατά διαταγή του ειδωλολάτρη Διοκλητιανού το 203, και παντρεύτηκε την προγονή του Αυγούστου Μαξιμιανού, τη Θεοδώρα Σε αντάλλαγμα, επίσης, ο Διοκλητιανός τον έκανε από στρατιωτικό της Ρωμαϊκής Υπηρεσίας, Καίσαρα στην Επαρχία Γαλατίας με έδρα τα Τρέβιρα.

Ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να ζήσει μαζί με τον πατέρα τον. Διορίστηκε στρατιωτικός σε ηλικία 18 ετών. Διακρίθηκε, αγαπήθηκε και προήχθη σε χιλίαρχο Α' τάξεως.

Όμως, τον αντιπαθούσε το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος και ειδικά ο Καίσαρας Γαλέριος που τον εξέθετε σε μεγάλους και άσκοπους κινδύνους. Τότε, συνηθιζόταν οι βασιλείς να παλεύουν στις αρένες με λιοντάρια που τους είχαν αφαιρέσει τα δόντια και τα νύχια και να πετροβολούν τριάντα σκλάβους.

Αυτοί πετούσαν στο βασιλιά χαρτόμπαλες που έμοιαζαν με πέτρες. Κάποτε ο Γαλέριος ζήτησε να παλέψει ο Κωνσταντίνος στη θέση του προσποιούμενος τον άρρωστο. Είχε δώσει, όμως, εντολή να μην αφαιρέσουν τα νύχια και τα δόντια των λιονταριών που θα πάλευε ο Κωνσταντίνος και οι πέτρες που θα του πετούσαν οι τριάντα σκλάβοι να μην είναι χάρτινες αλλά αληθινές.

Κι όμως, ο Κωνσταντίνος νίκησε. Ο Γαλέριος του ζήτησε συγγνώμη και του δήλωσε ότι δεν ήξερε τίποτα γι' αυτή τη συμπαιγνία. Ο Κωνσταντίνος κατάλαβε το «παιχνίδι» αλλά δεν μίλησε.

Πήγε και βρήκε τον πατέρα του που ήταν πολύ άρρωστος. Εκείνος τον διόρισε Καίσαρα γιατί οι άλλοι γιοι του, από την Θεοδώρα, δεν είχαν τα προσόντα του Κωνσταντίνου.

Σαν Καίσαρας προστάτευσε το λαό του, εμψύχωσε τους γεωργούς, ελάττωσε τους φόρους, έχτισε πόλεις, κυβερνούσε ευεργετικά και πατρικά, προστάτευε τους Χριστιανούς κι αγαπούσε καθετί που αφορούσε την Ελλάδα. Μετά το θάνατο του πατέρα του (306) ανακηρύχθηκε από το Στράτο Αύγουστος και υποχρεώθηκε να συγκυβερνήσει στην Δύση με τον Μαξεντιο και στην Ανατολή με τον Λικίνιο (308-324) και τον Μαξιμίνο (305-313)

Οι πολιτικές ίντριγκες στη Ρώμη είχαν φτάσει στο αποκορύφωμα τους. Οι βάρβαροι λαοί επωφελήθηκαν από τις εσωτερικές αναταραχές των Ρωμαίων και τους επιτέθηκαν. Οι Πέρσες κήρυξαν πόλεμο εναντίον των Ρωμαίων.

Πριν προλάβει ο Κωνσταντίνος να τους πολεμήσει έπεσε σε ενέδρα τους και ετοιμάστηκαν να τον κάψουν στην πυρά. Οι στρατιώτες του, όμως, κατόρθωσαν να τον ελευθερώσουν.

Στον πέμπτο χρόνο της βασιλείας του πολεμούσε σκληρά κατά των εχθρών του. Σε μια απ’ αυτές τις μάχες κατά του Μαξεντίου (312) -μέρα μεσημέρι- είδε μαζί με τους στρατιώτες του στον ουρανό ένα Σταυρό με μια φωτεινή επιγραφή που έγραφε με ελληνικά γράμματα: «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ».

Την ίδια νύχτα είδε στον ύπνο του τον Χριστό που του είπε: «Κάνε το σημείο του Σταυρού και μ' αυτό, κάθε φορά, θα νικάς τους εχθρούς σου». Έτσι κατασκευάστηκε η πρώτη χριστιανική σημαία - που την ονόμασαν λάβαρο- από τον Μέγα Κωνσταντίνο που δεν ήταν ακόμα Χριστιανός αλλά προστάτευε τους Χριστιανούς και θεωρείται ο πρώτος Χριστιανός βασιλιάς και προστάτης της χριστιανικής πίστης.

Πράγματι, όλοι οι πόλεμοι που έκανε ήταν νικηφόροι. Οι ειδωλολάτρες Καίσαρες του κήρυξαν πόλεμο άλλα με τη δύναμη του Σταυρού που έφερε το λάβαρο τους κατατρόπωσε όλους. Έτσι έγινε ο μοναδικός Καίσαρας και ο πρώτος Χριστιανός αυτοκράτορας της Ρώμης.

