Ωτακουστής των ερτζιανών κυμάτων στiς δεκαετίες των '60 έως '80

Ωτακουστής των ερτζιανών κυμάτων 

 

Εξοπλισμένος με τεράστια γνώση των ραδιοσυχνοτήτων και άπειρη υπομονή, ο Μίκυ Γκάρντας έχει πετύχει ειδησεογραφικά «λαυράκια» πολύ πριν τα μυριστούν οι καλύτεροι δημοσιογράφοι του κόσμου - χωρίς καν να το κουνήσει από το σπίτι του.

του Jack Altman

Ο Μίκυ Γκάρντας είναι τόσο ντροπαλός, που θα δυσκολευόταν να μπει σε ξενοδοχείο όπου ήδη έχει κλεισμένο δωμάτιο. Μοιάζει με γκαραζιέρη που έχει ρεπό, και κάθεται όλη μέρα με τις παντόφλες, στο διαμέρισμα του στο Τελ-Αβίβ, ακούγοντας ραδιόφωνο. Είναι, όμως, από τους καλύτερους «συλλέκτες» ειδήσεων στον κόσμο. Ο Γκάρντας ήξερε πριν από τον Δυτικογερμανό καγκελλάριο Χέλμουτ Σμιτ, ότι οι όμηροι των αεροπειρατών που είχαν καταλάβει το τζετ της Λουφτχάνσα, είχαν απελευθερωθεί στο Μογκαντίσου. Ήξερε πριν από τον πρόεδρο Κάρτερ ότι στρατιωτικά αεροσκάφη καίγονταν στην ιρανική έρημο - και συνεπώς ότι δεν είχαν απελευθερωθεί οι Αμερικανοί όμηροι στην Τεχεράνη. Διάφορες κυβερνήσεις της Μέσης Ανατολής μαθαίνουν πότε πότε τις κινήσεις των στρατευμάτων των εχθρών τους από τις δικές του εκπομπές.

Εκείνος, όμως, δεν εργάζεται για καμία κυβέρνηση - ούτε για την αμερικανική ΣΙΑ, ούτε για τη ρώσικη Κα Γκε Μπε, ούτε καν για την ισραηλινή Μοσσάντ. Ο Γκάρντας μεταδίδει τις πληροφορίες του σε ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων της ισραηλινής ραδιοτηλεόρασης. Η μόνη του πατριωτική παραχώρηση προς το κράτος του Ισραήλ είναι να μην αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες που να αφορούν την ασφάλεια του ίδιου του Ισραήλ.

Μέσα στο ακατάστατο διαμέρισμα-γραφείο του, ο Μίκυ - κανένας δεν τον φωνάζει «Μάικλ» ή «κύριο Γκάρντας» - ακούει κάμποσα κοινότατα ραδιόφωνα του εμπορίου, ένα αμερικανικό δέκτη ραδιοφωνικών σημάτων της Κένγουντ, δύο γιαπωνέζικους δέκτες καθώς και έξι άλλους παλιότερους δέκτες. Χρησιμοποιεί επίσης δύο μαγνητόφωνα. Και στημένη στην ταράτσα της πολυκατοικίας είναι μία σειρά από τηλεχειριζόμενες κεραίες, τις οποίες προσανατολίζει ο Μίκυ από το εργαστήριο του, χάρη σε μια ειδική συσκευή ώστε να έχει την καλύτερη δυνατή λήψη. Έτσι μπορεί να παρακολουθεί δελτία ειδήσεων από όλο τον κόσμο (εκτός από εβραϊκά, μιλάει αγγλικά, γαλλικά, αραβικά, ρωσικά, πολωνικά και λίγα γερμανικά) ώστε για κάθε γεγονός να μαθαίνει την επίσημη εκδοχή της αντίστοιχης χώρας.

