ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΣΙΤΣΑΣ : Ο Μετσοβίτης που κατέκτησε τον Νείλο

ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΣΙΤΣΑΣ : Ο Μετσοβίτης που κατέκτησε τον Νείλο

To 1820 εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια. Εκεί εξελίσσεται σε έναν από τους ισχυρότερους γαιοκτήμονες της Αιγύπτου και σημαντικό μέλος των Ελλήνων της Αιγύπτου. Ο Τοσίτσας προσέφερε στην πατρίδα το μεγαλύτερο κομμάτι της τεράστιας περιουσίας που δημιούργησε στην Αίγυπτο, για την αρωγή των φτωχών αλλά και για την ενίσχυση ιδρυμάτων.

ΤΗΣ ΝΙΚΟΛ.  ΤΡΙΓΚΑ

ntriga@24media.gr

Τον εθνικό ευεργέτη Μιχαήλ Τοσίτσα ακολουθούν ιστορίες που φαντάζουν εξωπραγματικές. Ιστορίες σεβασμού και ιστορίες μίσους, που παρ' ολίγον να οδηγήσουν στη δολοφονία του. Το σίγουρο είναι ότι πρόσφερε στην πατρίδα το μεγαλύτερο κομμάτι της τεράστιας περιουσίας του, έργο που συνέχισε η σύζυγος του μετά τον θάνατο του, ακολουθώντας το τρίπτυχο σχολείο-νοσοκομείο-εκκλησία, όσον αφορά στις κύριες ευεργεσίες του.

Κάποιοι άνθρωποι έχουν πραγματικά μυθιστορηματική ζωή και βέβαια είναι φυσικό να υπάρχουν θολά σημεία για τα έργα και τις ημέρες τους. Η ιστορία του Μιχαήλ Τοσίτσα ξεκινά το 1787 στο Μέτσοβο. Εκεί γεννήθηκε και έμαθε τα πρώτα του γράμματα. Ο πατέρας του ήταν γουναράς στη Θεσσαλονίκη και στα 10 χρόνια του τον πήρε μαζί του, όπου πήγαινε στο σχολείο αλλά μάθαινε και την τέχνη επεξεργασίας των γουναρικών. Μετά μαζί με τον πατέρα του ξαναγύρισε στο Μέτσοβο και ανέλαβε το μαγαζί του. Έτσι ανέπτυξε εμπορικό δαιμόνιο και οι δουλειές πήγαιναν τόσο καλά, που έβαλε και τα αδέρφια του (τρία αγόρια και ένα κορίτσι) στην τέχνη.

Το 1820 εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια. Εκεί γνωρίστηκε με τον αντιβασιλέα Μεχμέτ Αλή, ο οποίος αμέσως τον διόρισε διευθυντή όλης της κτηματικής περιουσίας του. Η εκτίμηση που τρέφει ο αντιβασιλέας για το πρόσωπο του τον καθιστά προσωπικό του σύμβουλο και τον διορίζει επικεφαλής της πρώτης κρατικής τράπεζας, της ποταμοπλοϊκής εταιρείας του Νείλου και διαχειριστή των κτημάτων του. Ο Τοσίτσας καταπιάστηκε με τη βαμβακοκαλλιέργεια και όλο μεγάλωνε τα πλούτη του.

Παράλληλα εξελίσσεται σε έναν από τους ισχυρότερους γαιοκτήμονες της Αιγύπτου και σημαντικό μέλος των Ελλήνων της Αιγύπτου.

Το 1854 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1856. Στη διαθήκη του άφησε μεγάλα ποσά στην Ελλάδα, για την αρωγή των φτωχών καθώς και για την ενίσχυση νοσοκομειακών, εκκλησιαστικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Μεταξύ αυτών: στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αρσάκειο και το Πολυτεχνείο. Μετά τον θάνατο του η σύζυγος του, Ελένη, συνέχισε το φιλανθρωπικό του έργο προσφέροντας σημαντικά ποσά σε εκπαιδευτικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα καθώς και για το κτίσιμο και την αποπεράτωση Πολυτεχνείου των Αθηνών.