Το 313 εξέδωσε μαζί με τον διώκτη του Χριστιανισμού Λικίνιο, το περιώνυμο περί ανεξιθρησκίας διάταγμα των Μεδιολάνων και σταμάτησαν οι διωγμοί κατά των Χριστιανών.

Το 324 ήταν Μονοκράτορας. Το 326 είδε ένα όνειρο και κάποια φωνή τού έλεγε να χτίσει μια πάλη και να την αφιερώσει στην Υπεραγία Θεοτόκο. Μη γνωρίζοντας πού να χτίσει αυτή την πόλη κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη. Όμως, τα υλικά που είχε συγκεντρώσει για να χτίσει εκεί την πόλη του ...ονείρου του τα άρπαζαν αετοί και τα πήγαιναν στο Βυζάντιο. Κατάλαβε τότε ότι επρόκειτο για θαύμα και μήνυμα και άρχισε να χτίζει τη νέα πόλη στο Βυζάντιο. Η πόλη αυτή ονομάστηκε Νέα Ρώμη ή Κωνσταντινούπολη. Για να τη χτίσει χρειάστηκαν είκοσι χρονιά,

Ένα άλλο όνειρο έμελλε να παίξει σημαντικότατο ρόλο στην ιστορία του Χριστιανισμού. Είδε πως έπρεπε να στείλει τη μητέρα του στα Ιεροσόλυμα, για να βρει τον Σταυρό του Κυρίου και να αποκαταστήσει τους Άγιους Τόπους που από φθόνο ο Ιουδαίοι τους είχαν παραμελήσει επειδή ήταν τόπος προσκυνήματος όλων των Χριστιανών.

Η μητέρα του πέρασε από πολλές ελληνικές πόλεις, όπως από την Πάρο όπου έδωσε εντολή να χτιστεί δίπλα σε ειδωλολατρικό ναό, ο περίφημος ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής αφιερωμένος στη Θεοτόκο. Φθάνοντας η Αγία Ελένη, με τη συνοδεία της, στους Αγίους Τόπους συνάντησε έναν Εβραίο με το όνομα Ιούδας, ο οποίος της έδειξε τον τόπο που μαρτύρησε ο Κύριος. Άρχισαν να σκάβουν και, σε βάθος είκοσι μέτρων βρήκαν τρεις Σταυρούς. Και οι τρεις ευωδίαζαν. Ωστόσο, δεν ήξεραν ποιος ήταν ο Σταυρός του Χρίστου.

Η παράδοση αναφέρει πως εκείνη την ώρα των συλλογισμών πέρασε από δίπλα τους μια κηδεία. Η Αγία Ελένη, παρακάλεσε τους τεθλιμμένους να ακουμπήσουν το φέρετρο του νεκρού στους τρεις Σταυρούς. Μόλις το ακούμπησαν στον τρίτο Σταύρο ο νεκρός αναστήθηκε! Όλοι κατάλαβαν ότι αυτός ήταν ο Σταύρος του Κυρίου.

Πολλοί Εβραίοι εκείνη την ημέρα βλέποντας το θαύμα έγιναν Χριστιανοί. Αμέσως μετά έψαξαν να βρουν τα καρφιά. Μόλις τα ανακάλυψαν ο τόπος γέμισε από μια δυνατή λάμψη. Στο σημείο που βρέθηκαν τα καρφιά είχαν φυτρώσει και ευωδίαζαν τα φυτά -τα γνωστά μας βασιλικά. Αυτά συνοδεύουν πάντοτε τον Σταυρό και προσφέρονται από την εκκλησία μας, την ήμερα του Σταύρου, στις 14 Σεπτεμβρίου, στους πιστούς. Η Αγία Ελένη μετέφερε τα ιερά ευρήματα της στην Κωνσταντινούπολη. Πήρε μαζί της και τον Ιούδα και για να τον ανταμείψει που τη βοήθησε στη θεόσταλτη αποστολή της, τον χειροτόνησε Πατριάρχη Ιεροσολύμων και τον μετονόμασε Κυριάκο (18 Οκτωβρίου).

Ο Μέγας Κωνσταντίνος έπαιξε σπουδαίο ρόλο στα χριστιανικά ζητήματα της εποχής.