Η σημαντικότερη όμως συσκευή για συλλογή ανεπίσημων πληροφοριών είναι ένας πολύ υψηλής συχνότητας ανιχνευτής σημάτων με οθόνη για την παρακολούθηση αεροσκαφών. Αυτό το κουτάκι πιάνει 20 συχνότητες οι οποίες χρησιμοποιούνται τακτικά από τους πύργους ελέγχου των αεροδρομίων που βρίσκονται στη μικρή αλλά εκρηκτική περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

Οι συνομιλίες μεταξύ πιλότων και πύργων ελέγχου που ακούει, είναι συχνά οι πρώτες ενδείξεις στρατιωτικών επιχειρήσεων και αεροπειρατών στην Μέση Ανατολή.

Ο Μίκυ επιμένει ότι δεν είναι ειδικός στα ραδιόφωνα. «Τις κεραίες στην ταράτσα τις εγκατέστησε ένας φίλος μου,» λέει. «Αν πάει κάτι στραβά με τους δέκτες, πρέπει να φωνάξω μάστορα. Εγώ ξέρω απλώς να κάθομαι εδώ και να γυρνάω τα κουμπιά.»

Χαρακτηριστικό όλης αυτής της μετριόφρονης επιχείρησης είναι το αρχείο με τις καρτέλλες στις οποίες ο Μίκυ έχει καταγράψει τις ραδιοφωνικές- συχνότητες που μάζεψε από όλον τον κόσμο και που δεν αναφέρονται στους επίσημους καταλόγους. Οι καρτέλλες, που φυλάγονται σε ένα παλιό στραπατσαρισμένο χαρτονένιο κουτί, περιέχουν τις συχνότητες πύργων ελέγχου αεροδρομίων, στρατιωτικών αεροπορικών βάσεων, χώρα με χώρα, καθώς και ειδικές κατηγορίες, όπως «τρομοκράτες - plo».

 Η πρώτη του επιτυχία ήταν η είδηση για το πραξικόπημα του 1966 στη Νιγηρία

Αν τον ρωτήσεις πόσοι αριθμοί υπάρχουν στο κουτί, απαντά αόριστα, «μπόλικοι». Έχει φωτοαντίγραφα για περίπτωση απώλειας; «Όχι, έτσι κι αλλοιώς έχω όλους τους αριθμούς στο μυαλό μου.» Τον δοκίμασα, ρωτώντας, χωρίς προειδοποίηση, τις συχνότητες του αεροδρομίου Σάννον της Ιρλανδίας. Χωρίς να διστάσει δευτερόλεπτο, απάγγειλε δύο πενταήφιους αριθμούς.

Το επάγγελμα του Μίκυ Γκάρντας φαίνεται ότι του έχει γίνει σχεδόν έμμονη ιδέα, πράγμα που καταλαβαίνει κανείς από την περίοπτη θέση που έχει βάλει ο Μίκυ στο γραφείο του τη φωτογραφία του πατέρα του. Ο μακαρίτης ο Νατ Γάρντας ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν την παρακολούθηση ραδιοφωνικών εκπομπών για συλλογή δημοσιογραφικών πληροφοριών. Ο Νατ Γκάρντας, που, λόγω μιας σοβαρής πάθησης των οστών, ζούσε από παιδί περιορισμένος σε μια αναπηρική καρέκλα, πήγε με την οικογένεια του, στη δεκαετία του 1920, από τη γενέτειρα του Βαρσοβία στο Βερολίνο για θεραπεία. Το ραδιόφωνο, που τότε βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα, μάγεψε τον Νατ ο οποίος το είδε σαν μέσο για να ταξιδεύει στον έξω κόσμο, πέρα από τα όρια της αναπηρικής καρέκλας του. Παρακολουθούσε ξένα δελτία ειδήσεων και έδινε τηλεφωνικά ρεπορτάζ σε πρακτορεία ειδήσεων και εφημερίδες.