 Στο Μέτσοβο κάθε χρόνο ο Τοσίτσας όσο ζούσε έστελνε σημαντικά χρηματικά ποσά για την ανακούφιση των φτωχών. Στην Εθνική Τράπεζα κατέθεσε πάνω από 100.000 δραχμές για να πληρώνονται από τους τόκους στο Μέτσοβο δύο δάσκαλοι κάθε χρόνο. Στη Θεσσαλονίκη κληροδότησε αρκετά χρήματα για το εκεί ελληνικό σχολείο, στο οποίο και αυτός μικρός είχε μαθητεύσει. Στην Αθήνα ο Τοσίτσας έγινε ακόμα πιο γενναιόδωρος. Έκανε έργα οδοποιίας και ενίσχυσε νοσοκομεία, το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο και το Πανεπιστήμιο. Το Πολυτεχνείο το ενίσχυσε με 100.000 γαλλικά τάλιρα.

ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ

Όπως αναφέρει σε ένα σχετικό άρθρο του για τον ευεργέτη ο επιχειρηματίας Χρήστος Μπουτάτος, με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης το 1821, συνέβη ένα πρωτοφανές περιστατικό που λίγο έλειψε να στοιχίσει τη ζωή του εθνικού ευεργέτη. Τότε έφτασε στην Αλεξάνδρεια ο Αντώνιος Πελοπίδας, απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας, με τη διαταγή του Αθανάσιου Τσακάλωφ να τον δολοφονήσει. Ο Τσακάλωφ δεν μπορούσε να συγχωρήσει στον συμπατριώτη του ότι, σε στιγμές κρίσιμες για τον αγώνα, αυτός έμενε κοντά στον Μεχμέτ Αλή, για τον οποίο πίστευε ότι θα βοηθήσει τους Τούρκους να συντρίψουν την εξέγερση. Ζήτησε, λοιπόν, ο Πελοπίδας ακρόαση από τον Τοσίτσα αποφασισμένος να τον δολοφονήσει με ένα μαχαίρι που έκρυβε πάνω του.

Ο Τοσίτσας τον δέχτηκε και τότε ο Πελοπίδας δοκίμασε μια πολύ μεγάλη έκπληξη. Ακουσε τον Τοσίτσα να του μιλά για τον σκοπό του ερχομού του στην Αίγυπτο, δηλαδή τη μύηση των Ελλήνων της Αιγύπτου. Του εξήγησε πως είναι σφάλμα να φαντάζονται οι Φιλικοί τον Μεχμέτ Αλή ως εχθρό της επανάστασης. Απεναντίας, αυτός ευχόταν να δει την εξέγερση να επιτυγχάνει, γιατί έτσι θα τον άφηνε η Πύλη ήσυχο ώστε να επιβληθεί απόλυτα στην Αίγυπτο. Γι' αυτό, άλλωστε, δεν πείραξε καθόλου το ελληνικό σχολείο της Αιγύπτου, αλλά αντιθέτως έδειξε μια ιδιαίτερη εύνοια σε αυτό, δίνοντας του προνόμια που δεν κατείχαν άλλοι άποικοι εκεί.

Ο απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας τόσο πολύ συγκινήθηκε με όσα άκουσε από τον Τοσίτσα, ώστε για μια στιγμή σηκώθηκε όρθιος, τράβηξε από το κόκκινο ζωνάρι του το μαχαίρι και είπε δακρυσμένος «αφέντη, αυτό εδώ το μαχαίρι μού το έδωσαν για να σε σκοτώσω». Τα μάτια του Τοσίτσα άστραψαν και με ρίγος συγκίνησης του απάντησε «αδερφέ μου, πράξε ό,τι σου προστάζει η συνείδηση σου». Ο Πελοπίδας πέταξε το μαχαίρι επάνω στο τραπέζι και εκείνος το πήρε σιωπηλός και το τοποθέτησε στο συρτάρι του. ·

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