Το 325 συνεκάλεσε στη Νίκαια την Α' Οικουμενική Σύνοδο και απέδωσε στους Χριστιανούς τους ναούς τους καταδικάζοντας συγχρόνως και την αίρεση του Αρειανού. Οι συναξαριστές -βιογράφοι ισχυρίζονται ότι η Πρώτη αυτή Σύνοδος είναι έργο του Νικόδημου. Άλλοι συναξαριστές αποδίδουν το θαύμα της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου στον Μέγα Κωνσταντίνο και άλλοι στον Μέγα Βασίλειο. Επικρατέστερη είναι η άποψη ότι η Σύνοδος είναι έργο του Μεγάλου Κωνσταντίνου από τα χρονολογικά πλέον ντοκουμέντα,

Η Πρώτη αυτή Οικουμενική Σύνοδος καθόρισε και το Σύμβολο της Ορθοδόξου Πίστεως;: «Πιστεύω εις Έναν Θεόν, Πατέρα, Παντοκράτορα...» και όρισε πότε πρέπει να γιορτάζεται το Άγιο Πάσχα.

Ο Μ, Κωνσταντίνος τίμησε πολύ τη μητέρα του και όταν στις 11 Μάιου του 330 έγιναν τα εγκαίνια της Βασιλεύουσας υψώθηκαν δυο μεγάλες στήλες στην κεντρική πλατεία. Στη μία αναγραφόταν το όνομα της Αγίας Ελένης και στην άλλη το όνομα του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ανάμεσα τους ένας Σταυρός έφερε την επιγραφή: «Εις Άγιος, Εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις Δόξαν Θεού Πατρός Αμήν». Ήταν η δογματική ομολογία της χριστιανικής πίστης.

Η Εκκλησία μας γιορτάζει τον Μέγα Κωνσταντίνο μαζί με τη μητέρα του Αγία Ελένη ως Ισαποστόλους. Τον τίτλο της Ισαποστόλου αμφισβήτησαν μερικοί συναξαριστές στηριζόμενοι στα γραπτά του Αποστόλου Παύλου που δεν δεχόταν αυτόν τον τίτλο να τον κατέχουν οι γυναίκες. Ωστόσο, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος την εγκωμιάζει και τη χαρακτηρίζει επίσημα «εν τοις Αποστόλοις».

Η Αγία Ελένη πέθανε στη Νικομήδεια που ήταν η έδρα του γιου της και τα οστά της διακομίσθηκαν στην Κωνσταντινού πόλη.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε εν τω μεταξύ παντρευτεί και είχε αποκτήσει τρεις γιους: Τον Κωνσταντίνο, τον Κωνστάντιο και τον Κώνστα.

Εδώ να προσθέσουμε ότι η Εκκλησιαστική Ιστορία, βασισμένη σε αποδείξεις, αρνιέται κατηγορηματικά το γεγονός ότι ο Μ. Κωνσταντίνος, ήταν υπαίτιος του θανάτου του υιού του Κρίσπου και της συζύγου του Φαύστας. Θεωρείται βέβαιο ότι φορτώθηκε αυτό το ιστορικό λάθος, από το φθόνο των ιστορικών ειδωλολατρών, που τον μισούσαν για την αγάπη του στους Χριστιανούς.

Μετά τη νικηφόρο εκστρατεία του κατά του Σαβερίου, ο οποίος είχε σφάξει χιλιάδες Χριστιανούς, ο Μέγας Κωνσταντίνος αρρώστησε.

Μερικοί συναξαριστές ισχυρίζονται ότι γέμισε πληγές σαν να ήταν λεπρός. Τότε είδε στον ύπνο του τους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο που του είπαν να καλέσει κοντά του τον Ιερωμένο Σίλβεστρο. Εκείνος του συνέστησε νηστεία, προσευχή και ελεημοσύνη.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος τήρησε τις εντολές του ιερωμένου, κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων και, λέγεται, ότι βαφτίστηκε στον Ιορδάνη. Τότε, όλες οι πληγές του εξαφανίστηκαν. Κατ' άλλους συναξαριστές ο Κωνσταντίνος αρρώστησε στην τελευταία νικηφόρο εκστρατεία του και ζήτησε να βαφτιστεί Χριστιανός πριν πεθάνει. Η ψυχή του παραδόθηκε στον Κύριο στις 21 Μαΐου του 337 σε ηλικία, κατ’ άλλους 63 χρόνων, κατ’ άλλους 65 χρόνων.

Το λείψανο του το τοποθέτησαν σε χρυσή λάρνακα, φορώντας του το χρυσό διάδημα και τον διακόμισαν στην Κωνσταντινούπολη, στην κεντρική αίθουσα των ανακτόρων, ενώ γύρω του άναβαν άπειρες λαμπάδες.

Μέσα σε πάνδημο πένθος, το λείψανο του κατετέθη στο Ναό των Αγίων Αποστόλων μέσα στο τάφο που ο ίδιος είχε προετοιμάσει.

Στην ίδια εκκλησία βρίσκονταν και τα λείψανα της μητέρας του, της Αγίας Ελένης.

Η Εκκλησία τον ανακήρυξε Ισαπόστολο και η ιστορία τον αποκάλεσε Μέγα.

Στο πάνθεον των Αγίων, ο Μέγας Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη γιορτάζουν στις 21 Μαΐου

Αγγ. Δαμίγου  - Το συναξάρι των Αγίων.

.