Το 1933 τον συνέλαβαν οι Ναζί και τον απέλασαν στην Βαρσοβία, όπου εργάστηκε ως ανταποκριτής της εφημερίδας Daily Express του Λονδίνου μέχρι το 1939. Φεύγοντας μπροστά από τον προελαύνοντα γερμανικό στρατό, ο Νατ κατάφερε να φτάσει με τη γυναίκα του στο Τελ-Αβίβ. Εκεί έπιασε δουλειά παρακολουθώντας ραδιοφωνικές εκπομπές για λογαριασμό της εφημερίδας Χάαρετζ και, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, για το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων Αζάνς Φρανς Πρες.

Ο Μίκυ γεννήθηκε το 1944 και μία από τις πρώτες αναμνήσεις του είναι η εικόνα του πατέρα του μπροστά σε έναν γιγαντιαίο δέκτη «Ζενίθ». Η δική του ραδιο-δημοσιογραφική καριέρα άρχισε το 1966 όταν πρώτος έμαθε από τους δέκτες του για ένα πραξικόπημα στην Νιγηρία και πούλησε την είδηση στην ισραηλινή ραδιοφωνία. Δεν μπόρεσε να καλύψει ειδησεογραφικά τον Πόλεμο των έξι Ημερών, μεταξύ Αράβων και Ισραήλ, γιατί έλαβε κι ο ίδιος μέρος σ' αυτόν. Από τότε, όμως, δούλεψε μαζί με τον πατέρα του για την Αζάνς Φρανς Πρες.

Το 1974, ο Μίκυ Γκάρντας έπιασε στους δέκτες του αυτό που θεωρεί ότι είναι το μεγαλύτερο ειδησεογραφικό «λαυράκι» της καριέρας του. Στις 15 Ιουνίου, το πραξικόπημα στην Κύπρο ανέτρεψε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Ο ραδιοφωνικός σταθμός της Λευκωσίας ανήγγειλε: «Ο Μακάριος είναι νεκρός. Όποιος προβάλει αντίσταση, θα εκτελεστεί αμέσως.»

Στο Τελ-Αβίβ, ο Γκάρντας γύριζε τα κουμπιά στους δέκτες του για να μάθει τι θα έλεγαν άλλοι κυπριακοί σταθμοί. Έπιασε ένα αδύνατο σήμα από την Πάφο. Άκουσε μια φωνή να επαναλαμβάνει ξανά και ξανά στα Ελληνικά: «Δεν είμαι νεκρός, είμαι ζωντανός.» Μετά μίλησε ένας παρουσιαστής στα αγγλικά: «Πρόεδρος μας είναι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Είναι διεθνώς αναγνωρισμένος. Τον ξέρετε. Παρακαλώ, δώστε του την υποστήριξη σας.» Αργότερα μίλησε ο Αρχιεπίσκοπος, καταδικάζοντας την ενέργεια της ελληνικής χούντας, η οποία, όπως είπε, ήταν υπεύθυνη για το πραξικόπημα.

Αφού μεταδόθηκε η είδηση από το ισραηλινό ραδιόφωνο, μετά ο Γκάρντας παρακολούθησε τα σήματα ενός βρεταννικού στρατιωτικού αεροσκάφους που απογειώθηκε από τη στρατιωτική βάση του Ακρωτηρίου, με κατεύθυνση την Μάλτα, και όπως άκουσε, με επιβάτη κάποιο σημαντικό πρόσωπο. Ο Μακάριος ήταν σώος και αβλαβής και καθ' οδόν προς την ανάκτηση της εξουσίας.

Μία από τις μεγάλες ραδιοφωνικές περιπέτειες του Μίκυ Γκάρντας ήταν το ρεπορτάζ για τη δυτικογερμανική επιχείρηση διάσωσης στην πρωτεύουσα της Σομαλίας, Μογκαντίσου, το 1977. Ο Γκάρντας έχασε τρία κιλά κατά τη διάρκεια εκείνης της επιχείρησης, αφού έκλεβε μόνο λίγα λεπτά ύπνου, όποτε προλάβαινε, στις πέντε μέρες που το αεροπλάνο της Λουφτχάνσα - στο οποίο είχε γίνει αεροπειρατεία ενώ πετούσε προς την Πάλμα της Μαγιόρκας - συνέχιζε την πτήση του, σταματώντας στην Ρώμη, Κύπρο, Μπαχρέιν, Ντουμπάι, Αντεν και Μογκαντίσου. Στην Λάρνακα, ο Μίκυ άκουσε τον αρχηγό των αεροπειρατών, που αυτοαποκαλούνταν Λοχαγός Βάλτερ Μαχμούντ, να λέει στον πύργο ελέγχου: «Εδώ λοχαγός Μαχμούντ. Ανεφοδιάστε το αεροπλάνο. Αν δεν το κάνετε θα ανατινάξω το αεροσκάφος.» Από τον πύργο ελέγχου της Λάρνακας μία φωνή αποκρίθηκε: «Είμαι ο εκπρόσωπος της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης στην Κύπρο. Με ακούς, λοχαγέ Μαχμούντ;»

Ο   Μαχμούντ:   «Δεν   με   νοιάζει ποιος είσαι! Όποιος και νά 'σαι, δεν θέλω να μιλήσω μαζί σου!» Και το αεροσκάφος συνέχισε να πετά παρακολουθούμενο, χωρίς να το ξέρουν οι αεροπειρατές, από ένα αεροπλάνο με Γερμανούς κομμάντος.

Τελικά ο Γκάρντας κατάφερε να πιάσει τα σήματα του αεροπλάνου με τους κομμάντος, από το Μογκαντίσου προς τη βάση του στην Φραγκφούρτη. "Ακουσε έναν από τους πιλότους να περιγράφει την επιχείρηση διάσωσης: «Οι πόρτες του αεροπλάνου είναι ανοιχτές και οι δικοί μας μπαίνουν μέσα... Βλέπω έξι, επτά, οκτώ όμηρους να ορμούν έξω από το αεροπλάνο... Οι δικοί μας πήραν τον έλεγχο του αεροπλάνου... Τελείωσε... Η επιχείρηση έληξε.» Από την Φραγκφούρτη τα μηνύματα διαβιβάσθηκαν στον καγκελλάριο Σμιτ, ενώ ο Γκάρντας μετέδιδε ήδη το ρεπορτάζ από το ισραηλινό ραδιόφωνο.

Η υπόθεση του Μογκαντίσου, περισσότερο από κάθε άλλο ρεπορτάζ, ήταν εκείνη που εδραίωσε τη φήμη του Γκάρντας στους δημοσιογραφικούς κύκλους. Το περιοδικό Time αγόρασε την αποκλειστικότητα των μαγνητοταινιών του. Διάφορα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα του πρότειναν δελεαστικά συμβόλαια. «Θα μπορούσα να είμαι εκατομμυριούχος ή κάτι τέτοιο, μ' όλα αυτά που μου πρότειναν κατά καιρούς,» λέει ο Γκάρντας. «Αλλά δεν θέλω να καταλήξω έμπορος.» Καθώς ψάχνει στο γραφείο του για μία μαγνητοταινία, μερικά σκόρπια χαρτιά πέφτουν στον κάλαθο αχρήστων. Έσκυψα να τα βγάλω, κι ανάμεσα τους ήταν μία επιταγή 600 δολαρίων από ένα αμερικανικό δίκτυο, που ο Μίκυ δεν είχε κάνει τον κόπο να την εξαργυρώσει.

Μπορεί να μην τον έχει κάνει πλούσιο το ενδιαφέρον που δείχνουν γι' αυτόν τα διεθνή μαζικά μέσα ενημερώσεως, αλλά εξ αιτίας του έχει αποκτήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο πληροφοριών από πρώτο χέρι, πάνω σε «καυτά» θέματα επικαιρότητας. Τον Απρίλιο του 1980 πήρε ένα τηλεφώνημα από έναν δημοσιογράφο στην Ουάσινγκτων, που είπε ότι το Πεντάγωνο ίσως ετοίμαζε κάτι στο Ιράν για να ελευθερώσει τους ομήρους. Ο Γκάρντας άρχισε αμέσως να παρακολουθεί το κέντρο τηλεπικοινωνιών της αμερικανικής αεροπορίας για την Ανατολική Μεσόγειο, στη βάση με το κωδικό όνομα «Ινσουλίκ» κοντά στη Σμύρνη. Από συζητήσεις μεταξύ Ινσουλίκ και πιλότων πάνω από τον Περσικό Κόλπο, έμαθε ότι αμερικανικά αεροπλάνα είχαν απογειωθεί από τη στρατιωτική αεροπορική βάση του Καίρου.

Η συζήτηση κλειδί έγινε όταν ο Αμερικανός χειριστής ασυρμάτου στο Ινσουλίκ είπε: «Κέντρο Μπαχρέιν, παράκληση, τσεκάρησε με Φάντομ πληροφορία ότι Τσάρλυ-Ένα-Τρία-Μηδέν, αναχώρησε Κάιρο Γουέστ. Προορισμός είναι το Όσκαρ-Όσκαρ-Μάικ-ΤΑλφα (ΟΟ-ΜΑ είναι τα γράμματα κλήσης του νησιού Μασίρα, κοντά στις ακτές του Ομάν). Έχουν καθυστερήσει πέντε ώρες. Σας ακούω!»

Αυτή ήταν η πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Το κωδικό Τσάρλυ-Ένα-Τρία-Μηδέν αναφερόταν στο τεράστιο μεταγωγικό αεροπλάνο, τύπου C130, που είχε συγκρουστεί με ένα ελικόπτερο στο Νταστ-ε-Καβίρ (Μεγάλη Αλμυρή Έρημος). Ο Γκάρντας έμαθε και μετέδωσε επίσης ότι το Μπαχρέιν χρησιμοποιούνταν σαν κέντρο επικοινωνιών, ότι το Ομάν προμήθευσε βάση ανεφοδιασμού, ότι η Αίγυπτος ήταν το σημείο εκκίνησης της επιχείρησης και ότι ο διοικητής είχε ξεκινήσει από την Σμύρνη.

Μία μέρα αφότου έγινε γνωστή η αποτυχημένη επιχείρηση, έγιναν διαδηλώσεις στο Μπαχρέιν. Ο Σάμιουελ Λούις, Αμερικανός πρεσβευτής στο Ισραήλ, διαμαρτυρήθηκε στην ισραηλινή κυβέρνηση, λέγοντας ότι οι δραστηριότητες του Γκάρντας παρέβαιναν τους διεθνείς κανονισμούς για τις τηλεπικοινωνίες. Επικαλέστηκε μία συμφωνία του 1976, για την «απαγόρευση και παρεμπόδιση» υποκλοπών ασύρματης επικοινωνίας που δεν προορίζεται για το κοινό. Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη έλαβαν υπ' όψη τους αυτή τη διαμαρτυρία. Μετά μπήκε στο αρχείο και ξεχάστηκε. Κανένας, φαίνεται, δεν ήθελε να «απαγορεύσει και παρεμποδίσει» τον Μίκυ.

Πρόσφατα, ο Μίκυ απέκτησε κι άλλα μηχανήματα, καθώς και μισή ντουζίνα βοηθούς που μιλούν απταίστως αραβικά και αγγλικά, και τώρα μετατρέπει το ενός ατόμου ειδησεογραφικό «πρακτορείο» του σε υπηρεσία παρακολουθήσεως εκπομπών και συλλογής ειδήσεων επί εικοσιτετραώρου βάσεως, με ειδικότητα στα θέματα της Μέσης Ανατολής, και η οποία θα παρέχει ειδήσεις σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς σ' όλο τον κόσμο.

ΕΠΙΛΟΓΕΣ /ΑΥΓ.1984